Bahrau ni, Cục Sở hữu trí tuệ, Mintri ilamu song Công nghệ hu jao văn bằng bảo hộ chỉ dẫn địa lý ka asar paoak blait Bình Phước. Ni hu mong lac jalan piah ka doanh nghiệp, urang nong paglaong angan je, peih prong darak pasa, patagok yaom glaong ka asar paoak blait. Tỉnh Bình Phước njauk ngak hagait piah patagok pren khang di gah paoak blait, tui dom siam lagaih meng chỉ dẫn địa lý, piah dong ka urang pala paoak blait hu rai duik tani tana, oh dok gaok khat lihik. Urang vak Duy Phương, dok di ban raya  Hồ Chí Minh hu kadha vak ndom ka bruk ni:                                                                                        

 Tỉnh Bình Phước meng livik mai hu angan lac  “pasak paaok blait” di taneh ia, asar paoak blait ba mai rilo jien gam angan je ka bhap bini dalam tỉnh. Taneh pala paoak blait di tỉnh lac labaih  134.000 ha, meblah jiak 50% taneh pala paoak blait dalam negar song sản lượng hu 150.000 tấn/sa thun, jien pablei asar paoak blait tabiak negar lingiu hu labaih  500 triệu USD. Văn bằng bảo hộ chỉ dẫn địa lý “Asar paoak blait Bình Phước” bahrau hu Cục Sở hữu trí tuệ, Mintri  Khoa học song Công nghệ  pok brei, hu dong brei thau asar paok blait lac di  tỉnh Bình Phước,  tapa nan nyu pakhang angan je, brei thau quyền sở hữu trí tuệ di pandap ni, saong dok rik dong ngak jeng jalan khang kajap, paglaong yaom asar paoak blait. 

Yaom lac urang jakar tỉnh Bình Phước hu sangka, brei ngak dahlau piah patagok gah paoak blait, min dom kein lagaih di gah ni oh ka patagok njauk tanut. Labaih 2 thun ini mai, bhap bini pala paoak blait di tỉnh ni  gam gam khat lihik, makna lac kayua halak halin rah tabiak ralo, langik oh siam lagaih, hajan rilo ngak ka năng suất phun paoak blait trun. Sản lượng paoak blait tỉnh Bình Phước tui kuhria hu labaih 150.000 tấn/thun, min kayua pala oh njauk, nan ye bilan paok blait thun 2016 năng suất nyut trun 0,3 tấn/ha, sản lượng trun jiak 35.000 tấn. Thun 2017, kayua hajan suan bilan nan ye năng suất paoak blait trun meng  30%-40%.

Urak ni “pasak paoak blait” Bình Phước hu  286 doanh nghiệp song 328 cơ sở sit sot ngak asar paoak blait dok ngak bruk. Min, paoak blait chế biến pablei tabiak negar lingiu daok pagam pambak tame asar paoak blait tamo blei meng negar lingiu tame . Ini hu mong lac makna ngak ka gah chế biến paoak blait oh tani tanat. Langiu di nan, paaok blait chế biến bloh oh hu rilo janih piah tame hu  dom darak pasa kan tame, ngak ka dom doanh nghiệp oh ka padang hu angan je cambaih laih.

Maong tui gah doanh nghiệp, paoak blait urak ni gaok dom tavak tavaiy yau  sản xuất dok sit sot, phun jien takik, oh ginup pren khang piah ngak tong abih dom bruk  chế biến tal puac di abih. Piah pasiam dom kan kandah ini, karja brei hu cơ chế, sarak dong  doanh nghiệp lang talaih dom tavak tavaiy. Muk Nguyễn Thị Mỵ, Akaok  Hội đồng quản trị, Công ty cổ phần Hà Mỵ lac

            Hulin cong khin urang jakar sangka, nao dalam jang. Prong  abih  di Bình Phước lac ngak yau habar ka bhap bini thau hu dom yaom glong di pandap panda hu chỉ dẫn địa lý”

         Urang nong pala paoak blait dok having akaok kayua dom thun jaik di ini pala oh njauk.. Sa dalam dom makna hu ong  Nguyễn Anh Hoàng, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Bình Phước ba tabiak lac urak ni, urang nong pak ini  eng drei palih ruah bloh pala rilo pajaih paaok blait oh ka hu kiểm chứng. Tui ong Hoàng, hadei di tuk hu chỉ dẫn địa lý asar paoak blait Bình Phước, tỉnh brei hu dom jalan ngak mbiah song atah tuk vak ka asar paaok blait tamo song paoak blait hatai, padang ngak pandap hacih saat, siam mekre. Bhum pala paoak blaitbrei  hu pasang iek dalam nan hu bruk brei thau ka asal di nyu, ngak tui tanut  chuẩn chứng nhận hu pambuak pagam tal. Tuk vak anak tal, đơn vị ni brei pasang iek dom nguồn pabak brei siam ka alam môi trường brei ka urang nong yau ye pajaih, khak  hữu cơ sinh học, saong jhul pakhang bruk  tiếp thị, xúc tiến thương mại, khik ramik angan je…Ong Hoàng lac:

”Kan kandah di abih lac bruk pachreih tui,bruk hu mbaok tame, akaok sahaneng di dom  doanh nghiệp. Bruk di Jabat khik ramik karja lac  daong brei, yaom lac angan Bình Phước min biak di nyu ini lac pandap pablei salih di dom doanh nghiệp”

 Piah khik hu năng suất, chất lượng song pandap panda di phun paoak blait tani tanat, Ubbhap bini tỉnh Bình Phước hu panuac ieu dom huyện, ban sit peih bruk  sản xuất thâm canh, pasiam veik mblang taneh taha song  năng suất beir meng dom pajaih bahrau gam song bruk pandar dom ilamu  kỹ thuật bahrau. Ngan song langik tasik, halak halin, dom gah chức năng brei hu jalan pacang caga biến đổi khí hậu. Langiu di nan,, piah ba mbuan lagaih ka gah paaok blait tui jalan pataom veik, salih meng bruk ngak sit sot tapa pambuak bruk prong. Gam song bruk padang ngak song dong ka dom hợp tác xã sản xuất, pala sa janih pa-ok blait, gah ngak nong tỉnh jeng pachreih doanh nhgiep65 buh jien tame ngak, pambuak bruk haong urang pala  paoak blait piah hu labik pablei tani tanat song ngak jeng bhum nguyên liệu khang kajap.  Amuk Lê Thị Ánh Tuyết, Phó Giám đốc Sở ngak nong song patagok palei pala tỉnh Bình Phước lac:  

              ”Khol hulin patagok bruk ba brei ilamu kỹ thuật bahrau tapa dom tal pato pasram, ginum biai piah jak ba bhap bini salih jalan sahaneng, iek glang bein paoak blait di urang piah patagok  năng suất”

Bruk chứng nhận chỉ dẫn địa lý ka phun paoak blait peih tabiak rilo jalan siam ka urang nong song  doanh nghiệp Bình Phước, min gah ni dok dang anak rilo cuang kandah. Dom doanh nghiệp njauk pataom tame chế biến piah paglaong yaom pandap, rami ramik veik bruk  sản xuất song pataom tame patagok yaom kaom di nyu.  Taphia di nan, dom urang pan akaok tỉnh Bình Phước jeng brei hu sarak pachreih patagok gah paoak blait, meng sản xuất, chế biến tal peih bruk pablei salih./.