Dŭm mlam hŏng anei, Anôk bruă mdrao mgŭn hđeh, ti sang êa drao prŏng krĭng lăn dap kngư, tŭ jum nanao hđeh ba đih kơ sang êa drao kyua klei ruă tian. Jih jang phung hđeh ba đih kơ sang êa drao mâo klei bi ƀlĕ ô̆, ruă tian, đĭ êngoh hlơr amâo mâo čiăng huă ƀơ̆ng, lu mnuih đuĕ nao kơư kjham kyua luič êa hlăm asei mlei, dlưh hnơ̆ng êrah hlăm asei mlei.

Msĕ si amuôn V.Đ.T (8 mlan, ti să Čư̆ San, kdriêk Mdrak, čar Daklak ba ĕ kơ sang êa drao, gơ̆ ƀlĕ ô̆ lu lehanăn eh m’êa. Leh mkă dlăng, thâo kơ ĕ mâo klei ruă tian eh mâo mbĭt hŏng ruă ksŏ. Leh 3 hrue kăm dôk mdrao, asei mlei gơ̆ lŏ wĭt si aguah tlam, ênoh bi ƀlĕ ô̆ hrŏ, eh kăn jăk lŏ m’êa. Amai Sòng Thị Xóa, amĭ ĕ điêt lač:

Ĕ ruă tian eh truh 3 hrue kăm, tưl asei mlei gơ̆ awăt brueh, leh ba truh kơ sang êa drao kdriêk dlăng dleh mdrao , lŏ ba kơ sang êa drao čar. Tuôm hŏng klei ruă tian eh, ĕ ruă hlăm tian, dhăn hia, pô êyŭn hiu nanao mjum . Hlăk mrâo mâo klei ruă, gơ̆ eh nanao ƀiă êdi mơ̆ng 5 truh 6 blư̆ , lehañ kơ anăn dơ̆ng hrŏ mơ̆ng 3 – 4 blư̆. Anak tal êlâo kâo tuôm ruă snei mơh, ba kơ sang êa drao mơh ƀiădah knŏng kreh eh mơ̆ng 3 truh 4 blư̆ sa hrue, lehanăn dơ̆ng suaih yơh, ƀiădah anak tal 2 anei ba đih kơ sang êa drao sui hĭn, ka thâo hlao mơh. Gơ̆ ruă tian eh, lehanăn ô̆ amâo mâo mdei, luič lu êa hlăm asei mlei gơ̆ êmăn brueh”.

Bi sa čô hđeh mkăn lĕ P.N.N.V (15 mlan, ti ƀuôn hgŭm Tân Hòa, ɃP. Buôn Ma Thuột, čar Đắk Lắk). Ti sang phŭn tal êlâo bi êngoh, kdloh êa dŭng, êmăn êmiêk, eh m’êa, snăn gŏ sang ba kơ sang êa drao mkă dlăng. Ti sang êa drao prŏgn krĭng lăn dap kngư, phung aê mdrao mkă dlăng lač kơ ĕ mâo kman ngă hlăm prôč tian. Leh đih kơ sang êa drao, tlŏ sa rom, lehanăn mnăm êa drao mdrao klei ruă. Êdei kơ dua hrue dôk mdrao, klei eh m’êa dơ̆ng jih. Amai N.T.T.H , amĭ ĕ điêt lač:

“Leh ba kơ sang êa drao, mâo aê mdrao tlŏ sarom, brei mnăm êa drao snăn truh ară anei eh amâo lŏ jêñ jêñ ôh, kăn lŏ ƀlĕ ô̆ rei, ƀiădah dôk đhăn hia. Hlăk ĕ ruă kjham hĭn sa hrue eh mơ̆ng 7-8 blư̆, ô̆ msĕ mơh. Kâo ƀuh klei ruă anei knap êdi hŏng phung hđeh, ngă kơ hđeh kăn čiăng huă ƀơ̆ng, toh êwang hrŏ knăng., dah ƀơ̆ng huă ƀlĕ ô̆ yơh. Ară anei si sang sa čô hđeh mơh, kyua anăn bi mdoh pưk sang, bi mdoh hlăm klei huă ƀơ̆ng”.

