Ti anôk bi tuôm, amai Nông Thị Diện, 35 thŭn lehanăn ayŏng Lý Văn Quyết 40 thŭn, djuê ana Nùng, dôk ti să Dliê Ya, čar Dak Lak, dôk hlăp mơak mbĭt hŏng anak mniê mrâo êbeh 5 mlan. Amai Diện brei thâo, ñu dôk ung mơ̆ng thŭn 2017, khădah ñu suaih pral, dŭm thŭn mlan diñu dua ung mô̆ ka mâo anak mơh.

Leh lu blư̆ nao truh ti ƀuôn prŏng ksiêm mkă dlăng amâo ba wĭt boh tŭ ôh, mlan 10 thŭn 2022, diñu thâo kơ hdră IVF dưi pŏk ngă ti Ƀuôn Ama Thuôt, diñu dua lŏ nao ksiêm mkă dlăng čang hmăng dưi mâo anak. Sa thŭn êdei, mô̆ ñu kkiêng leh sa čô anak mniê prŏng êbeh 3kg. Amai Diện hơ̆k mơak brei thâo:

 “Dua ung mô̆ kâo bi trông srăng mdrao ksiêm mkă tinei, dul ƀiă klei bi liê tơdah nao truh ti Sài Gòn. Mlan 10/2022 truh kơ mlan 5/2024, ngă jih hdră ksiêm mkă lehanăn ruah phôi, truh mlan 2/2025 mô̆ kâo kkiêng sa čô anak mniê. Ĕ suaih, đĭ prŏng jăk. Hdră kčah dua ung mô̆ kâo jing srăng kkiêng sa čô anak dơ̆ng leh ĕ bŏ 2 thŭn. Phôi dua ung mô̆ ăt dôk kriê pioh tinei, snăn kâo tĭng srăng hriê tinei mơh čiăng duah anak tal 2”.

Msĕ snăn, ung mô̆ ayŏng Trần Duy Từ lehanăn amai Võ Thị Mỹ Duyên, ti Ƀuôn Ama Thuôt, bi dôk mơ̆ng thŭn 2011 ƀiădah leh êbeh 10 thŭn ka mâo anak mơh, diñu hiu mdrao ti djăp anôk. Mlan 3/2022, leh hmư̆ găp hưn kơ hdră IVF ti Ƀuôn Ama Thuôt, snăn diñu nao ksiêm mkă lehanăn ba wĭt leh boh tŭ mơ̆ng gưl tal êlâo mtam.

 “Tal êlâo aê mdrao srăng mă trứng čiăng mjing phôi, leh kơnăn srăng mdưm phôi lehanăn myun kâo hlŏng ƀă ti gưl tal êlâo mtam. Myun mơh, anak ĭ đĭ prŏng suaih kâo ăt nao mă bruă, kkiêng kơ ĕ suaih mơh, ĕ đĭ prŏng pral, kâo mơak êdi”.

Hdră thụ tinh hlăm ống nghiệm (IVF) dưi pŏk ngă ti Việt Nam giăm 20 thŭn êlâo, đru leh kơ dŭm êbâo kruôp ung mô̆ dleh ƀă kkiêng anak dưi bi sĭt klei čang hmăng dưi jing amĭ, jing ama. Aê mdrao Hồ Mạnh Tường, Khua hlăm Êpul hgŭm bruă ksiêm hriăm kơ Nội tiết sinh sản lehanăn Amâo dưi kkiêng anak ƀuôn prŏng Hồ Chí Minh, tĭng dlăng anei jing sa knhuang nao yuôm bhăn mơ̆ng anôk bruă mdrao mgŭn đru kơ hdră ƀă kkiêng anak ti Việt Nam.

Ti Lăn dap kngư, hdră ksiêm mkă leh kơ giăm 21 êbâo kruôp ung mô̆, hluê ngă hdră thụ tinh kơ 1.128 čô lehanăn ba wĭt klei mơak dưi jing amĭ jing ama kơ êbeh 500 kruôp ung mô̆. Hdră ruah phôi amâo djŏ knŏng mđĭ boh tŭ ƀiădah lŏ đru lui hĕ mta gen amâo jăk, gen mâo klei ruă. Aê mdrao Hồ Mạnh Tường brei thâo:

 “Ti krĭng lăn dap kngư, mâo dŭmn mta gen ba klei ruă mdê hjăn lehanăn mâo lu hĭn mkă hŏng dŭm krĭng mkăn mơ̆ng kluôm ala. Tơdah lui kkiêng, dŭm gen mâo klei ruă anei srăng lŏ mâo lu hlăm dŭm ênuk gưl êdei lehanăn srăng lar hlăm êpul êya. Hŏng hdră IVF, dưi ksiêm mkă dlăng mtam mta gen hlăm đĭng mdrao, mơ̆ng anăn dưi krơ̆ng gen jăk, lui hĕ gen ba klei ruă amâo jăk. Anei jing sa hdră yuôm bhăn, đru mđĭ boh tŭ jăk ênoh mnuih hlăm êdei anăp.

Mơ̆ng hdră IVF ti Lăn dap kngư, lui kruôp ung mô̆ dleh ƀă kkiêng anak amâo lŏ guôn nao ti ƀuôn prŏng pprŏng ôh. Hdră duh mkra, hnư hrui wĭt mơ̆ng mnuih ƀuôn sang Lăn dap kngư ƀrư̆ hruê đĭ, ăt bi hrŏ klei mđing uêñ kơ ênoh bi liê lehanăn ƀrư̆ hruê lŏ mâo lu kruôp ung mô̆ dleh ƀă kkiêng anak dưi jing amĭ jing ama hŏng hdră mrâo mrang anei./.