Bein durian di bhum taneran kraong Cuu Long thu lagu 

Tame bhum taneh pala sa janih phun durian di dom huyen Cai Lậy, ban sit Cai Lậy saong Cái Bè di tỉnh Tiền Giang, khol dahlak mboh po bein daok pasiam bein phun hadei di pandiak bhang, njom ia mbak biak sami samar. Dom bein phun kayau thu lagau jiak metai, po bein brei buh khak, pruh jru; daok bein hlei metai abih mbong ye po bein apah mac mai tak klak, kuac ribaong, pok ro pala veik phun birau. Ong Huỳnh Văn Khanh, sang daok di palei Đông Hòa, xã Tam Bình, huyện Cai Lậy, biak damen tuk tak klak 4 công taneh pala durian 12 thun kayau pandiak bhang metai thu abih, piah pala phun sapô (phun lamut). Ong Khanh brei thau, phun durian oh daok lagaih tuk pandiak bhang njom ia mbak hu veik; dalam tuk nan phun sa pô hu prein diuk diuk di taneh njom ia mbak glong jang: “Dahlak mboh phun durian nan oh diuk hu di taneh njom ia mbak, nan ye brei pala phun sa pô. Phun sa pô diuk hu di ia mbak, meyah mbak tagok 5 tal 6‰ nyu jeng diuk hu, tak klak phun durieng ye drei biak damen, kayua duah hu kein laba glaong min ia mbak njom tame yaok thun yau nan ye oh tui pala veik hu, brei klak. Meyah drei buh jien tame ngak jeng oh hu kein hagait.”

Biak yau nan, tapa mbang ia mbak njom tame biak trak dalam thun ini, ralo po bein di tỉnh Tiền Giang oh daok khin pala phun durieng. Kayua rilo bhum taneh, labaih 60% bein phun durieng metai kayua njom ia mbak, khat lahik jien padai biak rilo. Ia mbak labaih 1 angaok 1 ribau njom tame ye phun durieng metai abih. Ngan saong bein phun metai, po bein brei ramik piah pala veik dom pajeih phun karei diuk hu saong langik pandiak thu yau: sa pô, darum uois, panat, kruac bung, kruac, kruac aih…

Hadei di dom mbang hajan akaok bilan, rilo po bein di tỉnh Bến Tre pandik harao brei tak klak bein phun sakmao chôm chôm saong durieng. Ini lac dua janih phun mbang baoh mbuan metai kayua ia mbak yau nan ye khat lahik biak ralo hadei di mbang langik pandiak bhang meng balaoh. Trak di abih lac di dom xã tapen kraong Tiền, kraong Hàm Luông di huyện Châu Thành saong Chợ Lách, rilo bein phun ini metai thu. Yaom lac, abih labaih 20 triệu đồng piah ngak pasiam 1 công taneh, blei pajaih phun pala veik min urang nong njauk brei ngak sami samar piah pasiam veik bein phun baoh kayau. Ong Lê Phạm Đình Vĩnh Nghi, Akok kpaol urang nong xã Hòa Nghĩa, huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre brei thau: “Xã Hòa Nghĩa hu 8 palei min urak ini pandiak bhang ia mbak ngak khat taong abih di 4 palei. Daok veik 4 palei khat lahik meng 30 tal 40%, abih di nyu lac phun durieng saong sakmao ye oh pasiam veik hu. Dom bein phun khut khat trak, mikva brei ramik pasiam veik, apah mac mai tak klak, ngak taneh piah salih tapa pala phun mbang baoh hu pasiu. Urak ini, phun kruac aih, panat urang nong mboh ia mbak takik jeng daok tamuh siam nan ye pala dom phun nan. Urak ini, kan kandah lac phun pajaih tagok yaom glong, jien buh tame piah pasiam 1.000 met vuong taneh labaih 20 trieu dong”. 

Jalan ngak di tỉnh Bến Tre lac brei pathau khan, tacei pato pô bein ramik pasiam veik dom bein phun thu jaik metai, takik baoh kayua pandiak bhang njom ia mbak. Ngan saong dom bein phun metai labaih 60% ye brei tak klak saong palih ruah pala veik dom pajaih phun hu rilo baoh, kein laba glong saong diuk hu dalam pandiak bhang njom ia mbak. Yau nan min, bruk pasiam veik bein phun mbang baoh hadei di pandiak bhang njom ia mbak di tỉnh Tiền Giang saong Bến Tre daok gaok rilo kan kandah, abih di nyu lac kurang pajaih saong yaom chiat; lingiu di nan, rilo palei kurang jamriah mac moc yau: mac kuac rok, mac kagaik.. ndom ka bruk pasiam veik bein phun hadei di pandiak bhang njom ia mbak, ong Phạm Anh Linh, Akok UB bhap bini huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre daok brei thau lac: “Ngan saong dom bein phun kayau oh pasiam veik hu ye njauk brei salih janih phun pala. Meng urak ini, khol dahlak brei peih bruk pacang caga pandiak bhang njom ia mbak ka thun anak tal, lac dom jalan brei ngak danak dak binek ribaong kraong, kuac rok ribaong, kuac danao padang ia. Tui bruk pathau khan, jak ba bhap bini kham merat, ngak mbang pala drak ye brei kuac danao piah padang ia takik di nyu meng 2 tal 3 bilan.”

Tuk ini, karja dom palei labik gaok kan kandah kayua pandiak bhang njom ia mbak di tỉnh Tiền Giang, Bến Tre daok yaok pataom, pasang iek veik taneh bein phun baoh kayau khat lahik kayua pandiak bhang njom ia mbak piah hu sarak, jalan daong po bein pasiam veik bein phun mbang baoh. Dom gah, kapol nyaom dalam palei daok pambuak bruk saong dom jabat chuyen mon peih ginum biai, jao brei ilamu ky thuat piah daong po bein pasiam veik bein phun baoh kayau bingi hadei di pandiak bhang njom ia mbak hu siam lagaih; dalam nan plaih pala phun mblak tui gauk meda ba tal kan langyah di harei hadei./.

Urang lang: Aí Nghiêm - 16/6/2020