Tung pơla mê, a Dak Lak, tơdroăng ki xúa hyôh internet pêi cheăng hiăng châ khu ngế cheăng tung Hngêi rak liăn kơto rơxế lăm troh tơrêm pơlê cheăm vâ gum ăm kuăn pơlê châ mung liăn; mâu khu ngăn ‘na cheăng tơrŭm xuân hiăng xúa ư̆ng dŭng kŏng ngê̆ kơxô̆ kố, pêi ăm tơdroăng ki mơhno tơbleăng ƀă tê dêi kế tơmeăm.

Kong pơlê Gia Lai nếo tơkŭm po leh mơhnhôk tơdroăng ‘’Hnê kuăn pơlê hriâm xúa kŏng ngê̆’’. Tơdroăng pêi pro kố vâ hnê tơdroăng ki rơkê ƀă chiâng xúa kŏng ngê̆ troh rêm ngế kuăn pơlê, rêm pơlê pơla – ki má lối a kơpong thôn pơlê, kơpong hơngế, hơngo kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo. Pơkâ pêi plah dêi Gia Lai cho hbrâ tơdroăng ki chiâng xúa kŏng ngê̆ ki xiâm ăm ki vâ iâ má môi 80% kăn ƀô̆, kŏng chưk, viên chưk; 100% hok tro râ má pái phôh thong ƀă sinh viên; rơtế ƀă 80% kuăn pơlê tro hơnăm pêi cheăng châ ‘nâi ‘na kŏng ngê̆ kơxô̆. Hnê kuăn pơlê xúa kŏng ngê̆ ôh tá xê to tơdroăng dêi khu râ kăn pơkuâ hnê ngăn Đảng, khu râ kăn pơkuâ, mê thế chiâng tơdroăng ki pleăng, kal khât dêi tâi tâng kuăn pơlê. Tối a roh leh mơhnhôk, pôa Phan Văn Chiến – thái hnê a Hngêi trung râ má pái phôh thong Chi Lăng, pơlê kong kơdrâm Pleiku - tối ăm ‘nâi:

‘’Á hlo tơdroăng pơhlêh xúa kŏng ngê̆ kum hên tung tơdroăng hnê hriâm dêi á. Tơdroăng hnê hriâm online, chêh tơ’nôm tơdroăng hok tro, điêm tung kơmăi cho tơ’lêi, teăng xua hdrối nah thái cô pêi chêh ƀă kŏng. Ki hên thái cô nôkố hiăng chiâng xúa kŏng ngê̆ kơxô̆ ƀă rế hía rế tơ’lêi tâ vâ teăm tơdrêng tơdroăng nôkố, kum tơdroăng hnê tiô rơxông nếo ƀă châ tơƀrê tâ’’.

Vâ châ mâu pơkâ pêi plah, Gia Lai mơnhên hên troăng pêi ki xiâm: Mơdêk pơtâng tối ‘na tơdroăng tung mâu kŏng ngê̆ ƀă hlá tơbeăng tiô khôi vâi krâ nah, mơnhông hiâm mơno ‘’hriâm xêh, pơhlêh xúa kŏng ngê̆’’ tung tâi tâng kuăn pơlê; Pro hngêi trung hriâm, hngêi mơhno khôi túa lĕm, tíu chôu ‘măn kơxop mơ-éa chiâng tíu xiâm hriâm tâp pơlê pơla xúa kŏng ngê̆; Mơhnhôk tơdroăng ki veăng ó rơdêi dêi kăn ƀô̆, đảng viên, khu cheăng kal kí – rêh ối pơlê pơla ƀă khu tê mơdró kŏng ngê̆ kơxô̆.

A kong pơlê Dak Lak, tơdroăng djâ pro mơ-éa cheăng kâ rêh ối ƀă tơnêi têa hngêi arak liăn troh achê kuăn pơlê ôh tá xê cho hdró mơnhên ƀă rơkong, mê cho dế ai a rêm pơlê. Vâ gum kuăn pơlê châ achê mâu tơdroăng pro mơ-éa cheăng kâ rêh ối ƀă tơnêi têa lĕm tro má môi, Agribank Tíu pêi cheăng kong pơlê Dak Lak hiăng tơkŭm po mâu toăng rơxế hngêi arak liăn troh lâp lu, troh hơngế tung mâu thôn, pơlê hơngế hơngo. Rêm tíu pro mơ-éa cheăng kâ rêh ối ƀă tơnêi têa troh lâp lu châ tơkŭm po rơkê, xúa kŏng ngê̆ rơkê, rế tơniăn tơdroăng pro mơ-éa cheăng kâ rêh ối ƀă tơnêi têa, rế kơdroh chô vâ pro mâu hlá mơ-éa.

Kơnôm tiah mê, rơpâu rơtal liăn ăm mung troăng hơlâ troh ƀă kuăn pơlê kơpong hdroâng kuăn ngo. Pôa Võ Tiến Nam, Phŏ Kăn pơkuâ Agribank Tíu pêi cheăng a kong pơlê Dak Lak tối ăm ‘nâi troh nôkố kơxô̆ liăn ối chĕn a kong pơlê châ dâng 22 rơpâu rơtal liăn, tung mê ki hên cho ăm pêi chiâk deăng thôn pơlê.

