Tỉnh Bình Thuận hu maong lac pasak di phun thanh long dalam taneh ia. Ini lac janih phun ba mai kein laba kinh tế glaong, daong ngak brei  salih birau raidiuk di rilo urang ngak nong dalam  tỉnh. Meng Tết Nguyên đán mai, urang pala thanh long daok chreih chrai kayua thanh long daok hu yaom glaong, taneh pala thanh long dalam tỉnh gam gam hu peih praong. 

Dalam thun 2013 yaom thanh long tagok glaong, yaom pablei di bilan paik baoh nan labaih 13 ribau đồng sa kilo, baoh karei bilan labaih 17 ribau đồng sa kilo. Tal akok thun 2014 ini, abih di  nyu nan lac meng hadei Tết Nguyên đán, yaom thanh long tagok meng 27 tal 30 ribau đồng sa kilo. Tui ong Nguyễn Ngọc Hưng, Phó Giam đốc Sở Ngak nong saong patgaok palei pala tỉnh Bình Thuận, yaom tagok glaong saong dang hu suai lavik yau nan kayua urang pala thanh long thau pala parai bilan, oh caik rilo baoh dalam sa tukvak, tapa nan ngak ka phun thanh long jeng janih phun hu yaom glaong jang dut saong dom janih phun karei:" Dahlau diah tal bilan thanh long ye baoh pambuk angaok gauk, pablei oh abih, yaom trun daok 3 ribau tal 5 ribau min urak ini pala parai bilan ye yaom kaom tuk halei jeng dang di tanut glaong. Dut saong dom kaya nong karei ye oh hu boah halei kein laba sumu thanh long. Pagap yau yaom pablei 20 ribau đồng sa kilo, paik hu 30 tấn baoh ye mikva mek tame hu 600 triệu đồng sa hecta, kaoh bloh phun jien buh tame ngak  daok laba  hu meng 200 tal 300 triệu đồng sa hecta".

Bruk njauk uan tabuan nan lac mikva pala thanh  long Bình Thuận urak ini thau ba ilamu ky thuat bahrau tame pala yau ye bruk pruh ia patak pataom, pandar gom menyek compact, pala saong bhuh khak njauk, lagaih…Mbiah tal harei ini, hu labaih 12 ribau hecta thanh long hu dui điện truac gom brei baoh karei bilan, rilo urang pala thanh long thau caik hatai tal bruk pala tui tanut chuẩn VietGAP, tal puac thun 2013, hu labaih 7.300 hecta di 381 cơ sở hu brei harak chứng nhận, mek hu 104% bruk ba tabiak dalam thun, langiu di nan daok hu 10 đơn vị saong labaih 220 hecta taduan hu harak chứng nhận GlobalGAP. Rilo sang  padang hu sang danaok praong siam meng dom bein thanh long…Ong Bui Đăng Hưng, Akok Kapul nyaom thanh long Bình Thuận khan lac:" Urang ngak nong di Bình Thuận thei jeng thau pren khang di darak pasar. Darak khin blei hagait ye urang ngak tabiak janih nan. Jiak abih urang pala thei jeng thau sahaneng ngak tabiak pandap mbang hacih sa-at piah bruk ngak tabiak baoh thanh long hu khang kajap".

Ong Nguyễn Xuân Tiến, palei Phú Nhang, xã Hàm Hiệp, huyện Hàm Thuận Bắc brei thau, sang ong birau pablei sa mbang thanh long dahlau di ini dom harei saong mek hu jaik 100 triệu đồng. Bein thanh long hu daong ka sang ong jeng kaya meda. Yaom lac hu tuk yaom kaom trun tagok oh dang sa labik, min bruk khang hatai pambuak pagam haong phun thanh long di sang ong urak ini lac bruk ngak njauk. Ong Nguyễn Xuân Tiến brei thau:" Dom thun dahlau diah, rilo mikva huac oh khin pala tra kayua huac yaom lap  nan ye oh pala. Tal urak ini yaom yau nan mikva mboh biak bui sambai. Binh Thuan ralo meng pala thanh long bo yaom yau nan kuhria ka raidiuk hu ginup. Drei pala takik min rilo baoh sang urang biak kaya meda".

Daok ong Trần Vinh, sa urang pala thanh long di xã Hàm Hiệp brei thau: " Thanh long ini dahlak pala di thun 1991, hu dom got pala pabak hadei ini. Tok pala min, hu do halei pablei do nan. Dahlau diah ngak hamu daok urak ini pala thanh long, tui iek glang nyu miat. Di labik ini bo oh pala thanh long ye thau ngak hagait, ngak padai gaok tuk nyu khat".

Tui kuhria di Sở Ngak nong saong Patagok palei pala Bình Thuận, yaok thun thanh long pablei tabiak negar langiu meng 320 tal 340 ribau tấn, dalam nan hu pablei tabiak tui harak pambuak bruk pablei salih saong pablei ka urang Trung Quoc mai blei. Dalam thun 2013, pablei tabiak negar langiu tui harak pablei salih jaik 26 ribau tấn, trun jaik 10 ribau tấn dut saong thun dahlau min yaom jien mek tame rilo jang labaih 1 triệu 7 rituh ribau đo la My, mek hu labaih 22 triệu 600  ribau đola My. Darak pasar pablei tame nan lac dom taneh ia bhum châu Á, châu Âu tal châu Mỹ…

Urak ini, tỉnh Bình Thuận daok pamaong tal bruk cak rok patagok samar min hu quy hoạch tui jalan khang kajap, paglaong angan je “thanh long Bình Thuận” di darak pasar dalam taneh ia jeng yau negar langiu, piah ka phun thanh long ba mai kein laba glaong, suai lavik, rik daong pagalong raidiuk bhap bini  saong rik daong ka bruk ngak mbang kinh tế di tỉnh, miat miat lac thaok binguk di bhum taneh bak pandiak saong hangin ini./.

Ai Nghiem