Amai Triệu Thị Tư, jing nai êa drao ti ƀuôn Cuôn 2 (să Ngọc Phái, kdriêk Chợ Đồn, čar Bắc Kạn) êbeh hlăm 20 thŭn. Dôk hlăm krĭng čư̆ čhiăng êlan klông dleh dlan ñu jing leh anôk jưh knang kơ giăm 80 gŏ êsei hlăm ƀuôn mnuih Dao anei. Sang êa drao să kbưi hŏng sang dôk snăn jih kang mnuih mâo klei ruă duam, thâodah bruă dlăng kriê klei suaih pral ƀă kkiêng anak lehanăn rông anak mda... snăn mâo nai êa drao ƀuôn anei yơh đru čung ba ktrâo atăt ƀhĭ klĭ. Amai Triệu Thị Tư yăl dliê kơ bruă pô ngă:

“Ăt kyua pô jing mnuih khăp kơ bruă mơh, mơ̆ng sui leh jing dleh dlan kơ klei prăk kăk, ƀiădah kyua khăp kơ bruă čiăng đru mdrao mgŭn mnuih ƀuôn sang yơh. Boh sĭt jing klei khăp kơ bruă knuă, mơ̆ng anăn mnuih ƀuôn sang đăo knang bang kơ pô hlăm djăp mta boh klei...”

Mnuih ƀuôn sang ti ƀuôn Dao dlăng kơ ñu jin gmsĕ si mnuih hlăm gŏ sang. Triệu Thị Chung, mnuih ti ƀuôn Cuôn 2 lač:

“Êlâo dih klei thâo săng kơ bruă dlăng kriê klei ƀă kkiêng anak snăn kâo amâo mâo thâo mtam, tơl hnơ̆ng kăn thâo rei si srăng nao mkă dlăng tian, si srăng huă ƀơ̆ng čiăng bi mâo djăp mnơ̆ng tŭ jăk, mơ̆ng leh ba tian, mâo amai Tư hriê ngă nai êa drao hlăm ƀuôn anei ñu đru kčĕ brei djăp ênŭm hdră dlăng kriê tian, lehanăn klei tlŏ mgang djăp ênŭm vaccine. Tinei phung ƀuôn sang msĕ hŏng hmei hơĭt ai tiê êdi kyua ñu jing mnuih hur har jih ai tiê tơdah hmư̆ ti sang mâo mnuih ruă ñu nao truh kơ sang mđĭ ai mkă dlăng tơl hnơ̆ng nao blei brei êa drao mnăm kơ hmei...”

Kyua hŏng klei hdĭp hlăm čư̆ čhiăng dleh dlan snăn, mâo đa đa ƀuôn kbưi snăk hŏng sang să truh kơ dŭm pluh km êlan dliê mơh, snăn nai êa drao ƀuôn yơh jing pô klam jih bruă dơ̆ng mơ̆ng klei kăp kčĕ đru, mtă mtăn kơ bruă răng kriê klei suaih pral kơ mnuih ƀuôn sang. Bruă nai êa drao ƀuôn jing leh phung nao êlan hlăm klei hâo hưn, kơ bruă răng mgang wăl hdĭp mda, răng mgang klei doh êƀăt mnơ̆ng ƀơ̆ng, lehanăn gang mkhư̆ klei ruă tưp. Hoàng Văn Quỷ, nai êa drao ti ƀuôn Khâu Đấng, să Bộc Bố, kdriêk Pác Nặm, čar Bắc Kạn brei thâo: Klei găn dŭm pluh km êlan dliê thâodah krah mlam mmăt truh kơ sang mnuih ruă nao mkă dlăng mdrao mgŭn hlŏng jing leh klei mưng juăt hŏng phung nai êa drao ƀuôn.

 “Kâo ngă nai êa drao ƀuôn mơ̆ng hlăk thŭn 200 leh, phŭn tal êlâo lĕ hlăm klei dleh dlan mơh, ƀiădah ară anei jêñ jêñ leh tơl mưng ƀuh jing ăt ênưih leh. Tinei phŭn tal êlâo mâo mnuih hriê hưn mâo mnuih ruă, kâo nao mkă dlăng mdrao mgŭn, si ngă klei ruă jing hdjul hĕ amâodah ktrŏ, leh kơ anăn kčĕ kơ găp djuê hdră mdrao mgŭn, srăng lŏ ba mdrao kơ sang êa drao nah dlông hĕ amâodah hơăi, kñăm čiăng bi pral”.

