Urang kamei Cam pataom mbaok gauk di mblang bein palei 

Dom harei akaok thun bahrau anek sak takuh 2020, sang di ong Lư Văn Tuấn daok di palei Vĩnh Hanh, xã Phú Lạc, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận bak sap klao, sap ndom biai di anek kamuan hu pataom gauk mai mbang tết. Dalam boh sang bahrau praong siam, dom pandap mbang hu parang tabiak mboh pachreih meta. Pataom gauk tapen talam liseig, muk Đàng Thị Mộng Quyên, duik ong Tuấn chreih chrai ndom nyai bruk ngak mbang di boh sang dalam thun tapa. Muk Quyên lac, dom thun jiak di ni, boh sang salih tapa pala njam hacih.

Patui panuac di muk Quyên, ong Lư Văn Tuấn brei thau taneh pak ni that siam, taneh cuah meluk song phù sa hu pabak yaok thun nan ye biak pasoh, lagaih song dom janih njam patam, boh kraoh. Piah samar hu jalan ia pruh dalam bilan pandiak thu, mik va pak ni buh jien tabiak kuac raok bingun. Oh lac pasiam bruk kurang ia bo dok peih tabiak jalan nao bahrau dalam bruk ngak mbang...

Kayua thau hu hatai takre di drak pasa tuk Tết, nan ye rilo urang nong di palei Chăm Vĩnh Hanh dok tapen krong Lòng Sông hu salih meng taneh pala padai takik kein laba tapa pala njam. Njam di pak ni ginup ia pruh nan ye tamuh hajao mekre  song ba mai kein laba glong ka urang pala. Ong Lư Văn Tuấn daok thau lac, meng yaom pablei labaih 20.000 đồng sa kilogam hala lasun yau tuk dahlau Tết, 1 sào sang ong mek hu labaih 15 triệu đồng.

Bruk chreih chrai uan raok tết oh lac hu mboh di dom boh sang di palei Chăm Vĩnh Hanh, xã Phú Lạc, huyện Tuy Phong bo nyu dok pambak prong tal dom bhum palei Chăm dalam  tỉnh Bình Thuận.

Dalam boh sang bahrau padang ngak  dok pahe  sơn, sang ong Long Minh Toàn di palei Lâm Thuận, xã Hàm Phú, huyện Hàm Thuận Bắc dok chreih chrai haong panuac tadhau yuh tuk akaok thun bahrau. Dom mbao lì xì hu ong Toàn brei ka dom anek, taco di drei gam panuac tadhau yuh siam mekre, cong khin ka harei hadei hadah hadai. Ong Toàn brei thau, dahlau di thun  2000, dom anek dok dalam umo thun mbang bac, bruk pala drak oh tani tanat kayua pagam pambak tame ia langik, rai duik bhian kurang anak kurang likuh, nan ye dom harei Tết nao tapa dalam joa lange. Urak ni hu danao Sông Quao, caga hu ia pruh, sang ong khang hatai salih meng padai tapa pala thanh long. Urak ni, hu labaih  1.000 geing thanh long hu truac gom suan bilan, gam song bruk rong limo palimek yaok thun duah hu jien labaih rituh triệu đồng. Dom urang anek di ong urak ni hu diuk hu pasang, hu bruk ngqk tani tanat, nan ye duik pasang ong jeng hu drap ar.

Sang bac, trạm xá hu padang ngak khang kajap; jalan mbak nao mai hu peih prong, dom bruk nan nyu dui pachreih khol hulin tuk mai veik dom palei Chăm. Rilo anek kamuan palei Chăm ngak mbang atah palei tuk mai veik jeng mboh tatuak drei anak bruk “salih bahrau mbaok meta” di palei drei. Đjalan palei hu tuh nhựa, sang kiak, sang tal glong padang tagok tapen gauk, sang halei jeng hu radeih máy, tivi, hu sang dok hu radeih  ôtô… Meng bruk salih bahrau jalan sahaneng, tari tarieng ngak mbang  song hu bruk sangka di karja pak ni bo rai duik mbang nyui dok dang di mik va Chăm pak ni hu rilo salih bahrau mboh di anak meta. Muk Thanh Thị Minh Hiền – Phó trưởng Ban bangsa  tỉnh Bình Thuận brei thau: Tỉnh hu tabiak rilo sarak piah jhul khang bruk ngak mbang bhum bhap bini, abih di nyu nan lac Sarak 04 di Tỉnh ủy. Urak ni mikva hu taneh pala drak, kubau, limo, tapol menuk da hu biak rilo. Mik va thau pandar ilamu kỹ thuật, pala drak tagok vụ piah mek hu kein laba glong dalam sản xuất,

Bhap bini Chăm tỉnh Bình Thuận urka ni hu labaih 9.000 boh sang song labaih 39.600 menuac, dok di 4 xã song 9 palei. Yaom lac raik duik di mikva dok rilo kan kahnda, min meng hatai kham merat yam tapa kan kandah, bruk hadah hadai dalam patagok kinh tế-xã hội dok hu mboh di grauk dom palei  Chăm.

 Thun bahrau mai tal ba mai hangin li ar siam ka mikva Chăm, yau ia taba meng dom danao: Sông Quao, Cà Giây, Sông Lòng Sông tui dom ribaong nduac mai, pasiam ka mblang bein, piah ka dom mblang taneh njam, bein thanh long… tamuh siam. Tabiak truh dom palei Chăm, dom caduk hajao bahrau tamuh di dom mblang njam patam, dom boh thanh long hajao yau men ngọc di lan an Bát Tràng yau khin dui takai urang dok veik. Bruk salih bahrau nan yau peih tabiak siam mekre ka hatai khin di mikva Chăm ka sa rai duik trei si, anek kamuan hu bac daa naih joi. Piah tapa nan tuk Tết mai, dom palei Chăm Bình Thuận hu chreih chrai taih tagok sap dom janih alat ragam yau Ghi-năng, Pa-ra-nưng,Sa-ra-nai tapen dom bimon kalan Chăm yao klak./.  

Urang lang: Hani Pha