Lac huyện bhum ceik daok di gah Tây Nam tỉnh Bình Thuận, Tánh Linh hu 13 xã saong 1 ban sit hu labaih 27.000 baoh sang, labih 107.000 urang, dalam nan urang bangsa hu labaih 14 ribau menuac, meblah 14% bhap bani dalam huyện, hu 12 bangsa adei sa-ai nan lac: Cam, Rai, Chơ ro, Cơ ho, Dao, Khơ me, Mường, Nùng, Tày, Thái… daok pabak gauk di 12 puk palei saong 1 xã harat urang bangsa takik nan lac xã La Ngâu.

5 thun tapa, huyện Tánh Linh mek hu rilo siam mekre dalam bruk ngak bangsa saong sarak bangsa di Đảng saong karja. Yaom lac tukvak 2014-2019, bruk ngak mbang pala drak gaok biak rilo kan kandah kayua langik tasik oh siam laghaih, min kayua caga hu halau aia meng dom công trình thủy lợi nan ye bruk ngak mbang pala drak hu cakrok patagok. Thun 2019 taong abih mblang taneh pala drak hu jaik 2.700ha, năng suất phun padai hu 60 tạ/ha, tagok 5 tạ/ha; phun tangeiy hu 75 tạ/ha, tagok 7 tạ/ha. Abih tih tapon athur raong saong menuk ada hu 20.500 drei, tagok jaik 900 drei dut haong thun 2014. Taphia di nan, tui bruk salih bruk  ngak piah ngak dịch vụ bruk ngak nong,  huyện hu daong jaik 5 tỷ đồng ka 1.300 baoh sang blei dom janih mac móc, pandap ngak nong. Gam haong nan, daong 722 baoh sang cakrok patagok bruk ngak mbang ngan haong yaom jien jaik 2,9 tỷ đồng. Ong Lưu Đức Vinh, Phoaoak Akaok UBND huyện Tánh Linh, tinh Bình Thuận brei thau: “Dalam tukvak tapa, dom pakat, dom ngành hu peih ngak siam dom sarak ka bhum urang bangsa takik saong dom bruk ngak hu ba tabiak. Cambaih laih dalam gah ngak nong ye dom mô hình bahrau hu dom puk palei  ngak siam. Taphia di nan, huyện jeng sangka buh jien tabiak padang ngak jalan mbak nao mai, jalan ba aia piah laghaih ka bruk ngak mbang pala drak di mikva. Daok bruk pato pakai saong y tế tuk halei jeng hu sangka saong cakrok,  ilamo dom bangsa dalam huyện tuk halei jeng hu sangka, bruk an ninh trật tự dalam huyện hu khik kajap, rai diuk di mikva dak harei dak tagok mboh di anak meta.”

Sarak buh jien brei nyim dahlau, gam haong bruk pabak brei taneh pala drak, khik iek glai, mesre jien raong limo ka bhap bani bangsa takik dalam huyện tui Sarak 04 di  Tỉnh uỷ hu peih ngak siam. Mong rah tapa, dom sarak daong ba angaok nan hu rik daong  palagaih ka mikva grap tanat bruk ngak mbang, khang hatai buh jien tame ngak mbang cakrok patagok kinh tế baoh sang, dak harei dak tani tanat rai diuk. Rilo công trình cơ sở hạ tầng bhum urang bangsa takik dalam huyện hu padang ngak bahrau.

