Giăm 70 thŭn, aduôn Nguyễn Thị Ngọc Anh ti ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt, čar Dak Lak ară anei dôk păn lu bruă klam msĕ si Khua kiă kriê Êpul hgŭm phung mniê mă bruă duh mkra mnia mblei čar, Kơiăng khua Êpul hgŭm hiu čhưn ênguê čar lehanăn Khua hlăm dŭm Anôk bruă, êpul êya ti čar lehanăn ƀuôn prŏng. Thŭn khua, mă lu bruă ƀiădah ñu dăp nanao hruê mmông, bi leh jih bruă klam mâo kčah jao, nao hgŭm hlăm bruă yang ƀuôn, đru kơ mnuih knap mñai.

Aduôn Ngọc Anh lŏ jing Khua knơ̆ng kiă kriê Anôk bruă hiu čhưn ênguê êpul êya Kŏ Tam, sa anôk hiu čhưn ênguê mâo lu êa mil, jiă knhuah dhar kreh mnuih Êđê. Tinei mâo dŭm pluh čô mnuih mă bruă, jing mnuih djuê ƀiă. Aduôn Nguyễn Thị Ngọc Anh yăl dliê, mbĭt hŏng bruă mjing sa wăl anôk hiu čhưn jiă knhuah dhar kreh, tinei lŏ mđing kơ hdră mjuăt bi hriăm lehanăn čuê klei khăp kơ dhar kreh hlăm anak aneh mnuih ƀuôn sang djuê ƀiă.

  “Ară anei hmei dôk mđing pla ana kyâo mtah, mnga, bi mguôp hŏng Sang hră gưl prŏng Lăn dap kngư čiăng răng mgang mjeh mnga pôk lehanăn ana kyâo yuôm hin. Bi kơ dhar kreh mđing kơ phung hđeh hriăm tông čing, gŏ sang djiêu gah hriê tinei mdah hdră tông, kdŏ mmuñ, mjing sa wăl anôk jiă dhar kreh Lăn dap kngư, mta kñăm čiăng mjuăt bi hriăm phung hđeh thâo răng mgang dhar kreh djuê ana pô.

 Ăt jing gru mngač mnuih khua thŭn mbruă bruă duh mkra, Lê Thị Bơ, ti alŭ mrô 8, wăl krah Pơng Drang, kdriêk Krông Ƀŭk, čar Dak Lak, khădah 70 thŭn ƀiădah ăt kriăng kơ bruă ngă pưk hma, hnư hrui wĭt grăp thŭn truh dŭm êtuh êklăk prăk. Bơ brei thâo, ară anei, anak čô prŏng jih, hnư hrui wĭt mâo mơh ƀiădah ñu ăt čiăng mă bruă čiăng mjuăt bi hriăm čô anak pô gĭr mă bruă knuă.

 “Khădah thŭn leh khua ƀiădah ăt gĭr mă bruă knuă, sang mâo 7 sao lăn pla lu mta ana msĕ si tiêu, boh durian, kphê, makka. Hruê mdei mă bruă huă ƀơ̆ng amâo jăk ôh, nao mă bruă ƀuh pô suaih, ba wĭt prăk kơ sang, đru mjuăt klei suaih pral. Anak čô jăk ênang, thâo gưt asăp, gŏ sang hdĭp thâo bi mguôp, yâo mơak mơh.

Bi hŏng Huỳnh Thị Ba Lan, 62 thŭn, ti alŭ mrô 3, ƀuôn hgŭm An Lạc, wăl krah Ƀuôn Hô, klei mơak khua thŭn jing dưi duh myơr, mđĭ lar bruă klam mnuih khua thŭn hlăm dŭm hdră mă bruă hŏng êpul êya. Ñu nao hgŭm lehanăn mđĭ lar bruă klam hlăm êpul hgŭm mnuih khua thŭn ti alŭ wăl, đru mkŏ mjing keh, čiăng krơ̆ng hdră nao čuă êmuh kñă mnuih ruă duam hlăm êpul, mđup brei mnơ̆ng kơ phung hđeh ƀun, phung mniê dleh dlan, mjing keh prăk đru kơ mnuih dleh dlan hlăm êpul…

 “Ƀuôn hgŭm An Lạc hmei ăt mkŏ mjing dŭm êpul kdŏ mmuñ kơ phung mduôn, hlăk dôk lar bra lehanăn iêu mthưr jih jang amai adei nao hgŭm čiăng ba wĭt klei yâo mơak kơ ai tiê klei mĭn lehanăn klei suaih pral. Mkŏ mjing sa êpul hgŭm lu ênuk gưl, bi hgŭm prăk kăk čiăng đru kơ amai adei mâo klei hdĭp dleh dlan kpưn đĭ.

 Hluê si Aduôn Triệu Thị Ngoan, Khua êpul hgŭm mnuih khua thŭn čar Dak Lak, ară anei êpul mâo êbeh 216 êbâo čô mnuih khua thŭn, truh 11,3% ênoh mnuih. Mđĭ lar bruă klam hlăm dŭm mta bruă, mơ̆ng thŭn 2022 truh kơ ară anei, kluôm čar mtrŭt mjhar leh gŏ sang, anak aneh myơr dŭm pluh ha lăn, đru êbeh 18 êbâo hruê ai mă bruă lehanăn êbeh 24 êklai prăk mkra êlan lehanăn dŭm hdră yang ƀuôn mkăn. Hŏng êbeh 70% mnuih hgŭm jing phung mniê, phung aduôn, amĭ nao hgŭm mtrŭt mđĭ hdră “Gru mngač khua thŭn”, “Aduôn aê, amĭ ama jing gru mngač, čô anak jăk ênang”, mđĭ lar gru hmô “Gŏ sang mnuih khua thŭn amâo mâo čô anak ngă soh hdră bhiăn”, ‘Gŏ sang ênuk mrâo”… ba klei khăp, bi lar bra hdră mnuih khua thŭn mkŏ mkra gŏ sang dhar kreh, yâo mơak, trei mđao.

 “Jih jang hdră ngă bruă mơ̆ng Êpul mnuih khua thŭn lu jing phung mniê nao hgŭm jăk êdi. Êpul kdŏ mmuñ, dhar kreh, mjuăt ktang asei mlei, boh nik êpul bi hgŭm dŭm ênuk gưl thâo bi đru, hlăm anăn êbeh 70% jing phung mniê. Diñu mđĭ lar nanao ai tiê ba anăp, jing gru mngač hlăm gŏ sang lehanăn ala ƀuôn, ba akŏ hlăm hdră mtrŭt mjhar čô anak amâo ngă soh, mkŏ mkra gŏ sang trei mđao, yâo mơak, mtrŭt mjhar mô̆ anak, gŏ sang myơr lăn, đru hruê ai mă bruă kơ hdră mkŏ mkra krĭng ƀuôn sang mrâo, kreh dhar ƀuôn prŏng”.

Khădah thŭn leh khua ƀiădah lu mnuih khua thŭn ti Dak Lak, boh nik phung mniê ăt hur har nao hgŭm dŭm bruă hlăm gŏ sang lehanăn yang ƀuôn, đru mguôp mđĭ kyar bruă duh mkra. Anei jing gru mngač ba anăp, bi êdah pŏk rup phung mniê Việt Nam khădah ti ya gưl thŭn ăt Mbruă bruă pưk sang, thâo bruă ala čar”./.