Leh 7 thŭn siă suôr hŏng bruă mkra kdô, bai mơ̆ng čhum ao jean hđăp, amai Lý Thị Kim Bình, ti ƀuôn Păn Lăm, ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt, čar Dak Lak dưi mkŏ mkra leh sa anôk bruă duh mkra mnia mblei hŏng 5 čô mă bruă. Grăp thŭn, anôk bruă ba čhĭ êbeh 7.500 mta kdô, bai djăp mta, mâo hrui wĭt êbeh 1 êklai 500 êklăk prăk. Amai Lý Thị Kim Bình brei thâo, tal êlâo lŏ mkra wĭt čhum ao hđăp, jing mnơ̆ng yua mrâo lehanăn klei sa ai mơ̆ng mnuih blei yua mtrŭt leh ñu lŏ dơ̆ng mkra lu mta mnơ̆ng mrâo.

 “Anak kâo kač rup lehkơnăn kâo kčoh. Lu jing čhĭ online, čhĭ mâo lu mơh. Wưng ti anăp, kâo srăng čhĭ offline, jing čhĭ klă anăp anăn čiăng kơ phung mniê msĕ kâo mâo sa hdră dlăng kluôm kơ klei hmăi truh kơ wăl hdĭp mda, hmăi truh kơ ala ƀuôn, bi hrŏ hnơ̆ng djah djâo, lehanăn đru mđĭ hnư hrui wĭt kơ pô”.

           Bi hŏng amai Đào Thị Vân, ti ƀuôn hgŭm Tự An, ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuột, klei mĭn mphŭn čô̆ kơ bruă hŏng čhiên mngan mkra mơ̆ng tôk boh mnang krô kbiă hriê mơ̆ng sa blư̆ nao čhưn dlăng gru hmô pla mjing ti čar Quảng Ngãi. Leh ksiêm dlăng krĭng pla mjing ti čar Dak Lak, mơ̆ng krah thŭn 2023, ñŭ bi mklă duh bi liê blei maĭ mŏk mkra mjing. Truh kơ ară anei, kah knar grăp mlan amai mkra leh êbeh 30.000 mta čhiên mngan djăp mta, ênoh čhĭ kah knar 2.300 prăk sa mta mnơ̆ng. Đào Thị Vân brei thâo, mkra mnơ̆ng mkra mơ̆ng tôk boh mnang krô mâo leh klei mđing dlăng mơ̆ng lu phung tuê hiu čhưn kyua klei jăk găl hŏng wăl hdĭp mda.

 “Ară anei êpul dôk ba čhĭ hlăm website lehanăn anôk mnia mblei điện tử. Thŭn êgao, lu êpul đru leh kơ dŭm hdră bruă mơ̆ng phung hđeh hriăm hră, sinh viên ba yua dŭm mta mnơ̆ng anei mđing truh kơ wăl hdĭp mda mtah, blei yua mtah. Tôk boh mnang jing mta mnơ̆ng mơ̆ng lăb adiê, hdră ba yua msir mghaih ênưih mơh, knŏng tram hlăm êa lehanăn rao doh lehanăn kpĭ hlăm kdrăp mjing dŭm mta mnơ̆ng tui si pô čiăng lehanăn mtrang tia UV mdjiê kman čiăng dưi mâo djăp hnơ̆ng čuăn tŭ jăk dưi leh.

          Mơ̆ng dŭm mta klei ksu arăng lui ti dŭm anôk hdră bruă rŭ mdơ̆ng amâo dah dŭm anôk čhĭ djam mtam, anôk čhĭ boh kroh ti sang mnia, amai H’Âu Niê, ti ƀuôn Tlung, wăl krah Êa Kar, kdriêk Êa Kar, čar Dak Lak mjing leh dŭm mta mnơ̆ng mkra hŏng kiê kngan jăk êdi. Giăm mkrah thŭn hŏng anei, amai jak phung amai adei ngă mbĭt lehanăn yua dŭm êpul êya bruă bi mkŏ hgŭm, pŏk mlar wăl anôk blei yua. Dŭm boh bai dưm mnơ̆ng, bai dưm djah djâo, pông mnŭ amâo dah bai djă nao sang mnia hŏng klei ksu mâo ênoh čhĭ mơ̆ng 80 êbâo truh kơ 200 êbâo prăk. Hluê si H’Âu, bruă anei ênưih ngă kyua anăn grăp čô dưi ngă ti sang mmông wăn ăt dưi mơh.

 “Ară anei mâo 7 – 8 čô ngă mbĭt. Ngă sa mta mnơ̆ng luič mơ̆ng 3 – 7 mmông tui hluê mdê bi mta mnơ̆ng, pô dưi hnêč mmôgn wăn čiăng ngă. Dŭm mta mnơ̆ng mkra hŏng kiê kngan, lŏ mkra wĭt mơ̆ng klei ksu pô dưi ngă bi doh. Truh kơ ară anei, dŭm mta mnơ̆ng mơ̆ng pô mkra ƀuh leh hlăm djăp alŭ, ƀuôn pô tinei, si tue čiăng pô srăng mkra snăn”.

Tô Thị Tâm, Khua Êpul bruă mniê čar Dak Lak brei thâo, hluê ngă Hdră bruă 939 mơ̆ng Khua knŭk kna kơ hdră “Đru phung mniê mphŭn čô̆ kơ bruă wưng thŭn 2017-2025”, lu phung mniê dưi đru, mjing klei găl mphŭn čô̆ kơ bruă. Hlăm ênoh anăn, lu phung amai adei ba yua leh mnơ̆ng čŏng mâo ti alŭ wăl, đa mâo dŭm mta mnơ̆ng dlăng jing “Lui leh”, čiăng mkra dŭm mta mnơ̆ng ba čhĭ.

 “Êpul bruă mniê mđĭ lar klei găl mâo, klei mĭn mrâo lehanăn klei gĭr kpưn đĭ mơ̆ng pô mtam, ba yua jih klei găl mâo ti alŭ wăl, mjing dŭm mta mnơ̆ng jăk êdi. Ba yua dŭm klei găl anăn mjing dŭm mta mnơ̆ng ba čhĭ, mkăp kơ klei čiăng hlăm klei hdĭp aguah tlam mlam hruê mơ̆ng grăp gŏ sang, mjing hnư hrui wĭt, msir mghaih bruă mă lehanăn mkra mđĭ wăl anôk mtah, doh, siam”

Hŏng klei mbruă, mĭn mrâo, lu phung mniê ti Dak Lak mjing leh dŭm mta mnơ̆ng amâo lŏ yua jing mnơ̆ng dhơ̆ng ba čhĭ. Klei tŭ jing anăn amâo djŏ knŏng ba hnư hrui wĭt kơ mnuih ƀuôn sangƀiădah lŏ mjing knhuah hdĭp jăk, siam, răng mgang wăl hdĭp mda./.