Pia kơ hđeh kkiêng mda, jing phung hđeh amĭ kkiêng mơ̆ng 22 hrue kăm truh 37 hrue. Yap jing hđeh amâo mâo djăp knăng ôh hlăk kkiêng kgŭ 2500 gram. Hđeh kkiêng mda kreh nao mđrĭng hŏng hđeh amâo mâo djăp knăng ktrŏ ôh. Mmông anei jih jang klei đĭ jing hlăm asei mlei ka kluôm ênŭm ôh, snăn yơh ênưih snăk tuôm hŏng klei amâo mâo jăk hlăm asei mlei, lehanăn truh kơ djiê jing prŏng mơh. Kyuanăn brei bi mâo hdră dlăng kriê wiê ênăk bi jăk kơ hđeh snăn kơh čhĭndah dưi hdĭp jăk.

  Kangaroo jing hdră dlăng kriê rông ba hđeh kkiêng mda amâo mâo djăp mlan, hdjul knang, hŏng hdră ƀă liêu anak ti ađah da amĭ čiăng kơ hđeh mâo nanao klei bi msô̆ hŏng kđeh asăr amĭ, amâodah hŏng mnuih hlăm găp djuê. Klei tŭ dưn mơ̆ng hdră anei jing jing đru bi mđao hđeh, krơ̆ng nanao hnơ̆ng h’uh hlăm asei mlei hđeh, mjing klei găl mơh kơ hđeh mam amĭ, bi hrŏ mơh klei hnư̆ êwa, bi hơĭt hnơ̆ng kkuih tăp mơ̆ng kboh bi hrŏ mơh klei djŏ kman, ngă kơ hđeh tŭ mă hnơ̆ng jăk kơ asei mlei, amâo mâo jhat ôh kơ êhŭng, lehanăn đru krơ̆ng kơ hđeh amâo mâo truh kơ djiê ôh lehanăn kăn đei rua duam rei. Bi hŏng amĭ, Kangaroo đru kơ klei sĭt suôr amĭ anak, đru kơ klei bi kbiă êa ksâo, bi mam anak mơ̆ng hnưm mtam, lehanăn bi mam nanao, sang anak lŏ wĭt jăk msĕ si hđăp, bi hrŏ klei kluh êrah leh kkiêng, kăn mâo klei rŭng răng rei, mđĭ hĭn klei đăo knang, lehanăn thâo hĭn hlăm klei rông ba anak...

 Aê mdrao Hoàng Ngọc Anh Tuấn – Khua anôk bruă mdrao mgŭn lŏ bi kơrŭ klei suaih pral kơ hđeh, lehanăn hđeh mrâo kkiêng, sang êa drao prŏng krĭng lăn dap kngư lač:

Êlâo dih, hlăk ka yua ôh hdră Kangaroo, hŏng phung hđeh kkiêng mda amâo mâo djăp mlan, hđeh djul knăng hmei knŏng ngă hŏng klei bi h’uh mđao hlăm hip bi mđao mơ̆ng pui. Sĭt yơh hdră anăn ăt jăk mơh, ƀiădah sĭt yơh jing amâo mâo kdlưn hĭn ôh, lehanăn tinăn ênưih lŏ bi mtưm klei ruă hdơ̆ng găp hlăm phung hđeh. Leh mâo ba yua hdră Kangaroo ƀuh jing ba wĭt klei tŭ dưn prŏng snăk hlăm klei dôk mdrao mgŭn. Boh nik hlăm dŭm thŭn giăm anei, hnơ̆ng hđeh djiê kyua kkiêng mda amâo mâo djăp mlan hrŏ hĭn leh”.

