Adiê dôk hjan, amai Rah Lan H’Yuất (mnuih Jarai), ti ƀuôn Ama Nhiu, ƀuôn hgŭm Ia Rbol, nao ti kdrăn lŏ khăt rơ̆k kơ êmô. Amai brei thâo, ung mô̆ amai mâo dŭm sao lŏ. Pla mdiê kăn kăp huă, dua ung mô̆ nao mă bruă mưn. Amai Rah Lan H’Yuất hơ̆k mơak: Thŭn 2024, mâo hdră bi hrŏ ƀun mơ̆ng Knŭk kna, gŏ sang mâo klei đru sa drei êmô ana mđai leh anăn 3 êklăk prăk čiăng mkra war. Truh kơ ară anei, êmô mđai mâo sa drei leh anăn mprăp mdai gưl tal 2.

“Mơ̆ng rông mnơ̆ng, pla mjing, ung mô̆ nao mă bruă mưn koh kƀâo kơ arăng, kyuanăn thŭn anei hrui wĭt mâo hlăm brô 100 êklăk prăk leh anăn năng ai srăng tlaih ƀun ti knhal jih thŭn anei. Ară anei êngao kơ mă bruă mưn, srăng lŏ rông mnơ̆ng čiăng kơ êmô lŏ mdai thiăm lu hĭn, 1 -2 srăng mâo prăk mdơ̆ng sang dôk.”

Ti ƀuôn  Ama Nhiu, ƀuôn hgŭm Ia Rbol, dŭm pluh gŏ sang mâo Knŭk kna đru êmô ana mđai hluê hdră ala čar kñăm msĕ si gŏ sang amai Rah Lan H’Yuất. Hlăm ênoh anăn, amai Rah Lan H’Yuân dưi đru mơ̆ng thŭn 2024. Giăm 2 thŭn ngă hma leh anăn rông êmô, ară anei gŏ sang amai mâo leh 2 drei êmô prŏng leh anăn sa drei êmô êđai. Amai Rah Lan H’Yuân brei thâo:

“Knŭk kna brei êmô mjeh, knuă druh hriê mtô mkra war tluôn sang, kbưi 60 - 70m, ngă bi êđăp. Êngao kơnăn lŏ mtô kơ klei pla rơ̆k, tlŏ mgang kơ êmô, kyuanăn êmô đĭ hriê, mđai nanao. Ară anei srăng gĭr rông mnơ̆ng čiăng tlaih ƀun. Êmô lŏ mđai lu srăng čhĭ leh anăn mkra mđĭ sang dôk, rông dua čô anak nao sang hră.”

Ngă hdră êlan mơ̆ng Đảng leh anăn Knŭk kna kơ bi hrŏ ƀun hơĭt kjăp, Bruă sang čư̆ êa wăl krah Ayun Pa( hđăp) ngă leh lu hdră đru kơ gŏ sang ƀun, giăm ƀun, gŏ sang Knŭk kna dlăng ba leh anăn mnuih djuê ƀiă. Mă yua klei găl mâo rơ̆k, alŭ wăl ngă klei bi hmô brei êmô ana mđai leh anăn brei ƀuh boh tŭ dưn.

Nay H’Bloanh, knuă druh dhar kreh ƀuôn hgŭm Ia Rbol brei thâo, mơ̆ng thŭn 2021 truh kơ ară anei, hlăm ƀuôn hgŭm mâo 230 gŏ sang dưi đru êmô mjeh leh anăn bê mjeh čiăng mđĭ klei rông mnơ̆ng. Êlâo kơ jao êmô, ƀuôn hgŭm mkŏ mjing klei kƀĭn ksiêm dlăng ruah hlei pô, ruah mjeh êmô, đru brei prăk leh anăn hdră mkra war êning, dlăng kriê leh anăn gang mkhư̆ klei ruă. Nay H’Bloanh  brei thâo, kyua mâo klei mtô kơ hdră mnêč, êjai mă êmô, dŭm gŏ sang thâo klei dlăng kriê, êmô đĭ hriê jăk, mđai jêñ jêñ, đru kơ lu gŏ sang kpưn đĭ tlaih ƀun.