Eh m’êa jing sa klei ruă kreh tuôm lu êdi hŏng phung hđeh. Tui si anôk bruă mdrao mgŭn dlông rŏng lăn, klei ruă anei jing sa hlăm dŭm klei ruă ênưih ngă kơ hđeh truh kơ djiê, boh nik hlăm dŭm ala čar mrâo đĭ kyar. Boh nik, hlăm yan adiê hlơr k’uh, mnơ̆ng ƀơ̆ng ênưih lĕ hlăm klei ƀâo msăm, ênưih ba klei ruă kơ hđeh. Kyuanăn, hlăm klei dlăng kriê phung hđeh, tơdah hđeh lĕ hlăm klei ruă tian eh, lehanăn brei mâo klei thâo răng jing yuôm bhăn snăk. Tui si nai prŏng, nai prĭn Trần Thị Thúy Minh – Khua anôk bruă mdrao hđeh, sang êa drao krĭng lăn dap kngư lač, hlăm dŭm mlan giăm anei ênoh phung hđeh mâo klei ruă tian eh ba mdrao kơ sang êa drao lu êdi, lu jing leh mkă dlăng ba wĭt mdrao kơ sang, knŏng hlei ruă kjham kơh đih mdrao ti sang êa drao, răng kơ klei hiŭ luič êa hlăm asei mlei, amâodah hŏng phung hđeh dleh mdrao jing êmŏng đei, hđeh kdjuôt kdjĭng… Boh sĭt, amĭ ama hđeh ka dưi thâo sĭt ôh si jing klei ruă anei ngă hŏgn anak pô. Nai prŏng, nai prĭn Trần Thị Thúy Minh lač:

“Klei ruă tian eh jing sa hlăm dŭm boh phŭn ngă lu phung hđeh truh kơ djiê dlông rŏng lăn. Tui si êpul bruă mdrao mgŭn dlông rŏng lăn yap leh, klei ruă tian eh ngă kơ hđeh mơ̆ng 2 mlan truh 5 mlan lu tal 2, êdei kơ klei ruă ksŏ hŏng phung hđeh. Klei ruă anei ngă kơ hđeh eh lu, ô̆ lu, truh djŏ kman đuĕ nao kơ kjham ênưih truh kơ djiê. Dŭm klei bi knăl mkăn dah tuôm êjai mdrao klei ruă tian eh amâo mâo djŏ hdră, ênưih đuĕ nao kơ kjham hĭn. Truh mgi dih ngă kơ hđeh lĕ hlăm klei kdjuôt kdjĭng asei mlei, kreh ruă tian dleh hlao, dleh hrĭp mnơ̆ng tŭ jăk kơ asei mlei”.

Phung aê mdrao mtă kơ phung amĭ ama hđeh hdơr mkra mjing mnơ̆ng ƀơ̆ng bi jăk kơ anak aneh pô, boh nik hlăm adiê hlơr ară anei. Huă ƀơ̆ng ksă, mnăm tŭk jing klei năng ngă. Tơdah anak aneh tăm mâo hĕ klei ruă tian eh, ba mtama nak kơ sang êa drao, mkă dlăng lehanăn mdrao mgŭn bi pral, điêt đuôt amâo dưi duah blei êa drao hjăn ôh, dleh srăng mdrao kơ hđeh huĭdah amâo mâo djŏ.

Ruă tian eh jing klei ruă khăng mâo hlăm phung hđeh ƀiădah ăt ênưih gang mkhư̆ mơh. Čiăng đru kơ phung amĭ ama mâo thiăm klei thâo kơ klei ruă čiăng kriê dlăng klei suaih pral, răng mgang klei suaih pral jăk hĭn, pô čih klei mrâo mâo leh klei bi trông hŏng Nai prĭn, aê mdrao Trần Thị Thúy Minh - Khua Anôk mdrao phung hđeh Sang êa drao prŏng krĭng Lăn Dap Kngư:

-Ơ aê mdrao, ya mta phŭn ngă klei ruă tian eh mơêa ti phung hđeh ?

