Hòn Đốc lac baoh pulao daok dalam xã Tiên Hải, ban sit Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang, atah di baoh taneh labaih 7 hải lý. Lingik tasik di labik ini biak kan kandah, bruk mbang huak, ndih daok saong nao mai di urang lin saong bhap bini angaok pulao jeng daok rilo cuang kandah, abih di nyu nan lac dalam bilan riyak praong, ngin khang. Yaom lac yau nan, min dom urang daok angaok pulao Hòn Đốc thau yam tapa dom kan kandah, pataom tame patagok dua jalan ngak kinh tế praong nan lac raong ikan lồng bè saong ngak du lịch di sang. Bruk sami samar, hadah krah ini hu ngak ka Hòn Đốc jeng sa labik du lịch pachreih hu tuai damuai tuk mai tal Kiên Giang. 

Di Hòn Đốc, urang likei bhian nao tasik taong chap, raong pala kaya ikan, daok urang kumei ye daok di sang kuhria bruk ging gaok. Dom thun dahlau, mboh tuai damuai tabiak pulao me-in, menei ia tasik bo oh hu labik padeih padei, amuk Dương Thị Mai (daok ieu lac Bảy Tròn) hu brei ka tuai mai gam daok. Tapa nan amuk sahneng tal bruk peih labik padeih padei brei ka tuai damuai pak di sang drei. Sahneng bloh ngak, amuk Mai buh jien tabiak ramik pasiam sang danaok, blei pandap panda duh ka tuai pah daok tuk tabiak ini rivang, me-in, menei tasik, daong ka tuai hu mbuan lagaih jang: Dahlau deih sang sit sot, urak ini hu ramik pasiam veik, hu labik ndih, labik padeih padei ka tuai damuai.  Mbang huak ye urang khin mbang hagait ye drei ngak nan. Drei caong urang tabiak ini rilo jang ka nyu bui sambai, kayua labik ini joa lange lô. Dalam adit drei hu rilo tuai di harei car saong harei adit, daok harei karei tok hu 4, 5 tuai. Tuk lễ, tuai tabiak ini yaok harei dom rituh menuac.

Meng jak jeng di amuk Mai, rilo sang angaok pulao Hòn Đốc bac megru tui jalan ngak mbang biak bahrau ini. Tal urak ini, angaok pulao hu 20 sang ngak dịch vụ brei pah labik daok di sang, bruk duh ka tuai damuai jeng hu siam jang, nan ye tuai tabiak rivang pulao dak harei dak hu rilo jang. Ong Nguyễn Văn Thuận, sa urang ngak du lịch cộng đồng brei thau: di pulao Hòn Đốc, bilan hu rilo tuai di abih dui atah meng bilan 2 tal bilan 7, abih di nyu nan lac tuk padeih lễ 30/4, yaok ribau tuai tabiak ini padeih padei, menei ia tasik. Tuk hu biak rilo tuai, ong njauk pah adei sa-ai, gauk gar mai daong. Yaom lac bahrau ngak du lịch hu 2 thun, min ong mboh hu laba, nan ye ong khang hatai buh phun jien tabiak ngak rilo labik padeih padei ka tuai damuai. Yaom lac ka oh hu rilo tuai negar lingiu mai tal ini, min ong Thuận jeng daok bac sap Anh piah taom gaok ndom biai nao mai hu mbuan lagaih, piah peih rilo jang dom bruk, dom dịch vụ pabak ka tuai damuai: Drei caong peih praong jang dom bruk me-in, bloh hu ghe, hu gilai brei ka tuai nao vil taom dar pulao. Caong ngak lô piah cakrok, patagok.

Hòn Đốc hu 2 mblang tasik lac bãi Bắc saong bãi Nam, min tuai damuai bhian mai tal bãi Bắc rilo jang. Amuk Trịnh Thị Ngó – urang daok di Hậu Giang mai du lịch Hòn Đốc brei thau hatai sahneng di drei tuk hu daok padeih padei di sang bhap bini: Tuk halei cảng ikan di labik ini jeng chreih chrai. Gilai mai hu  ghẹ, mực, ikan bớp, ikan đuồi…biak rilo brei ka tuai pilih ruah saong blei mai nyim mikva am, cuh brei. Amuk brei thau, không khí di labik ini nyu hacih sa-at, siam ka urang praong thun: Tuk drei mai haong gauk gar, drei mbang menyum, ndih daok jeng hu pô sang iek glang tani tanat, caong nao halei urang pajeng nao, khin mbang hagait ye urang ba tal labik, yaom kaom mbiah lap, lagaih haong hatai takre, haong kadung jien di drei.

Ong Phan Hồng Phúc, phó akaok UB bhap bini xã Tiên Hải,  ban sit Hà Tiên brei thau: xã daok ieu dom gah đầu tư buh jien tame padang ngak dom dịch vụ du lịch. Min  taphia bruk đầu tư praong ye bruk patagok du lịch pak sang hu daong salih bahrau raidiuk, ba rilo jien tame ka mikva. Xã daok kuhria peih tal hướng dẫn viên du lịch ka 38 urang, pabak dom ilamu ka dom urang ini piah duh ka nyu siam jang dom kapul mai rivang me-in, padeih padei di pulao. Min kan kandah praong di urak ini lac oh ka hu ginup điện.  Ong Phan Hồng Phúc brei thau: Bruk du lịch cộng đồng daok cakrok, hu rilo siam lagaih min jeng daok hu dom kan kandah, pagap yau bruk điện, ia. Tuk peih ngak bruk ini, rilo sang buh tabiak rilo phun jien min điện yaok harei hu dalam 7 tuk min. Tuk cúp điện, bruk mbang huak, daok dang nyu gaok kan kandah jang.

Meng 20 sang ngak du lịch cộng đồng, jien mek tame meng bruk du lịch dalam thun bloh di Hòn Đốc hu labaih 7 tỷ đồng. Ini lac jalan cakrok, patagok pren khang di puk palei. Karja xã Tiên Hải daok pataom tame ngak ka nyu salah dom tanut padang ngak palei pala bahrau, jak ba jien padai blei lò cuh nerak, pataom mek saong xử lý chất thải, pathau khan, jak ba bhap bini paglaong akaok sahneng khik caga tasik saong takai tasik piah dak harei dak pachreih hu rilo tuai damuai jang./.