Kluôm čar Bắc Kạn ară anei mâo êbeh 1.100 čô nai êa drao ƀuôn hŏng ênoh prăk đru mdul knŏng 447.000 prăk/čô/mlan. Ênoh prăk đru mdul anei klă sĭt jing ƀiă dhiă êdi, tơl hnơ̆ng kăn djăp prăk blei êa săng lehanăn mkra êdeh rei, kyuadah lu boh ƀuôn bi kbưi, êlan čư̆ klŭt troh trôk, rô̆ hlăm êa... čiăng dưi truh hŏng mnuih ruă. Amai Hoàng Thị Biên, mâo leh êbeh 20 thŭn siă suôr hŏng bruă anei ti ƀuôn Nhài (să Bản Thi, kdriêk Chợ Đồn) brei thâo:

 “Mơ̆ng kâo điêt kâo khăp kơ bruă ngă nai êa drao, kyuadah ama kâo jing nai êa drao mdrao mgŭn hlue êa drao ala kyâo mtao. Tơl truh mâo anôk pŏk adŭ bi hriăm nai êa drao ƀuê snăn kâo ngă hră mơar tui hriăm, hlăk anăn amâo mâo prăk mlan ôh, ƀiădah kâo ăt ngă bruă hlăm ƀuôn sang. Truh thŭn 2000 kâo dưi tiŏ nao lŏ hriăm bruă nai êa drao ƀuôn, ară anei mâo ƀ’ƀiă prăk đru mdul, ƀiădah hŏng kâo gĭr ktĭr mă bruă kyua kơ mnuih ƀuôn sang, knŏng čang hmăng ƀuh mnuih ƀuôn sang mâo klei suaih pral, mâo klei hdĭp hơĭt mđao jing jăk leh”.

 Hlăk wưng mâo klei ruă tưp COVID-19 leh êgao, phung nai êa drao ƀuôn hgŭm jih ai tiê hlăm bruă mdrơ̆ng hŏng klei ruă tưp. Digơ̆ yơh jing mnuih nao truh hlăm grăp boh sang čiăng ktrâo atăt kơ mnuih ƀuôn sang hdră gang mkhư̆ klei ruă tưp, čŏng bi čuăl krĭng, gang mkhư̆ klei ruă tưp đĭ lar Anei jing sa klei yuôm bhăn đru leh kơ bruă mdrao mgŭn ti Bắc Kạn jing čar knhal tuič hlăm kluôm ala mâo mnuih djŏ kman klei ruă tưp. Triệu Đình Tiệp, khua sang êa drao să Ngọc Phái, kdriêk Chợ Đồn, čar Bắc Kạn brei thâo: Kyua mâo klei đru mơ̆ng êpul nai êa drao ƀuôn snăn ti Ngọc Phái 100% jih jang phung hđeh hlăk thŭn mâo nao bi tlŏ mgang, jih jang ênoh gŏ sang mâo ba yua êa doh, jih jang phung amĭ hlăk thŭn ƀă kkiêng anak mâo klei kăp kčĕ đru ênŭm ênap kơ bruă răng kriê klei suaih pral, bruă bi mdoh wăl hdĭp mda mâo ngă kjăp:

 “Hlăm wưng leh êgao, êpul phung nai êa drao ƀuôn mâo đru mguôp leh yuôm bhăn hlăm bruă dlăng kriê klei suaih pral phŭn tal êlâo kơ mnuih ƀuôn sang. Khădah dôk tuôm hŏng lu klei dleh dlan, hŏng ênoh prăk đru mdul jing ƀiă dhiă mơh, ƀiădah hŏng ai tiê đua klam, hur har hŏng bruă knuă snăn êpul nai êa drao ƀuôn mâo đru mguôp leh yuôm bhăn hlăm bruă dlăng kriê klei suaih pral mnuih ƀuôn sang. Mơ̆ng anăn đru kơ sang êa drao păn kjăp si klei suaih pral mnuih ƀuôn sang. Mơ̆ng anăn đru leh kơ bruă mghaih msir čiăng kơ pral mghaih msir djăp mta klei ruă”.

 Kyua lăn ala yan adiê, čư̆ čhiăng êlan klông dleh dlan, ênoh phung nai êa drao jing ƀiă snăn mâo nai êa drao ƀuôn jing yuôm bhăn snăk kơ bruă đru čung ba dlăng kriê klei suaih pral mnuih ƀuôn sang, hŏng klei mkă dlăng kăp kčĕ phŭn tal êlâo hŏng mnuih ruă dôk hlăm krĭng taih kbưi dưi mâo hĕ bruă dlăng kriê klei suaih pral. Êpul nai êa drao ƀuôn ngă leh truh 9 mta bruă hŏng ai tiê bruă klam prŏng đru leh hŏng hdră êlan ala čar kñăm hlăm bruă mdrao mgŭn, msĕ si mdrơ̆ng hŏng klei ruă tưp, mdrơ̆ng hŏng klei kdjuôt kdjĭng hlăm phung hđeh, gang mkhư̆ klei hđeh bi dôk ung mô̆ mơ̆ng mda, klei bi dôk sa êrah anak amiêt awa... Đru leh yuôm bhăn hŏng ênoh čuăn bruă mdrao mgŭn mơ̆ng bruă mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang ti dŭm krĭng mnuih djuê ƀiă, alŭ wăl dôk mâo lu klei dleh dlan kơ klei duh mkra ala ƀuôn./.