Bâh tâm ăp nar Tết Nguyên đán Giáp Thìn, nô A Linh, jay ta ƀon Pu Tá, xã Măng Ri, nkuăl Tu Mơ Rông hôm nha way geh tât ta mir tơm sâm Ngọc Linh bâh rnăk vâl ba dâng n’hâm bri hon êng. Yan aơ tơm sâm Ngọc Linh dôl ta rơh lăp khay srŏ nđik, kanŭng geh bum rŭ tâm n’ha si ôm. Yơn lah tĭng nô A Linh, tơm geh ndum ta khay nđik yơn nuĭh tăm rĭ rkeh yor hôm nha geh mât chăm, njrăng kriah, đe ndrel đah âk ntil mpô mpa bri ơm geh ŭch ntil bum sâm Ngọc Linh. Đah mir sâm klâp ma 5 rbăn tơm âk năm êng êng, A Linh lah ngoăy tâm âk nuĭh sâm geh têh ndrŏng bâh sâm Ngọc Linh ta nkuăl Tu Mơ Rông. Nkoch mpeh trong kan tăm sâm Ngọc Linh bah ach o bâh nơm, nô A Linh nkoch.

 “Gâp manh lah 100 rkeh prăk rvăt ntil sâm gâp tăm. Manh ntuh kơl ta sâm rĭ hun hao, săk rnglăy kơl an gâp geh nău rêh mbơm ngăn”.

Đah nuĭh Xơ Đăng ta nkuăl Tu Mơ Rông, bol ma gŭ rêh ta nkual geh nău ueh mpeh trôk nar mih sial neh ntu tâm di đah sâm Ngọc Linh yơn mô geh dơh tăm ntil tơm dak si geh rnoh khlăy wăng sa dŭt âk aơ. Nău jêr ngăn đah nuĭh ƀon lan lah rnoh khlăy tăch sâm Ngọc Linh dŭt khlăy, klâp ma 100 rbăn prăk an du găr n’hanh 300 rbăn prăk du rse 1 năm. Gay ma kơl an ƀon lan geh tăm dơi sâm Ngọc Linh, n’gâng kan, ntŭk kan ta nkuăl Tu Mơ Rông ntrôl dăng nău mbơh tơih, rgŏ jă rgâl nău mĭn, joi tât rnoh manh bâh ngân hàng dơi kơl kan gay ma tăm dơi tơm sâm Ngọc Linh, nô A Sơn, ngoăy tâm âk rnăk ach o nănh manh Ngân hàng chính sách xã hội 100 rkeh prăk gay ma rvăt ntil tăm sâm Ngọc Linh, aƀaơ dôl geh mât mir tơm sâm klap ma 3 rbăn tơm nkoch.

 “Ntil tơm sâm dŭt khlăy. Rnôk bôk năp rĭ mĭn rvê ngăn, klach rvê mô nănh manh prăk rvăt tơm sâm geh âk nău tât, mbra khĭt tơm rnôk tăm gâp rvê ngăn yơn lah 2 hê ur sai hên ntrŭnh manh đŏng. Ntơm bâh năm tal poăn, tal prăm geh săk, râng geh 20 tât 30 găr tâm du tơm. he âk găr, ntil tơm geh đŏng”.

Bâh geh rgâl nău mĭn, trong kan, nău kan, nuĭh Xơ Đăng lah nsum, ngăn lah ăp rnăk ach o ta nkuăl Tu Mơ Rông, n’gor Kon Tum aƀaơ lĕ knơm lơn tâm nău manh prăk gay ma hun hao tơm ƀư dak si lah nsum n’hanh tơm Sâm Ngọc Linh lah êng gay ma hun hao pah kan jan sa rnăk vâl. Đah rnoh khlăy ta ntŭk tăch rgâl bâh 100 rkeh prăk/1kg sâm Ngọc Linh rêh geh nđâp bum, n’ha kơt aƀaơ, âk rnăk ƀon lan Xơ Đăng lĕ bah ach o nâp nâl n’hanh hun hao ƀư sâm geh. Wa Trương Quang Tri, Giám đốc ntŭk kan giao dịch nkuăl Tu Mơ Rông, ngân hàng chính sách xã n’gor Kon Tum lah na nê̆ săk rnglăy rnoh prăk manh kơl an rnăk ach o tăm tơm dak si.