Amai Nguyễn Phương Thảo ti să Dak Drô, kdriêk Krông Knô, čar Daknông hrie kơ sang êa drao krĭng lăn dap kngư kkiêng anak mda amâo mâo djăp mlan mrâo mil 28 hrue kăm đuič. Kyua anak kkiêng mda snăn anak kăn ktrŏ knăng rei knŏng mil 1,4kg lehanăn ba anôk anôk dŏng mdrao hđeh, lehanăn hđeh mrâo kkiêng mdrao mgŭn tinăn, hnơ̆ng h’uh asei mlei toh hroh nanao ênưih kreh hngăt êwa, kdlưn êlan bi êwa lehanăn mâo klei ruă hlăm ksŏ. Leh lu hrue dôk mdrao hlăm hip ală kĭng snăn mdul hĭn leh, thâo dơ̆ng bi êwa hjăn, snăn phung aê mdrao brei hđeh kbiă kơ êngao, lehanăn brei amĭ ƀă tui si hdră Kangaroo. Êdei kơ sa hrue kăm klĭt kliêng amĭ bi msô̆ hŏng anak mda, asei mlei hđeh mâo klei bi mlih. Amai Nguyễn Phương Thảo ti să Dak Drô, kdriêk Krông Knô, čar Dak Nông lač:

Leh mrâo kkiêng kâo ka ƀă liêu ôh anak kơ anăp đah da, leh mâo hlăm brô 8 hrue kâo dơ̆ng bi mđao anak hŏng hdră bă lêo ti anăp bi msô̆ asei mlei anak hŏng asei mlei kâo msĕ si k’up hŏng hdră Kangaroo ƀuh jing tŭ dưn êdi. Kăn jăk truh kơ klei ruă hlăm ksŏ rei, bi êwa ênưih hĭn mơh, kkuih tăp bi kna nanao, lehanăn hnơ̆ng h'’uh asei mlei hđeh amâo mâo toh hroh ôh, lehanăn kăn lŏ hngăt lei hlăm klei bi êwa. Ƀơ̆ng mnơ̆ng jăk mơh, asei djăp ktrŏ knăng mơh”.

Bi amai H’Dôm Niê. Kyua kkiêng anak mda dua amĭ anak amâo mâo dôk mbĭt ôh leh kkiêng. 6 hrue êdei leh mdrao k’up hlăm hip ală kĭng, snăn kơh mâo bi tuôm hŏng anak dơ̆ng yua hdră Kangaroo. H’Dôm yăl dliê:

 “Kyuadah anak kkiêng mda amâo mâo djăp mlan snăn truăn mâo nanao klei ruă duam, msĕ si: djŏ kman ngă, kƀah êrah, ruă ksŏ, snăn bi mđao nanao anak hŏng hdră Kangaroo čiăn kơ anak thâo bi êwa djŏ hŏng hnơ̆ng kboh pô êran. Mơ̆ng anăn mơh pô anak mâo klei suaih pral hĭn”.

Mơ̆ng thŭn 2013, Anôk bruă dŏng mrao, bi kơrŭ klei suaih pral kơ hđeh, lehanăn hđeh mrâo kkiêng, ba yua hdră Kangaroo êjai dlăng kriê rông ba anak kkiêng mda hdjul knăng bi knăl ƀuh ăt msĕ hŏng k’up hlăm hip ală kĭng, dưi kiă kriê hnơ̆ng h’uh asei mlei hđeh, lehanăn jing ênưih mơh amĭ bi mam anak, lehanăn mkăp djăp mnơ̆ng tŭ jăk kơ anak, jing leh klei kă bi kjăp amĭ hŏng anak, lehanăn mnuih hlăm găp djuê hŏng hđeh điêt. Kyuanăn, hnơ̆ng hđeh kkiêng mda amâo mâo djăp mlan hrŏ leh klei truh kơ djiê, thŭn 2021, ênoh djiê hđeh kkiêng mda jing 38/280 čô hđeh; thŭn 2022 jing 23/325 čô hđeh. Snăn, thŭn 2022, ênoh hđeh djiê kyua kkiêng mda amâo mâo djăp mlan hrŏ truh 47,6% mkă hŏng thŭn 2021.

