Pathau mik va song tong abih gauk

! Sarak bayar jien khik ierk glai meng di tuk ba tabiak ngak  hu ba mai rilo siam mekre ka bruk khik iek glai di huyện Đăk Glei- sa dalam dom huyện dok hu glai prong abih di tỉnh Kon Tum song bhum Tây Nguyên. meng sarak ni, Pachreih hu rilo bhap bini tame khik iek glai song bhap bini Jeng mek hu ralo kein laba , dong pasiam jalan ngak mbang, jien mek tame. 

Ong A Đeng, palei Đăk Ra, ban sit  Đăk Glei, huyện Đăk Glei taduan khik iek jiak  30ha glai . Dom thun dahlau, jien taduan hu yaok thun lac labaih 6 triệu đồng, samau song yaok ha lac  200.000đồng/sa thun.  Daok 2 thun mai ini  , jien ong taduan hu tagok rilo ngan song yaom  300.000đồng/ha/sa thun,  bloh 400.000đồng/ha/sa thun, tuk karja tagok yaom jien bayar khik iek glai ka dom đơn vị, abih di nyu lac dom thuỷ điện. Yaom jien meng  bruk khik iek glai hu dong ka sang ong hu jien cai pandar dalam rai duik. Jien khik iek glai yaok thun hu daong pasiam rai duik di boh sang. Ka 2 lac patak patom piah rong pabui, rong menuk, rong pabe piah tagok kinh tế boh sang, patruh eik patrun kathaot .

Meng siam lagaih, kein laba di bruk khik iek glai hu jao brei, rilo boh sang song bhap bini hu paglong hatai sahaneng dalam bruk khik ei glai jang yau patagok glai. Yau di palei Đăk Dung, ban sit  Đăk Glei, huyện Đăk Glei, ong Nguyễn Duy Hưng, akaok palei brei thau: oh lac khik iek siam glai hu jao, dom boh sang dalam palei kham merat pala glai di angaok dom mblang taneh klak saoh. Bruk njuak biai nan lac tuk yaom jien khik iek glai tagok, taneh glai pala di palei tagok samar song dom kein laba meng glai meng nan nyu tagok tui. 

 “Bruk khik iek glai ba mai kein laba , nan ye urak ni mik va kak kajap song glai. Urak ni oh daok nao tak glai song mik va blei phun pajaih mai piah patagok  glai. Meng hu kein laba bo mik va pala hu rilo glai jang saong duah hu rilo jien jang, me-om hajao taneh klaak saoh.  .”

Pala glai piah hu kein laba meng glai dok jeng bruk ngak di rilo puk palei di  huyện Đăk Glei song mik va mong nan lac sa jalan ngak mbang bahrau, suia lavik khang kajap.   Ong A Tia, palei  Đăk Wất brai thau, bhap bini hu ngak po glai ngan song 155ha glai  kayua huyện jao meng puac thun  2015. Meng khik iek siam, mik va hu dom boh sang hu taneh puh jiak tapen glai jia hatai jao brei  16 ha piah rong pala patagok glai. Sang ong A Tia jeng lac sa dalam dom boh sang jao veik taneh puh piah palei patagok glai  

 “Dahlau deih hulin jeng hu puh angaok nan, meng di tuk palei  ginum biai, ndom lac glai ni halau ia di palei, ye hulin njauk hatai kayua nyu di tong abih bhap bini , ka 2 lac môi trường. Sang hulin hu amaik lin, saai likei lin song hulin hu  2 ha taneh PUH, mehit palei ginum biai pathau khan bruk glai bhap bini, nan yr njauk hatai jao veik ka palei khik iek, piah hadei di ni hu kein laba meng glai.

Dalam huyện Đăk Glei urak ni hu labaih  106 ribau  hecta rừng. Dalam nan dom đơn vị po glai  hu jao labaih  52 ribau hecta ka  415 boh sang , 43 nyaom boh sang  song 72 bhap bini  pak di labik . Tong abih dom mblang taneh hu jao ka boh sang song bhap bini urak ni hu khikiek biak siam. Bruk tak mek kayau suan hukun atau am cuh hamu ngak puh hu patrun biak rilo. Ong Nghiêm Minh Hiệu, Akaok  Ubbhap bini ban sit Đăk Glei, huyện Đăk Glei brei thau ka bruk urak ni dalam palei meng tuk peih ngak sarak bayar jien khik iek glai

 “Meng di tuk hu sarak bayar jien dịch vụ môi trường glai ye ka sa lac bhap bini hu ngak pok glai. Ka 2 lac ngak jeng talei jum pataom ka bhap bini, abih gauk pachreih hatai khik eik glai, mboh hu yaom glaong di lgai. Nan ye , bruk jak tah, am cuh glai hu patrun biak rilo..”

          Tui  ong Lê Tiến Trung, Phó Hạt trưởng Hạt Kiểm Lâm gam lac Trưởng Ban bayar jien khik iek glai  huyện Đăk Glei, thun 2018 ni , dalam huyện hu bayar jiak 47 tỷ đồng jien  khik iek glai . Ni jeng lac pren khang piah  huyện peih bruk khik iek glai song  bhap bini hu mong bruk khik iek glai lac sa jalan ngak mbang bahrau. Dalam nan, ngan saong huyện hu rilo urang bangsa takik, bruk jum pataom  gauk biak glong, huyện thau lac bruk jao taneh, jao glai ka bhap bini khik iek lac sa bruk ngak dang akaok .

 “Tapa tong yaom bruk khik iek glai daalm rilo thun ni mai  dut song kein lagaih meng bruk  jao glai ka bhap bini mboh biak siam. Tong abih dom glai di xã khik iek bo hu mbang tui bruk khik iek glai ye Huyện uỷ hu tabiak sarak 17 akaok thun  2018 lac jao ka bhap bini khik iek, mek jien nan bayar veik ka bhap bini khik iek glai.”

 Bruk bayar jien khik iek glai dok tagok siam lagaih di  huyện Đăk Glei, tỉnh Kon Tum tuk bo bhap bini hu ngak po taneh glai. Glai ba jien tame, ba jalan nhak mbang bahrau ka bhap bini, meng nan hatai sahaneng di bhap bini hu tagok glong song glai hu khik iek siam jang./.