 “Tât aƀaơ lĕ rnoh rmeh an manh đah tơm ƀư dak si lah nsum n’hanh tơm sâm Ngọc Linh lah êng bơi tât 100 rmen prăk đah rlău 1 rbăn năch manh prăk. Bâh nău uănh nđôi, uănh năl rĭ rnoh prăk manh lĕ kơl n’hao geh săk rnglăy. Tơm sâm Ngọc Linh lĕ n’hao ueh nău kan an ƀon lan hun hao wăng sa rêh jêng hun hao bah ach o nâp nâl”.

Mô dơn tăm tơm sâm Ngọc Linh, âk rnăk ƀon lan ta Xơ Đăng ta nkuăl Tu Mơ Rông aƀaơ lĕ geh gĭt trong kan sŏk gleh rong jong, sŏk jê̆ rgum jêng têh. Ƀon lan tâm ntĭm đă mô ndăn tăch tơm sâm ma an geh mât rnoh geh ăp năm bâh nău geh, tăch găr ntil. Nkre lah tăm tay sâm rse, sơn tra, ngũ vị tử n’hanh du đê̆ ntil tơm ƀư dak si êng gay ma geh nău geh, geh tay prăk ntuh kơl tăm sâm Ngọc Linh. Tết Nguyên đán Giáp Thìn năm aơ lĕ geh tay 562 rnăk, dŭt âk lah nuĭh Xơ Đăng ta nkuăl Tu Mơ Rông bah ach o, rhơn năm mhe, vơt tết tâm nău hơm răm, đăp mpăn. Wa Võ Trung Mạnh, kruanh UBND nkuăl Tu Mơ Rông an gĭt, bâh geh rngăy nău dơi hun hao tơm ƀư dak si, nuĭh Xơ Đăng aƀaơ lĕ geh nău knơm đah nău hun hao bah ach o n’hanh ƀư sâm geh bâh nkual neh, bri yôk ƀon tơm.

 “Nuĭh ƀon lan mô geh kâp knơm, nje tay ma ăp rnoh prăk bâh ngih dak gay ma hun hao wăng sa rnăk vâl. Ntoh lư ngăn lah nău ƀon lan lĕ manh prăk bâh ăp rnoh manh êng êng, bâh ăp rnoh geh bâh rnăk vâl gay ma ntuh kơl hun hao tăm sâm Ngọc Linh. Aơ lah nău rgâl mpeh nău mĭn, trong kan dŭt têh tâm nuĭh ƀon lan rnoi đê̆”.

Knơm ta trong hăn lĕ geh săch, tât lĕ năm 2023 nkuăl Tu Mơ Rông, n’gor Kon Tum lĕ hun hao geh rlău 2.300ha sâm Ngọc Linh ndrel đah rlău 1300ha tơm ƀư dak si êng êng. Đah âk trong kan, kơt manh êng prăk ntuh kơl tơm sâm Ngọc Linh, tât râng ta ăp rmôt kan ndrel, tâm rgop đah doanh nghiệp...ăp nar lơ ma geh âk nuĭh Xơ Đăng tăm ntil tơm ƀư dak si khlăy aơ. Aơ lah nău kan na nê̆ bâh n’gâng kan ta ntŭk, nuĭh ƀon lan nkuăl Tu Mơ Rông tâm nău ntop ƀư lôch nkô̆ mpŏng tât năm 2030 Kon Tum lah nkual tơm ƀư dak si tơm khlăy bâh ngih dak n’hanh ntŭk pah kan tơm ƀư dak si dŭt têh ta lam dak.