Tui si aê mdrao Hoàng Ngọc Anh Tuấn – Khua anôk bruă dŏng mdrao hđeh, lehanăn hđeh mrâo kkiêng, leh mâo ba yua hdră Kangaroo snăn mnuih hlăm găp djuê ƀuh jing sa ai êdi, lehanăn bi tui ngă jăk, kyuadah ƀuh ba yua hdră anei hđeh kkiêng mda amâo mâo djăp mlan mâo klei tŭ dưn hĭn, čŏng pô thâo dlăng kriê mơh, sĭt yơh mbĭt anăn mâo nai êa drao kăp čung ba ktrâo atăt. Snăn jih jang ƀuh ba yua hdră Kangaroo pral mơh wĭt kơ sang amâo lŏ dôk mdrao kơ sang êa drao sui ôh. Kăn jăk luič liê ai tiê, lehanăn ngăn prăk mdrao mgŭn rei.

Snăn drei dưi lač ba yua hdră Kangaroo jing sa hlăm dŭm hdră jăk êdi dlăng kriê rông ba hđeh kkiêng mda amâo mâo djăp mlan, hdjul knăng, djăl snăk mâo klei tŭ dưn, lehanăn kăn jăk liê ngăn prăk rei hlăm klei mdrao mgŭn, lehanăn ƀuh hđeh pral mâo klei suaih mơh. Hdră dlăng kriê anei amâo mâo djŏ knŏng jing klei đru hŏng phung hđeh knŏng kkiêng mda đuič ôh, ƀiădah đru jăk snăk kơ klei hdĭp hđeh đĭ prŏng mgi dih, ară anei jing găn hĕ klei huĭ hyưt mơ̆ng nah êngao hŏng asei mlei hđeh, ƀiădah lŏ dơ̆ng hyuă kjăp hĭn klei khăp amĭ hŏng anak, mđĭ kyar pral klei mĭn hđeh, hđeh êmăt klei thâo kral. Klei bi jĕ amĭ anak lehanăn klei bi dlăng kriê hŏng hdră Kangaroo jing klei bi mguôp plah wah hdră dlăng kriê ai tiê, lehanăn klei mĭn kơ hđeh, lehanăn anăp đĭ hriê kơ prŏng hŏng klei jăk.

Tui si klei phung nai aê mdrao mtă mtăn ti anôk bruă mdrao mgŭn hđeh êlăk, hđeh mrâo kkiêng, klei hđeh kkiêng mda amâo mâo djăp mlan, hdjul knăng rông ba hŏng hdră kangaroo knư̆ sui knư̆ jăk si tôhmô sui êdi 24/24. Bi hŏng hđeh kkiêng msĕ si yăng đar, ăt mđĭ ai mơh klei rông ba ƀă anak liêo kơ anăp, amâodah pŭ ƀă anak hŏng amĭ bi sô̆ nanao kđeh asei mbĭt, boh nik êjai anak hiă đhăn kmiêk pŭ ăp ti đah da pô bi juh gơ̆.

Klei kkiêng anak mda amâo mâo truh mlan, amâo mâo ktrŏ knăng ênưih ba klei amâo mâo jăk kơ asei mlei hđeh, kyuanăn yơh čiăng mkhư̆ gang klei kkiêng anak amâo mâo truh mlan, phung amĭ êjai ba tian, nao mkă dlăng jêñ jêñ tian pô, êjai ba tian mnăm êa bi djăp, mơ̆ng 2-3 lit/hrue; amâo mâo dưi ư̆ mơiêk ôh, leh wĭt tlô bi mdoh hĕ đăm kman gam; dah đih pĭt kăn jăk đih đang lu rei, dưi mlih đih čiêng nah dih lehanăn nah anei. Mâo nanao mnơ̆ng ƀơ̆ng tŭ jăk, mă bruă, mdei msăn bi djŏ guôp, amâo mâo klei rŭng răng ôh hlăm klei hdĭp dưi h’uôn rueh tian pô d’djĕ, lehanăn nao mkă dlăng huĭdah mâo klei bi knăl truh klei kkiêng mda. Mtă brei răng; bruă dôk đih nanao sa anôk jing sa klei amâo mâo jăk ôh ênưih snăk truh kơ klei kkiêng mda. Kyua anăn, tơdah ƀuh huĭdah bi knăl truh kơ klei kkiêng mda, snăn nao mbăng mtam kơ aê mdrao mâo klei kăp kčĕ jăk hĭn si srăng ngă, lehanăn phung aê mdrao mâo klei đru mtam./.

