Yau di got jameng peih taneh T23 yaok rituh phun pa-ok glaong labaih 1 mét birau pala biak kapal. Di labik jameng T33 jeng hu yaok rituh phun pa-ok bahrau pala daok tamuh tagok. Di got jameng T43 jeng birau padang tagok sa baoh sang vin taom dar lac bein pa-ok di taneh praong yaok ribau mét vuông…Sa urang jakar gah taneh riya xã Bình Tân lac: bruk bhap bini pala phun, padang sang danaok maong akaok ngak jalan cao tốc piah duah jien bayar ka taneh nan hu biak. Meng thun 2018 saong meteh thun ini xã hu ngak harak biên bản rilo urang kayua ngak suan hukum.

 Di xã Phan Hòa atau xã Phan Bình, urang vak mbao Giao thông jeng hu khan brei thau rilo bruk yau nan. Urang pala phun, padang ngak sang suan hukum di taneh xã ngak biên bản, pacap bayar veik taneh, min bhap bini pak ini oh ngak tui, daok lac: tuk urang pala oh ka khan brei thau bruk mek taneh, nan ye urang hu quyền pala phun angaok taneh di drei

Dự án jalan cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết birau peih thầu, jalan atah 103,3 km akaok jalan di xã Vĩnh Hảo (Tuy Phong) – puac jalan di xã Hàm Kiệm (Hàm Thuận Nam), phun jien buh tame ngak 11.603 tỷ đồng, hu ngak tui jalan karja saong urang pambuak gauk ngak, tui kuhria hu peih tabiak ngak di thun 2019 tal thun 2021lac salah blaoh. Daok jalan cao tốc tapa huyen Bac Binh atah 42,4km nao tapa 7 xã. Rajaei hu brei bruk ka karja dom palei  hu jalan cao tốc nao apa brei peih taneh njauk tukvak, jao brei ka gah padang ngak jalan.

Mboh anak meta bruk bhap bini pala phun kayau, padang ngak sang danaok suan hukum tui hatai di drei di taneh hu mek piah jao ka dự án ngak jalan cao tốc Bắc – Nam, lac cang bayar jien taneh, daong jien, panduan nao daok labik birau. Karja palei brei samar hu jalan ngak catang pacang cakak, oh luai ka bruk nan nyu rah tabiak di abih jalan.

Hu thau di puac bilan 3 thun 2019, Mentri Jalan mbak Pajeng ba hu harak payua tal dom tỉnh tacei lac piah khik njauk tukvak bruk mek taneh, dom tỉnh hu  jalan cao tốc Bắc Nam nao tapa brei tacei pato  dom mBan- ngành,Hội đồng bayar jien taneh di palei pakhang bruk pathau khan jak ba bhap bini labik danak dak brei ngak njauk tui dom quy định di hukum ka bruk bayar jien taneh, khik iek tani tanat taneh, brei pacang caga sumu dom bruk pala phun, padang sang daok suan hukum di taneh hu mek ngak jalan cao tốc hadei di tuk hu padang got jameng blaoh.

Mentri Jalan mbak Pajeng ba jeng hu iew dom tỉnh quay phim, thaok binguk, cih vak veik dom baoh sang padang tagok, bein phun di taneh njauk mek taneh, khang klaoh oh bayar jien saong hu jalan langyah catang dom urang hlei ngak suan./.

"Vườn xoài cao tốc" đón đầu đường cao tốc

          Tại nhiều vị trí được cắm mốc giải phóng mặt bằng để làm Dự án xây dựng đường bộ cao tốc đoạn Vĩnh Hảo - Phan Thiết đoạn qua huyện Bắc Bình (Bình Thuận), trước đó không hề có cây cối hay công trình xây dựng nào, nhưng nay xuất hiện nhan nhản "vườn xoài cao tốc", hay công trình mới xây dựng. Bài của Đặng Dũng đăng trên báo Bình Thuận phản ánh hiện tượng trục lợi chính sách đền bù, giải phóng mặt bằng của một số người dân ở địa phương này:

Cụ thể tại cọc giải phóng mặt bằng (GPMB) số T23 hàng trăm gốc xoài cao khoảng 1 mét vừa trồng dày đặc. Tại cọc số T33 hàng trăm cây xoài cũng vừa tốc hành mọc lên. Tại cọc số T43 mới mọc lên 1 căn nhà xung quanh là vườn xoài rộng hàng ngàn mét vuông... Một cán bộ địa chính xã Bình Tân thừa nhận: tình trạng người dân trồng cây, xây công trình đón đầu đường cao tốc để được bồi thường là có thật. Năm 2018 và nửa đầu năm nay xã đã lập biên bản nhiều trường hợp vi phạm.

Ở xã Phan Hòa hay xã Phan Bình, phóng viên báo Giao thông cũng ghi nhận nhiều trường hợp tương tự. Người dân cố tình trồng cây, xây công trình trái phép trên phần đất sẽ được thu hồi để bàn giao cho dự án, nhằm trục lợi kinh phí đền bù. Nhiều trường hợp xã lập biên bản, buộc khôi phục hiện trạng, nhưng người dân không chấp hành, viện lý do: thời điểm họ trồng chưa có thông báo thu hồi đất, nên họ có quyền trồng cây trên đất của mình.

Dự án cao tốc đoạn Vĩnh Hảo - Phan Thiết vừa mở thầu, có chiều dài 103,3 km điểm đầu tại xã Vĩnh Hảo (Tuy Phong) - điểm cuối tại xã Hàm Kiệm (Hàm Thuận Nam), tổng mức đầu tư 11.603 tỷ đồng, thực hiện theo hình thức PPP, dự kiến khởi công năm 2019 cơ bản hoàn thành năm 2021. Riêng đoạn cao tốc qua huyện Bắc Bình dài 42,4 km (7 xã). Chính phủ đã giao nhiệm vụ cho chính quyền các địa phương có tuyến cao tốc đi qua phải GPMB đúng tiến độ, bàn giao cho đơn vị thi công.

Rõ ràng hiện tượng người dân cố tình trồng cây, xây công trình trái phép trên phần đất sẽ được thu hồi để bàn giao cho dự án làm đường cao tốc Bắc - Nam, chờ đền bù GPMB, sẽ gây khó khăn và dẫn tới nguy cơ tranh chấp, khiếu kiện phức tạp sau này về đền bù, hỗ trợ, tái định cư. Chính quyền địa phương phải kịp thời và kiên quyết có biện pháp ngăn chặn, không để hiện tượng này lây lan ra toàn tuyến.

Được biết cuối tháng 3/2019, Bộ GT-VT có Công văn hỏa tốc gửi các tỉnh đề nghị để đảm bảo tiến độ GPMB các tỉnh có cao tốc Bắc - Nam đi qua phải chỉ đạo các Ban - ngành, Hội đồng đền bù GPMB của địa phương tăng cường tuyên truyền vận động nhân dân vùng dự án tuân thủ các quy định pháp luật về đền bù, GPMB, quản lý chặt chẽ hiện trường, kịp thời ngăn chặn các hành vi trồng cây, xây nhà trái phép trong phạm vi diện tích đất sẽ được thu hồi GPMB sau khi dự án đã cắm mốc tim tuyến.

Bộ Giao thông cũng đề nghị các địa phương tiến hành quay phim, chụp ảnh, ghi lại hiện trường các công trình xây dựng, vườn cây trên phần đất sẽ được thu hồi GPMB, kiên quyết không đền bù và có biện pháp xử lý nghiêm các trường hợp cố tình vi phạm./.

Đặng Dũng