Langiu di nan, huyện daok pataom tame peih dom tal pato bruk ngak ka yaok rituh  urang bangsa takik bac dom tal yau: raong glang, thú y, khik caga phun pala, pala saong mong iek phun amariak kalu; phun cao su; jik công nghiệp; dinh dưỡng saong ilamo ngak mbang; pasiam mac vi tính… Meng hu yau nan, tal puac tukvak 2016 - 2018 baoh sang kathaot di huyện trun daok 1.573 baoh sang, meblah  5,8%, samu 4,2%, trun 1.100 baoh sang. Dalam nan, baoh sang urang bangsa takik daok 704 baoh, meblah 20,4%, samu 16,3%, trun 563 sang. Ong Thông Kỳ, daok di khu phố Chăm, ban sit Lạc Tánh, huyện Tánh Linh brei thau: “Meng hu sarak di Karja daong brei mesre phun jien ka mikva bangsa takik ngak mbang, dalam nan hu sang dahlak, meng hu yau nan bo angaok mblang taneh 5 ha taneh apuh pala phun cao su, thanh long, amariak kalu saong padai, kuhria rah tapa yaok thun sang dahlak duah hu labaih 150 triệu đồng.”

Oh lac tok thau sangka iek glang tal bruk cakrok patagok kinh tế, Tánh Linh daok sangka iek glang tal bruk pato megru, y tế… ka bhum urang bangsa takik. Urak ini, huyện hu 32 sang bac ngan haong labaih 3.300 anek saih lac anek kamuan bhum urang bangsa takik, tagok 1.355 adei dut haong thun 2014, kuhria rah tapa yaok thun tagok 271 adei. Gah iek glang pren yava ka bhap bani jeng hu sangka tal, gam haong urang ngak, cơ sở vật chất saong pandap panda pasang iek ruak. Sa-ai Nguyễn Thị Thu Hà, Phoaok phòng Dân tộc huyện Tánh Linh, Bình Thuận brei thau: “Salih bahrau prong abih dalam 5 thun tapa meng thun 2014 tal 2019 ini nan lac baoh sang kathaot trun biak rilo, baoh sang kathaot dalam bhum urang bangsa takik meng 33,6% thun 2014 tal harei trun daok 20,3% tui chuẩn kathaot bahrau. Taphia di nan, jalan mbak nao mai, điện, sang bac, balai y tế hu padang ngak ginup abih. Njuak ndom lac meng di tuk padang ngak palei pala bahrau, mbaok meta di dom xã bhum urang bangsa takik hu salih bahrau yaok harei, mikva meng nan jeng salih bahrau jalan ngak mbang piah patagok jien mek tame rik daong ba huyện Tánh Linh dak harei dak cakrok patagok.”

Piah peih tabiak jalan ka bruk cakrok patagok kinh tế - xã hội bhum urang bangsa takik dalam  huyện, tukvak anak tal, huyện Tánh Linh meda pataom tame khik iek, pandar siam mblang taneg pala drak hu rabha blaoh. Taphia di nan, pakuak bruk brei pah, pablei taneh riya suan adat hukum ba tal bruk kurang taneh pala drak atau abih taneh pala drak ba tak kathaot rambah. Daok dom baoh sang kurang taneh pala drak bo xã oh daok quỹ đất piah jao brei  ye salih tapa daong salih bruk ngak, brei mesre phun jien ngak mbang, pablei salih tui njuak adat hukum. Tui bruk jhul khang bruk salih janih phun pala, anek athur raong, pambuak pagam haong bruk pandar ilamu khoa học kỹ thuật tame dalam bruk pala drak, dak harei dak ngak tabiak rilo janih pandap panda hu chất lượng glaong.

Caik hatai ngak brei pamedeih tagok dom bruk ngak meng kan, patagok dom bruk ngak bahrau piah ba brei bruk ngak, patagok jien mek tame, pambuak pagam haong patagok bruk ngak mbang pablei salih - dịch vụ. Jak ba dom jien phun meng bhap bani bani daong ba guak ngak mbang cakrok patagok kinh tế baoh sang, ngak jalan mbak nao mai dalam palei, jalan mbak nao tabiak mblang hamu pambuak pagam haong bruk pathau khan pato pakai paglaong akaok saneng gah chính trị - xã hội dalam bhap bani urang bangsa takik./.