Aê mdrao Trần Thị Thúy Minh:  "Mâo lu mta phŭn ngă truh klei ruă tian eh mơêa, hlăm anăn mâo 3 mta phŭn. Tal sa jing tưp mơ̆ng êlan prôč tian mơ̆ng klei huă ƀơ̆ng, anei jing mta phŭn mrô sa. Si tô hmô, phung hđeh djŏ virut, kman hluê klei huă mnăm, mnơ̆ng hlăp lêñ. Tal 2 jing mâo dŭm klei ruă djŏ tuôm kơ êlan huă ƀơ̆ng, dị ứng êa ksâo, bất dung nạp, klei ruă djŏ tuôm kơ hdră ñŭ kma mnơ̆ng ƀơ̆ng hlăm asei mlei. Tal 3 jing dŭm klei ruă mkăn hlăm asei mlei kreh bi êdah ti êlan prôč tian’’.

-         Phung hđeh mâo klei ruă tian eh mơêa, mâo ya klei bi êdah, Ơ aê mdrao ?

Aê mdrao Trần Thị Thúy Minh: "Klei bi êdah ênưih thâo klă phung hđeh mâo klei ruă anei jing eh mơêa êbeh 3 blư̆ hlăm 24 mmông. Mâo lu mta phŭn lehanăn lu hnơ̆ng mdê mdê čiăng kơ phung aê mdrao ba mdah hdră mdrao mgŭn kơ phung hđeh. Klei bi êdah phŭn jing hđeh eh mơêa, mâo wăt mtŭk, hdrak, êngoh. Kơ mta phŭn kyua klei bất dung nạp dŭm mta tŭ jăk snăn kreh mâo êh mơaê mbĭt hŏng êrah’’.

-         Si hdră phung amĭ ama mđing tơdah dlăng kriê anak mâo klei ruă tian eh mơêa, ơ aê mdrao ?

Aê mdrao Trần Thị Thúy Minh: "Brei hđeh mnăm lu êa. Phung amĭ ama brei mđing kơ hnơ̆ng êa phung hđeh mnăm brei bi knar hŏng hnơ̆ng êa luič hlăm asei mlei hđeh kyua hđeh ƀlĕ ô̆ amâo dah eh mơêa lu. Drei tĭng snăn čiăng ênưih thiăm mbŏ hnơ̆ng êa kơ hđeh. Si tô hmô, hđeh eh mơêa 5 blư̆, grăp blư̆ luič hlăm brô 200ml êa, snăn sa hruê hđeh luič truh 1.000ml êa snăn brei drei thiăm mbŏ djăp hnơ̆ng êa luič anăn êngao kơ mnơ̆ng ƀơ̆ng hlăm hruê, drei thiăm mbŏ êa bi knar amâo dah lu hĭn tinăn čiăng kơ hđeh amâo luič êa hlăm asei mlei. Tơdah hđeh mâo klei ruă tian eh mơêa brei nao kơ anôk bruă mdrao mgŭn giăm anăn čiăng ksiêm mkă dlăng, pral dŏng mdrao, mkhư̆ klei truh amâo jăk huĭ mâo. Boh nik, phung amĭ ama brei hluê ngă kjăp klei ktrâo lač mơ̆ng phung aê mdrao kơ hdră kriê dlăng, thiăm mbŏ mta tŭ jăk, mbŏ êa, bi mdoh hđeh čiăng ba wĭt boh tŭ hdră mdrao.

-         Aê mdrao mâo mơ̆ klei mtă čiăng gang mkhư̆ klei ruă tian eh mơêa ti phung hđeh ?

Aê mdrao Trần Thị Thúy Minh: Brei hđeh ƀơ̆ng, mnăm, hdĭp, hlăp lêñ hlăm wăl anôk doh, mnăm êa tŭk leh ktơ̆ng, ƀơ̆ng mnơ̆ng tŭk leh ksă, mnơ̆ng hlăp lêñ, djă yua brei rao doh nanao. Boh nik, phung dlăng kriê hđeh brei bi mdoh nanao kiê kngan, kyua anei ăt jing mta phŭn ngă truh klei ruă tian eh mơêa lehanăn dŭm klei ruă mkăn mâo ti phung hđeh’’.

- Lač jăk kơ Aê mdrao lu!