Hlue si Anôk bruă ksiêm dlăng klei ruă čar Dak Lak, mơ̆ng akŏ thŭn 2025 truh hruê 19/3, kluôm čar mâo êbeh 620 čô êngoh đing ƀlĕ sruê, hlăm anăn mâo 207 čô mâo kman ƀlĕ sruê. Phung ruă lu ti dŭm kdriêk Ƀuôn Đon, Krông Pač, Ea Sup leha năn MDrak, lu jing ka tlŏ vaccinh ƀlĕ sruê. Ti čar Kon Tum ăt mâo 665 čô  êngoh đing ƀlĕ sruê ti 10 kdriêk, ƀuôn prŏng. Hlăm ênoh anei, 61 čô mâo kman ƀlĕ sruê leh anăn 599 čô nao đih mdrao. Lu phung mâo klei ruă jing phung hđeh mơ̆ng 0-10 thŭn. Boh nik, ti Gia Lai, mơ̆ng akŏ thŭn truh ară anei, Gia Lai mâo êbeh 1.900 čô êngoh đing ƀlĕ sruê. Klei ruă tưp lar leh ti 17 kdriêk, wăl krah, ƀuôn prŏng, kƀĭn ti Čư̆ Sê, Krông Pa leh anăn Đăk Đoa.

CDC Gia Lai hưn brei răng hđeh ti gŭ 5 thŭn huĭ srăng mâo klei ruă, boh nik phung ka tlŏ vaccin amâodah ka tlŏ ênŭm. Năng mđing, đa đa phung ƀlĕ  sruê mâo hlăm phung hđeh ti gŭ 9 mlan, ka dưi tlŏ mgang.

 Bi ti anôk mdrao klei ruă tưp - kŏ dlô, Sang êa drao mdrao hđeh mrô 1 ƀuôn prŏng Hồ Chí Minh, ênoh hđeh ƀlĕ sruê ti dŭm čar, ƀuôn prŏng kwar Krah, Lăn Dap Kngư leh anăn nah Dhŭng truh kjham ba mdrao tinei mâo hlăm lu hlăm mlan akŏ thŭn. Amai Nguyễn Thị Ngọc (20 thŭn, ti Tây Ninh) hŏng amĭ ñu lui bruă knuă nao kriê dlăng anak êkei dôk mdrao klei ruă ƀlĕ sruê ti Anôk mdrao klei ruă tưp - kŏ dlô Sang êa drao mdrao hđeh mrô 1 ƀuôn prŏng Hồ Chí Minh. Amai Ngọc brei thâo, wăt tơdah ĕ 7 mlan leh, ƀiădah knŏng mrâo tlŏ sa aruăt vaccin. Mta phŭn jing kyua ñu wơr ba anak nao tlŏ mgang:

Sa čô hđeh mkăn hriê đih sang êa drao êlâo kơ anak kâo sa hruê leh anăn bi kđuč êlâo, leh anăn dŭm hruê êdei anak kâo snăn mơh. Kâo ƀuh mdrao amâo jih, kâo amâo thâo ôh klei ruă ƀlĕ sruê kjham anăn akâo wĭt. Truh wĭt ti sang lŏ ƀlĕ lu, wĭt mơ̆ng sang êa drao diñu lač anak kâo ƀlĕ sruê kjham leh, snăn brei anak kâo nao mdrao ti sang êa drao mdreo hđeh mrô sa mtam.

Anôk mdrao klei ruă tưp - kŏ dlô  ară anei dôk mdrao kơ 70 čô hđeh mâo klei ruă ƀlĕ sruê, hlăm anăn mâo 10 čô bi êwa hŏng ôxi. 93% phung nao đih mdrao mơ̆ng dŭm čar êngao kơ ƀuôn prŏng HCM.

 Klei năng lač, hlăm ênoh phung hđeh ƀlĕ sruê mơ̆ng dŭm čar hriê mdrao, truh 80% mâo klei ruă ksŏ, leh anăn klei ruă hlăm tian, êrah leh anăn kdjuôt kdjĭng asei mlei. Đa đa hđeh đih sang êa drao sui truh 3 hruê kăm kơh mâo hrŏ. Ti Anôk mdrao klei djŏ mta ruă leh anăn Covid-19, Sang êa drao mdrao hđeh mrô 2 ară anei mâo 8 čô hđeh mâo klei ruă ƀlĕ sruê kjham leh anăn brei ktuê dlăng kjăp. Phung hđeh điêt thŭn hĭn  knŏng mrâo 2 mlan, ka djăp thŭn tlŏ vacčin ƀlĕ sruê ôh. Lu phung hđeh mdrao mâo klei ruă kjham, ti gŭ 2 thŭn, hriê ti sang êa drao hlăm boh klei bi êwa kpral, bi êwa awăt. Aê mdrao CK2 Đỗ Châu Việt, Khua anôk mdrao klei ruă leh anăn Covid-19, Sang êa drao mdrao hđeh mrô 2 brei thâo, phŭn tưp klei ƀlĕ sruê mơ̆ng êpul êya, hlăm anăn mâo wăt phung hlăm sang. Boh nik, mâo hđeh 2,3 mlan nao đih mdrao bi êwa hŏng masin kyua tưp mơ̆ng amĭ.