Bình Thuận: Chính sách dân tộc góp phần thay

đổi đời sống bà con ở Tánh Linh

Thực hiện công tác dân tộc và chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước,  5 năm qua (2014 – 2019), diện mạo các xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số huyện Tánh Linh, tỉnh Bình Thuận chuyển biến khá toàn diện, đời sống vật chất và tinh thần vùng đồng bào dân tộc thiểu số tiếp tục được cải thiện. Để rõ thêm về sự thay đổi này, mời đồng bào và các bạn cùng nghe bài “Chính sách dân tộc góp phần thay đổi đời sống bà con ở Tánh Linh” của Na Uy-CTV Đài TNVN tại tỉnh Bình Thuận:

Là huyện miền núi nằm ở phía Tây Nam của tỉnh Bình Thuận, Tánh Linh có 13 xã và 1 thị trấn với dân số hơn 27.000 hộ với trên 107.000 người, trong đó đồng dân tộc thiểu số có hơn 14 ngàn người, chiếm 14% dân số toàn huyện, gồm 12 dân tộc anh em đó là :Chăm, Rai, Chơ ro, Cơ ho, Dao, Khơ me, Mường, Nùng, Tày, Thái…cùng sinh sống tại 12 thôn xen ghép và 1 xã thuần đồng bào dân tộc thiểu số là xã La Ngâu.

5 năm qua, huyện Tánh Linh đạt được nhiều thành quả quan trọng trong thực hiện công tác dân tộc và chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước. Mặc dù giai đoạn 2014-2019, tình hình sản xuất nông nghiệp gặp nhiều khó khăn do thời tiết biến động thất thường, nhưng nhờ chủ động được nguồn nước từ các công trình thủy lợi nên việc sản xuất tiếp tục phát triển. Năm 2019 tổng diện tích sản xuất xấp xỉ 2.700ha, năng suất cây lúa nước đạt 60 tạ/ha, tăng 5 tạ/ha; cây bắp đạt 75 tạ/ha, tăng 7 tạ/ha. Tổng đàn gia súc và gia cầm đạt 20.500 con, tăng khoảng 900 con so với năm 2014. Bên cạnh đó, thực hiện việc chuyển đổi ngành nghề để làm dịch vụ sản xuất nông nghiệp, huyện đã hỗ trợ gần 5 tỷ đồng cho 1.300 hộ mua các loại máy móc, nông cụ. Cùng với đó, hỗ trợ 722 hộ phát triển sản xuất với số tiền gần 2,9 tỷ đồng. Ông Lưu Đức Vinh, Phó Chủ tịch UBND huyện Tánh Linh, Bình Thuận cho biết: “Trong thời gian qua, các cấp, các ngành đã thực hiện hiệu quả các chính sách về vùng đồng bào dân tộc thiểu số và các kế hoạch đã đề ra. Cụ thể trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp thì các mô hình mới cũng được các địa phương triển khai có hiệu quả. Bên cạnh đó, huyện cũng quan tâm đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông, thủy lợi để bà con thuận lợi hơn trong việc sản xuất. Về giáo dục và y tế luôn được đầu tư và phát triển, bản sắc văn hóa các dân tộc trên địa bàn huyện luôn được đầu tư quan tâm, tình hình an ninh trật tự trên địa bàn tiếp tục được giữ vững, đời sống, tinh thần của bà con được nâng lên rõ nét.”

Chính sách đầu tư ứng trước, cùng với công tác cấp đất sản xuất, quản lý bảo vệ rừng, vay vốn chăn nuôi bò cho đồng bào dân tộc thiểu số trong toàn huyện theo Nghị quyết 04 của Tỉnh uỷ được triển khai có hiệu quả. Nhìn chung, các chính sách hỗ trợ  trên đã góp phần và tạo điều kiện thuận lợi cho bà con sản xuất ổn định, mạnh dạn đầu tư phát triển kinh tế gia đình, từng bước ổn định cuộc sống. Nhiều công trình cơ sở hạ tầng vùng đồng bào dân tộc trong huyện được đầu tư và nâng cấp mới.