“Kâo pô leh anăn khua ƀuôn bi mguôp hŏng phung bi ala êpul dhar bruă nao ti grăp gŏ sang mâo êmô đru čiăng hâo hưn, mtrŭt mjhar diñu mkra war kbưi hŏng sang čiăng rơ̆ng kơ klei doh. Mkra war hluê hnơ̆ng čuăn. Hmei ăt mtô kơ diñu kơ hdră mnêč rông êmô, rông bê, si srăng ngă čiăng kơ mnơ̆ng rông lŏ mđai, mâo thiăm prăk hrui wĭt.”

Ƀuôn hgŭm Ia Rbol dưi bi mŭt mơ̆ng dua să Čư̆ Bha leh anăn ia Brol hđăp, mâo êbeh 10.220 čô mnuih ƀuôn sang, hlăm anăn lu jing mnuih Jarai. Nguyễn Chí Cường, khua Bruă sang čư̆ êa ƀuôn hgŭm brei thâo, klei hdĭp mnuih ƀuôn sang êlâo dih adôk lu klei dleh dlan, gŏ sang ƀun lu. Kyua klei uêñ mĭn mơ̆ng Đảng leh ană Knŭk kna hŏng dŭm hdră đru kơ klei duh ƀơ̆ng, lăn mă bruă, mtô bruă mă…Ênoh gŏ êsei ƀun hrŏ adôk 0.9% leh anăn gĭr hlăm thŭn 2025 adôk 0.5%. Hlăm dŭm hdră, klei bi hmô brei êmô ana mđai dưi ba wĭt boh tŭ klă sĭt, đru kơ lu gŏ sang mâo klei găl rông mnơ̆ng mđĭ kyar bruă duh mkra. Nguyễn Chí Cường  ƀuôn hgŭm dôk ngă đa đa hdră êlan đru kơ mnuih ƀuôn sang hlăm mđĭ kyar bruă duh mkra ala ƀuôn, lăm lui klei ư̆ êpa ƀun ƀin.

“Mkŏ mjing klei găl kơ mnuih ƀuôn sang dưi mâo hdră duh ƀơ̆ng mđĭ kyar bruă duh mkra hŏng hdră êlan đru mjeh mnơ̆ng rông, hlăm wưng kơ anăp, Bruă sang čư̆ êa ƀuôn hgŭm lŏ dơ̆ng rơ̆ng kơ klei bi hmô brei êmô ana mđai leh anăn bê ana mđai kơ mnuih ƀuôn sang čiăng ngă kmeh gơ̆ng mđĭ klei rông mnơ̆ng kơ dŭm gŏ sang. Mbĭt anăn, ksiêm duah thiăm dŭm hdră êlan bi hrŏ ƀun čiăng hưn mdah hŏng dŭm gưl bruă mâo klei dưi lŏ dơ̆ng đru mkŏ wĭt ana pla mjing, mnơ̆ng rông čiăng kơ mnuih ƀuôn sang mâo êlan mđĭ kyar bruă duh mkra mrâo hĭn, čiăng msir lăm klei ư̆ êpa ƀun ƀin hơĭt kjăp hĭn.”

Kyua dŭmn hdră êlan đru, klei gĭr hlăm bruă hluê ngă leh anăn klei gĭr mơ̆ng mnuih ƀuôn sang, gru hmô brei êmô ana mđai ti ƀuôn hgŭm Ia Rbol dưi leh anăn dôk bi klă boh tŭ bi hrŏ ƀun. Grăp drei êmô, grăp war rông jing boh êñan bruă duh mkra, đru kơ mnuih ƀuôn sang găn klei dleh dlan./.