Aê mdrao Việt ăt mtă, vaccin ƀlĕ sruê knŏng amâo dưi tlŏ kơ ƀiă mnuih. Lu phung amĭ ama lŏ mĭn, mâo leh klei ruă êlâo snăn amâo tlŏ mgang ôh. Năng huĭ hĭn, phung hđeh mâo klei ruă êlâo msĕ si : klei ruă hlăm êrah, brŭ, kboh mơ̆ng tian amĭ…Tơdah klei suah pral hơĭt, phung hđeh anei ăt brei tlŏ vaccin čiăng bi hrŏ mâo klei ruă:

Brei mđing klei čhuai tơdah hmư̆ mâo leh klei ruă êlâo snăn amâo tlŏ mgang. Klei anei amâo djŏ knŏng mâo hlăm klei mĭn mnuih ƀuôn  sang ôh ƀiădah wăt phung mă bruă mdrao mgŭn. Lu mnuih nao ksiêm dlăng, êmuh phung mdrao mgŭn tlŏ mgang leh anăn klei wĭt lač jing mâo klei ruă anei amâo dưi tlŏ ôh, kyua anăn hđeh amâo dưi tlŏ mgang.

Hlue si aê mdrao CK2 Dư Tuấn Quy, Khua anôk mdrao klei ruă tưp - kŏ dlô, Sang êa drao mdrao hđeh mrô 1, lu phung hđeh nao đih mdrao djŏ  tuôm kơ phung hđeh ka tuôm tlŏ mgang, hđeh mrâo tlŏ sa aruăt ka lŏ tlŏ mñă, hđeh ka djăp thŭn tlŏ leh anăn phung amĭ ama amâo brei tlŏ mgang. Đa đa phung amĭ ama lač ka djŏ ôh, amâodah đing klei ruă ƀlĕ sruê jing klei ruă aguah tlam, amâo brei anak tlŏ vaccin ôh. Boh nik, mâo ung mô̆ bi mneh msao kyua amâo sa ai kơ klei brei anak tlŏ vaccin. Aê mdrao Qui brei thâo  ăt mâo phung amĭ ama đăo knang hlăm hdră “bi kdơ̆ng hŏng vaccin”, đăo knang hlăm klei hâo hưn amâo djŏ kơ klei vaccin ngă. Dŭm klei rŭng răng amâo djŏ ngă kơ hđeh huĭ srăng mâo klei ruă, boh nik truh kjham. Aê mdrao CK2 Dư Tuấn Quy bi mklă:

Brei hâo hưn kơ êpul êya, lui klei bi kdơ̆ng hŏng vaccin čiăng răng mgang phung hđeh. Čiăng gang mkhhư̆ klei ruă ƀlĕ sruê, brei bi hgŭm hâo hưn kjăp plah wah bruă mtô bi hriăm, mdrao mgŭn leh anăn klei hgŭm mơ̆ng mnuih ƀuôn sang hlăm bruă ktuê dlăng, rơ̆ng hđeh dưi tlŏ mgang. Brei mâo jih jang mnuih ƀuôn sang hrăm mbĭt snăn kơh dưi mjưh mdei klei ruă.

Phŭn bruă mdrao mgŭn yap ênoh đing ƀlĕ sruê lu hĭn ti kwar Dhŭng 57%, leh anăn kwar Krah 19% leh anăn kwar Dưr 15%. Hruê 19/3, Phŭn bruă mdrao mgŭn mkŏ mjing 6 êpul ksiêm dlăng, gang mkhư̆ klei ruă leh anăn tlŏ mgang vaccin ƀlĕ sruê. Phŭn bruă mdrao mgŭn  mtă, klei ruă ƀlĕ sruê ka mâo êa drao mdrao hlao ôh, tlŏ vaccin jing hhdră jăk hĭn mkhư̆ klei ruă. Tlŏ vaccin kơ hđeh mơ̆ng 6 mlan kơ dlông amâo djŏ knŏng mgang klei suaih pral kơ sa čô mnuih ôh ƀiădah lŏ mgang jih êpul êya.

Anôk bruă ksiêm dlăng klei ruă dŭm čar Lăn Dap Kngư mkŏ mjing leh hdră kčah tlŏ vaccin kơ hđeh. Hdră tlŏ vaccin kơ hđeh mơ̆ng 6-9 mlan leh anăn mơ̆ng 1-10 thŭn. Hoàng Hải Phúc, Khua Anôk bruă ksiêm dlăng klei ruă čar Dak Lak mñă klă, čiăng kơ hdră tlŏ mgang mâo klei tŭ dưn, brei mâo jih bruă kđi čar hgŭm, klei bi hgŭm bruă mdrao mgŭn leh anăn mtô bi hriăm hlăm klei ksiêm dlăn, mtrŭt mjhar amĭ ama rơ̆ng kơ hđeh dưi tlŏ vaccin djŏ hruê.

Bruă mdrao mgŭn mtă tal sa brei tlŏ mgang djăp ênŭm 2 aruăt vaccin kơ phung mơ̆ng 9-10 thŭn. Ta dua đăm bi tuôm ôh hŏng phung mâo klei ruă, brei truă čhiăm guôm ƀô̆ ti anôk lu mnuih leh anăn rao kngan hŏng kƀu; tal tlâo grăp hruê brei bi doh asei mlei, pưk sang brei hâo hưn kơ mnuih ƀuôn sang thâo săng kơ boh tŭ mơ̆ng vaccin ƀlĕ sruê, tơdah ƀlĕ sruê brei nao mtam ti anôk mdrao mgŭn, brei ksiêm mkă, mdrao  mtam.”