‘’Tôh ăm mung liăn troh lâp lu troh mâu kơpong hơngế, hơngo, kum kuăn pơlê prôk lăm ƀă kơtăn hơngế. Môi tiah ing Nam Ca troh pơlê kân Liên Sơn, tơring Lăk hơngế troh 50 km. Drêng ngin tăng ăm rơxế djâ liăn ăm mung a mâu tíu ki troh lâp lu, kuăn pơlê pêi chiâk deăng hbrâ chôu, mơ’no liăn mung tơ’lêi hlâu tâ. Laga, xuân ối pá puât drêng mot kơpong hơngế hơngo, kơpong tơmeăm khoăng kŏng ngê̆ tá hâi tơxâng teăm tơdrêng’’.

Hlê plĕng tơdroăng pơhlêh xúa kŏng ngê̆ cho troăng prôk ki kal, hên khu tơrŭm pêi chiâk deăng a Dak Lak hiăng ƀă dế hbrâ hriâm, ki má lối cho xúa mâu kŏng ngê̆ vâ tơbleăng ƀă tê tơmeăm. Hên kuăn pơlê pêi chiâk deăng djâ tơmeăm tơdrêng ing tíu pêt mơjiâng troh kŏng mơngế rôe xúa rĕng má môi. Khu tơrŭm cheăng pêi chiâk deăng tơdâng tơ’mô Čư Dlê Mnông a tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak hdrối nah bu hmâ ƀă tơdroăng xing xoăng ăm hdrê, tơmeăm, phon rơvât, tŏng gum khoa hok kih thuât kum kuăn pơlê pêi chiâk deăng pêi lo tơmeăm châ tiô pơkâ, laga nôkố thế tơdah môi hnoăng nếo, chiâng tơdroăng ki tro tung tơdroăng ki kơnâ, tơdjêp pêt mơjiâng tơmeăm ƀă kơchơ mơdró, mơđah tơbleăng inâi tơmeăm kong pơlê.

Tiô pôa Thân Cư, Phŏ Kăn pơkuâ Khu tơrŭm cheăng, vâ pêi pro tro hnoăng cheăng mê, thế pơhlêh xúa kŏng ngê̆ tung mơđah tơbleăng tơmeăm hoăng kum khu tơrŭm cheăng châ achê kơchơ mơdró rĕng ƀă kân rơdâ tâ.

‘’Pin thế mơdêk râ rế pêt mơjiâng rế tơdjêp ‘nâi kŏng ngê̆ 4.0, ‘nâi troăng tê tơmeăm, achê kơchơ mơdró, marketing vâ rôe tê tung kơchơ mơdró vâ vâi ‘nâi tơmeăm dêi pin hôm pêi lĕm tro há. Tâng pin pêi tơtro mê pin ôh tá tơpui tơno, ôh tá tối mê cho hnoăng tro hía’’.

Tung pơla kố nah, khu tơrŭm cheăng kong pơlê Dak Lak hiăng tơkŭm po hên hneăng pơtâp ‘na tơdroăng ki tê mơdró xúa kŏng ngê̆, mơnhông inâi, mơjiâng um méa ăm khu tê mơdró, khu tơrŭm cheăng. Pôa Lê Văn Dần, Phŏ Kăn hnê ngăn Khu tơrŭm cheăng kong pơlê Dak Lak mơnhên tung pơla kơchơ mơdró tơbriât môi tiah nôkố, rơtế ƀă tơdroăng tiô rơxông nếo troăng pêt mơjiâng, mâu khu tơrŭm cheăng xuân mơdêk xúa kŏng ngê̆ kơxô̆ tung tơdroăng mơđah tơbleăng, tê tơmeăm tung hên tíu tê mơdró điê̆n tưh.

‘’Pơtối hnê mơjiâng klâ chiâng hên lâm vâ mâu khu tơrŭm cheăng châ achê mâu tơdroăng ki xiâm dêi tê mơdró điê̆n tưh AI, kơ’nâi mê mâu lâm hnê trâu ăm rêm tơmeăm. Xua rêm tơmeăm kô ai mâu troăng pêi ing tơdroăng tê mơdró điê̆n tưh phá tơ-ê dêi pó. Vâ mâu khu tơrŭm cheăng ko chiâng ối a khu tơrŭm cheăng tơná xuân kố chiâng mơđah, tơbleăng ƀă tê tơmeăm online ing mâu tơdroăng nôkố. Ki rơhêng vâ tối kum ăm mâu khu tơrŭm cheăng a kơpong hơngế hơngo kô châ achê tâi tâng kơchơ mơdró’’.

Pơhlêh xúa kŏng ngê̆ ôh tá xê mơnhên tối tơdroăng ki hơngế, mê dế chôa ‘lâng chiâng môi tơmeăm ki kal tung tơdroăng rêh ối, pêt mơjiâng tơmeăm ƀă pơkuâ pơlê pơla. Mâu tơdroăng mơ-eăm ing tơdroăng ‘’Hnê kuăn pơlê xúa kong ngê̆’’ a Gia Lai lơ mâu troăng pêi hngêi arak liăn, khu tơrŭm cheăng a Dak Lak hiăng ăm hlo tơdroăng khŏm mơ-eăm ƀă ivá kâi trâng ó rơdêi dêi mâu kong pơlê kơpong Tây Nguyên. Drêng rêm ngế châ diâp ăm roh tơ’lêi hlâu hriâm tâp, châ achê ƀă chiâng xúa kŏng ngê̆, mê tơdroăng pơhlêh xúa kŏng ngê̆ mê kô ôh tá xê hnoăng cheăng krê dêi kơ koan, khu tơrŭm cheăng, mê chiâng tơdroăng ki mơhnhôk mơnhông tâi tâng tung chal nếo, chal mơ-eăm xông rơdêi dêi hdroâng mơngế.