Rilo urang jaoh jo hu pok meyaom dalam mbang ni

50 dam dara jaoh jo naih gheih di 34 tỉnh, ban, dalam nan hu 6 dam dara jaoh jo lac urang bangsa takik yau: Tày, Mường, Mông, Ê đê hu pok meyaom di Danak dak “Hadah tanyak prein khang Việt” thun 2021 kayua Kapul dam dara Việt Nam pakat negar pambuak haong UB pakat negar ka urang jaoh jo Việt Nam, Cty TNHH TCP Việt Nam peih tabiak melam kabroi di Hà Nội. Yaok urang “jaoh min oh klaak saoh” lac 1 dalikan mekre, sa kreih camin hadah ka prein khang diukrai saong hatai caong hu rik prein ngak, ba mai dom siam mekre oh lac ka drei, ka baoh sang drei bo daok ka menuac sia, ka puk paga.

Ban raya HCM daok peih danak dak khik caga dom urang mbuan njom glaong piah patrun patakik dom urang metai kayua COVID-19. Min, urak ini bruk jak ba dom urang mbuan njom glaong nao klauk vaccine lac biak kan, hu manuac urang mbaoh tangin tame harak oh klauk vaccine kayua huac biến chứng. Ni lac panuac khan brei thau di mbang ginum biai di Mban tacei jalan pacang caga jit COVID-19 di Ban raya hu peih tabiak di bier harei kabroi (13/12). Ong Hoàng Tùng, akaok UBND Ban Thủ Đức brei thau, tui yaok pataom, labaih 60% urang metai di Ban Thủ Đức jeng ka oh klauk vaccine, dalam nan hu gam dom urang oh hu ruak dahlau dalam rup. 

Anak bruk dom F0 yaok harei hu jaik 1.000 urang, TP Cần Thơ daok brei ngak catang jang dom jalan pacang caga jit. Tui nan, meng kreh melam 13-12, TP Cần Thơ oh brei pataom tapa 10 menuac di 1 labik saong langiu labik ngak bruk, sang bac, sang iek ruak, sang mac, xí nghiệp…; ieu kakei bhap bini oh tabiak jalan meyah oh hu bruk hagait, urang oh ka klauk vaccine brei takik tabiak truh labik daok. Brei padeih dom labik ngak mbang gah me-in sambai, giải trí; labik ngak mekre, siam binai (oh kuhria tiem cakak mbuk, raco akaok); labik pasram gym, yoga, karaoke, massage, quán bar, vũ trường, labik me-in điện tử… Di Bạc Liêu, biar harei 13/12, akaok UBND tỉnh hu tacei pato brei padeih bruk pajeng tuai tapa dom tỉnh, piah pasang iek hu siam jit Covid-19.  

Jabat cảnh sát pasang iek Ban Phan Thiết, Bình Thuận bahrau duah mboh viek sa tapol ngak ja harak bi-ar dut iek COVID-19. Harei 13-12 Công an ban Phan Thiết brei thau hu langyah tui hukum viek 3 bị can lac Nguyễn Phước (umo 32 thun), Võ Duy Tân, Nguyễn Tùng Lâm (umo 29 thun).  Dahlau di nan, harei 19-10, Công an Ban Phan Thiết hu khởi tốTrần Xuân Đạt saong Diệp Từ Hiếu piah pasang iek bruk ngak ja con dấu, harak gar di jabat, kapul. Ngak bruk haong jabat pasang iek, Đạt ndem lac thau bruk bhap bini caong hu harak bi-ar dut iek nan ye meng bilan 9-2021 hu saneng tabiak ngak harak ja saong kakei Diệp Từ Hiếu ngak ja 100 harak dut iek. Hadei di nan, ba nao pablei ka urang caong hu ngan haong yaom lac 70.000 đồng sa blah.

40 sang urang ngak nong di tỉnh Trà Vinh bahrau taduan hu phun jien daong meng Danak dak “daong prein urang ngak nong”. Ini lac mbang ka 03 urang ngak nong di Trà Vinh taduan hu phun jien daong meng danak dak ini. Yaok baoh sang urang ngak nong taduan hu phun jien mesraiy oh mek laba  lac 20 triệu đồng jien mbaok saong phiếu pandap mbang raong glang yaom 3 triệu đồng. Ini lac dom baoh sang urang ngak nong, brei dahlau ka urang kumei palei pala sang kan kandah min kham merrat yam tagok tabiak truh kan kathaot saong hu anek bhik kham merat yam tapa kan kandah, bac da-a naih joi. Danak dak “daong prein urang ngak nong” patui danak “Daong prein urang ngak nong brei anek nao bac” kayua  Báo Tuổi Trẻ haong Cty cổ phần GREENFEED Việt Nam pambuak gauk peih tabiak. Thun ini, Danak dak jao phun jien ka 280 baoh sang urang ngak nong di 7 tỉnh, lac: Thanh Hóa, Ninh Bình, Tây Ninh, Bình Thuận, Đồng Tháp, Trà Vinh haong Đắk Lắk, saong yaom jien abih tih 6 tỉ 440 triệu đồng. Hadei di 11 thun, danak dak hu daong pasiam bruk ngak mbang duah jien ka 2.140 baoh sang urang ngak nong di 16 tỉnh, ban, jien phun pataom veik hu  93%.

Tui pathau khan bahrau ini di Gah Y tế dunya (WHO), biến thể Omicron jeng ba tabiak bruk njom mbak biak glaong di dunya. Gah Y te dunya jeng kakei yaom lac biến thể ni bier jang Delta, nyu jeng kan kandah mayah njom mbak ka rilo manuac. Tui WHO, tapa roh duah bahrau ni brei mboh Omicron meda tabiak truh meneing prein pacang caga di rup pabhap saong tanut njom mbak glaong jang, meda ba tal dom trak damak .

Harei 13/12, Pasak pasang iek saong pacang caga jit ruak Mỹ (CDC) hu panuac kakei bhap bini taneh ia ini jhui nao ravang me-in tal I-ta-li-a, Greenland haong Mauritius, kayua huac bruk njaom mbak di COVID-19. Langiu di nan, CDC jeng ba tabiak angan 84 labik bo rahra Mỹ jhui nao tal, dalam nan mboh lac jaik abih bhum Âu hu CDC dak di tanut pakat 4, lac labik biak mbuan njaom mbak “Biak glaong”.

Labaih 200.000 tấn ikan rô phi saong ikan chép raong dalam lồng ndon nyu metai saong tathek di mbaok danao Maninjau di huyện  Agam di tỉnh Tây Sumatra di Indonesia. Ni bahrau lac dom taka tui kuhria camriep. Dom urang ngak praong di pak ini brei thau hangin khang saong hajan luac adit tapa ngak ka ia laar ala danao Ma-nin-giau njauk sarau kadhau tagok mbaok ia. Ngak ka ia gam haong pandap mbang daok labaih lavik harei hu chất amonia ngak mek ka ikan. Danao Ma-nin-giau praong 99,5 km2 yau lac cambuai di ciek apui praong, hu ngak tabiak hadei di sa mbang pruh apui atah di ini labaih 52.000 thun. Langiu di dom pandap kaya kaya mada, ni jeng lac sa dalam dom labik rivang main biak pachreih hu rilo tuai abih di Tây Sumatra./.

Urang lang: Thu Thảo -Mousaphuong- 14/12