Hluê si klei hưn hlăm klei kƀĭn trông, ênoh mnuih djiê kyua klei ruă asâo miêo khŏ kĕ hlăm kluôm lăn čar mơ̆ng akŏ thŭn truh kơ ară anei jing 64 čô, mâo ti dŭm alŭ wăl msĕ si Gia Lai, Nghệ An, Điện Biên, Bình Phước. Hlăm anăn, Gia Lai mâo 11 čô djiê, jing alŭ wăl mâo ênoh mnuih djuê lu hĭn kyua klei ruă asâo miêo khŏ kĕ hlăm kluôm lăn čar, ăt jêñ jêñ jing alŭ wăl mâo lu mnuih djiê kyua klei ruă anei hlăm dŭm thŭn êgao. Wưng thŭn mơ̆ng thŭn 2015 truh kơ knhal jih mlan 9/2023, ti čar Gia Lai mâo 44 čô djiê kyua klei ruă khŏ, 100% phung djŏ klei ruă anei djiê sơăi. Knŏng hlăm thŭn anei, hlăm ênoh 11 čô djiê kyua klei ruă asâo miêo khŏ k, mâo 10 čô amâo mâo tlŏ mgang vaccine leh djŏ asâo miêo kĕ, sa čô tlŏ amâo mâo djăp hnơ̆ng. Bruă gang mkhư̆ klei ruă khŏ asâo miêo kĕ ti čar Gia Lai dôk tuôm hŏng lu klei dleh dlan, kyua hnơ̆ng tlŏ mgang vaccine kơ asâo mâo mă knŏng ƀiă, boh klei rông asâo phưi tha, amâo mâo ngă djŏ msĕ si dŭm klei čuăn hlăm bruă kriê dlăng mnơ̆ng rông leh anăn mnuih ƀuôn sang dôk ngă ngơi mang, amâo mâo nao tlŏ mgang.

Hlăm klei kƀĭn trông, phung bi ala dưi hmư̆ klei hưn kơ dŭm mta phŭn kơ: boh sĭt klei ruă khŏ hlăm mnuih ti Việt Nam leh anăn krĭng Lăn Dăp Kngư, klei dleh dlan leh anăn klei lông dlăng leh anăn dŭm hdră êlan, boh sĭt klei ruă khŏ mơ̆ng asâo miêo kĕ leh anăn hdră êlan gang mkhư̆ klei ruă khŏ hlăm mnuih leh anăn mnơ̆ng rông ti čar Gia Lai. Phung bi ala ăt bi trông kơ dŭm hdră êlan kriê dlăng leh anăn mđĭ hĭn bruă tlŏ mgang vaccine kơ asâo rông, dŭm hdră êlan gang mkhư̆ klei ruă khŏ hlăm mnuih, bruă klam mơ̆ng bruă sang čư êa leh anăn dhar bruă djŏ tuôm ti alŭ wăl…Hlăm boh sĭt ênoh asâo rông mơ̆ng čar Gia Lai mâo êbeh 210 êbâo drei, lu jing rông phưi tha leh anăn hnơ̆ng tlŏ mgang vaccine grăp thŭn ti gŭ 10% nanao, nai prĭn Nguyễn Thị Thanh Hương, khua adŭ bruă hdră êlan mkhư̆ leh anăn lăm lui klei ruă khŏ mơ̆ng asâo miêo kĕ hlăm mnuih, Phŭn bruă mdrao mgŭn lač, bruă gang mkhư̆ klei ruă khŏ mơ̆ng asâo miêo kĕ ti alŭ wăl dôk êdu êdăk.