Ngoài ra, huyện còn tập trung mở các lớp đào tạo nghề cho hàng trăm học viên là người dân tộc thiểu số học các lớp nghề: chăn nuôi, thú y, bảo vệ thực vật, trồng và chăm sóc cây tiêu, cây cao su; may công nghiệp; dinh dưỡng và kỹ thuật nấu ăn; lắp ráp, sửa chữa máy vi tính… Nhờ đó, đến cuối giai đoạn 2016 - 2018 số hộ nghèo của huyện giảm còn 1.573 hộ, chiếm tỷ lệ 5,8%, tương đương giảm 4,2%, giảm 1.100 hộ. Trong đó, hộ nghèo ĐBDTTS còn 704 hộ, chiếm tỷ lệ 20,4%, tương đương giảm 16,3%, giảm 563 hộ.  Ông Thông Kỳ, khu phố Chăm, thị trấn Lạc Tánh, huyện Tánh Linh nói: “Nhờ chính sách của Nhà nước hỗ trợ nguồn vốn cho bà con dân tộc thiểu số làm ăn, trong đó có gia đình tôi, nhờ đó mà trên diện tích 5 ha đất rẫy tôi trồng cao su, thanh long, tiêu và lúa, trung bình mỗi năm sau khi trừ hết chi phí gia đình còn thu hơn 150 triệu đồng.”

Không chăm lo về kinh tế phát triển,  Tánh Linh còn chăm lo sự nghiệp giáo dục, y tế…vùng ĐBDTTS.  Hiện nay, huyện có 32 trường với hơn 3.300 học sinh là con em vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tăng 1.355 em so năm 2014, bình quân mỗi năm tăng 271 em. Lĩnh vực, chăm sóc sức khỏe nhân dân được quan tâm, kể cả nguồn nhân lực, cơ sở vật chất và trang thiết bị khám chữa bệnh.  Chị Nguyễn Thị Thu Hà, Phó phòng Dân tộc huyện Tánh Linh, Bình Thuận cho biết: “Thay đổi lớn nhất trong 5 năm qua từ năm 2014 đến 2019 này là tỷ lệ hộ nghèo giảm đáng kể, tỷ lệ hộ nghèo trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số từ 33,6% năm 2014 đến nay chỉ còn 20,3 % theo chuẩn nghèo mới. Bên cạnh đó, về cơ sở hạ tầng điện, đường, trường, trạm đã được xây dựng đầy đủ. Phải nói là khi có chương trình xây dựng nông thôn mới, bộ mặt các xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số thay đổi từng ngày, bà con từ đó cũng thay đổi cách làm ăn mới để tăng thu nhập góp phần cùng đưa huyện Tánh Linh ngày một phát triển.”

Nhằm tạo tiền đề cho phát triển kinh tế - xã hội vùng ĐBDTTS huyện, thời gian tới, huyện Tánh Linh sẽ tập trung quản lý, sử dụng có hiệu quả diện tích đất sản xuất đã có. Đồng thời, nghiêm cấm việc cho thuê, sang nhượng đất trái pháp luật dẫn đến thiếu diện tích đất sản xuất hoặc hết đất sản xuất dẫn đến tái nghèo. Riêng đối với những hộ thiếu đất sản xuất mà xã không còn khả năng tạo quỹ đất để giao thì có hướng chuyển sang các nội dung hỗ trợ chuyển đổi ngành nghề, vay vốn sản xuất, kinh doanh theo quy định. Tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, gắn với ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, từng bước tạo ra sản phẩm hàng hóa có chất lượng cao.

Chú ý khơi dậy các ngành nghề truyền thống, phát triển các nghề mới để giải quyết việc làm, tăng thu nhập, gắn với phát triển thương mại - dịch vụ. Vận động, huy động các nguồn vốn từ cộng đồng giúp nhau làm kinh tế gia đình, làm giao thông nông thôn, giao thông nội đồng gắn với việc tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức chính trị - xã hội trong đồng bào dân tộc thiểu số./.

NaUy