Ơ aê mdrao, čiăng dlăng kriê klei suaih pral anak ĭ, ya mta phung amĭ, phung ama leh anăn gŏ sang srăng mđing?

-Aê mdrao Tuấn: Bi hŏng anak ĭ, leh anak ĭ mrâo k’kiêng, kyua klei mlih hmar hlăm wăl hdĭp, phung nao aê mdrao, amĭ ama leh anăn gŏ sang srăng mâo klei thâo kơ bruă răng kriê anak ĭ. Hdră dlăng kriê anak ĭ srăng djŏ tuôm hŏng jih klei hdĭp anak ĭ êdei anăp, truh kơ klei đĭ hriê kơ prŏng mơ̆ng asei mlei. Bi hŏng phung hđeh anei, phung amĭ ama srăng mâo klei thâo tal êlâo, sitôhmô hŏng hđeh srăng rơ̆ng klei mđao, dlăng kơ pŭn săt si ngă amâodah si ngă brei anak măm.

-Ơ aê mdrao, si ngă srăng ngă čiăng hmao ƀuh dŭm klei bi knăl amâo mâo kơ asei mlei anak ĭ?

-Aê mdrao Tuấn:  Êngao kơ phung nai êa drao, phung amĭ ama leh anăn gŏ sang srăng dlăng klei klei hđeh bi êwa, srăng dlăng êla ñu bi êwa jăk, êlan hđeh dleh bi êwa. Tal 2 jing brei bi mđao, kyua anak ĭ găn klei mlih hmar wăl hdĭp, asei êlưih djŏ êăt, klei êăt asei mlei kreh mâo klei ruă hlăm êlan bi êwa. Tal tlâo jing êjai k’kiêng thâo klă phŭn asăt hđeh si ngă, si ngă srăng dlăng kriê, leh sa hruê kăm si ñu jing. Klei mưng mơ̆ng mnuih ƀuôn sang êlâo dih jing păn hĕ kjăp phŭn asăt hđeh, klei anăn amâo mâo jăk ôh. Tal 4 jing brei măm djŏ hdră, leh kơnăn jing jing ktuê dlăng eh klê, mâo mơh amâodah hơăi, êa iêk mâo mơ̆ amâodah hơăi. Êngao kơnăn jing klei mnei hgei kơ anak ĭ, mtă kơ phung amĭ ama amâo mâo bi mnei anak ĭ êlâo kơ 6 mmông. Bi hŏng dŭm klei bi knăl jing huĭ hyưt, srăng ba mtam anak ĭ truh kơ sang êa drao giăm hĭn čiăng ktuê dlăng, đăo knăl leh anăn hmao mdrao kơ hđeh msĕ si: Măm ƀiă amâodah kreh lui măm, tal 2 jing hđeh êmĭng, kreh êngoh hlơr amâodah ti klĭt mâo lu kđuč bŏk, ti gŭ 10 kđuč amâo mâo hŭi ôh, tơdah kơ dlông 10 kđuč bŏk jing klei bi knăl huĭ hyưt leh. Êngao kơnăn, hđeh mâo klei bi knăl ti phŭn săt, tơdah sa hruê kăm phŭn asăt kbiă êa pô srăng dlăng phŭn asăt mâo hrah mơh amâdah hơăi. Drei thâo klă dŭm mta klei ruă hŏng anak ĭ srăng mâo lu klei hmăi amâo mâo jăk, hlăm anăn mâo klei ruă bi hrut. Bi phŭn agha jing amâo mâo kriê dlăng jăk phŭn asăt anak ĭ. Anei jing dŭm klei bi knăm mtă kơ phung amĭ ama leh anăn gŏ sang čiăng thâo klă.

-Lač jăk kơ ih lu!