 “Čiăng êdi klei nao hgŭm ktang phĭt, klei gĭt gai mơ̆ng bruă sang čư êa čar Gia Lai hŏng dŭm êpul, dhar bruă leh anăn jing mđing truh kơ dŭm hdră êlan kriê dlăng asâo rông, srăng dưi yap ênoh asâo rông mơ̆ng čar Gia Lai mâo dŭm dreim hluê si ênoh anăn dưi tĭng mkă hnơ̆ng tlŏ mgang vaccine. Dhar bruă mdrao kơ mnơ̆ng rông čiăng tlŏ mgang truh ti hnơ̆ng 705 hlăm ênoh asâo rông, sơnăk kơh čar Gia Lai dưi mđing kơ bruă khư̆ klei ruă khŏ hlăm mnơ̆ng rông. Leh dưi mkhư̆ klei ruă hlăm mnơ̆ng rông srăng dưi bi hrŏ hnơ̆ng mnuih mâo asâo miêo kĕ. Bi hŏng dhar bruă mdrao mgŭn srăng mđĭ hĭn bruă hâo hưn, čiăng kơ jih jang phung djŏ asâo miêo kĕ dưi nao tlŏ mgang vaccine, dhar bruă mdrao mgŭn srăng bi mâo ênŭm vaccine čiăng kơ mnuih ƀuôn sang dưi tlŏ mgang”.

Blŭ hlăm klei kƀĭn trông, Nguyễn Lương Tâm, k’iăng khua kiă kriê Anôk bruă mdrao mgŭn mkăp, Phŭn bruă mdrao mgŭn lač, Klei ruă khŏ mơ̆ng asâo miêo kĕ ti čar Gia Lai lŏ dơ̆ng đĭ lu hlăm grăp thŭn, brei ƀuh klei čiăng nao hgŭm ktang phĭt mơ̆ng bruă kđi čar ti čar. Dhar bruă mdrao mgŭn čar Gia Lai čiăng mtrŭt mđĭ hmar, pŏk mlar dŭm anôk tlŏ mgang vaccine mơ̆ng knŭk kna, ƀiă êdi jing grăp kdriêk, wăl krah, ƀuôn prŏng ti alŭ wăl dăp anôk tlŏ mgang vaccine mơ̆ng knŭk kna. Gia Lai ăt čiăng mđĭ hnơ̆ng tlŏ mgang klei ruă khŏ kơ asâo miêo. Mđĭ hĭn klei lu jơr bruă hâo hưn čiăng gang mkhư̆ klei ruă khŏ hlăm mnơ̆ng rông leh anăn anak mnuih, tlŏ mgang kơ asâo miêo mâo 70% mâo čar kčah jao leh… Nguyễn Lương Tâm lŏ lač:

 “Dhar bruă mdrao kơ mnơ̆ng rông srăng dưi kriê dlăng ênoh asâo rông mơ̆ng čar pô, mđĭ hnơ̆ng tlŏ mgang vaccine, Bi dhar bruă mdrao mgŭn srăng mâo klei hâo hưn kơ mnuih ƀuôn sang tơdah mâo asâo miêo kĕ srăng ti ti dŭm anôk mdrao mgŭn čiăng mâo klei mblang, mkă dlăng leh anăn tlŏ mgang vaccine. Anôk bruă mdrao mgŭn mkăp ăt mâo dŭm hră mơar gĭt gai dŭm čar krĭng Lăn Dăp Kngư, boh nik jing čar Gia Lai mkŏ wĭt klei ktuê dlăng mơ̆ng čar truh kơ kdriêk, să, ƀuôn hgŭm čiăng gang mkhư̆ klei ruă khŏ kơ mnuih djŏ asâo kĕ. Ăt msĕ hŏng dhar bruă mdrao kơ mnơ̆ng rông ksiêm dlăng ênoh asâo rông, boh nik jin asâo rông ti dŭm đang kphê. Hâo hưn kơ mnuih ƀuôn sang mnuih djuê ƀiă hŏng klei blŭ diñu čiăng kơ mnuih ƀuôn sang thâo săng klă hĭn kơ bruă gang mkhư̆ klei ruă khŏ”.

            Hluê si klei mtă mơ̆ng phung thơ̆ng kơ bruă, ară anei klei ruă khŏ ka mâo ôh êa drao mdrao tŭ dưn. Kyuanăn, êjai kman klei ruă khŏ ksŭng ngă kơ aruăt êrah dlô, klei arưp aram srăng djiê truh kơ 100%. Hdră gang mkhư̆ tŭ dưn hĭn ăt jing tlŏ mgang vaccine kơ mnơ̆ng rông leh anăn vaccine gang mkhư̆ klei ruă khŏ hlăm mnuih êjai djŏ asâo miêo kĕ, boh tŭ dưn hĭn jing tlŏ mgang êlâo 24 mmông leh djŏ asâo miêo kĕ./.