Tiến sĩ – Bác sĩ Ngô Đức Hiệp, Akok khoa pandung saong blaic raih pasiam, Sang iek ruak Chợ Rẫy brei thau, tok dalam 2 bilan akok thun 2020, sang iek ruak hu 5 urang ndih tapui pandung trak kayua ndih angaok apui hadei di tuk menek. Tui nan, hu 1 urang kumei umo 32 thun daok di Bình Thuận, birau ndih tapui anek 5 harei daok ndih ghang pui ye blah phui (mền) laik tame apui khuah, ngak pandung 5% tanut 3 di tangin saong ba-ra gah iu, pandung njol di tangin gah hanuak. Urang kumei nan njauk nao brei blaic riah rilo mbang piah pagam veik kalik.

Dahlau di nan, sa urang kumei bahrau ndih tapui di Kiên Giang hu ba tame sang iek ruak Chợ Rẫy jru ruak pandung kayua ndih ghang pui. Sa-ai hu urang dalam sang mboh pandung, oh daok thau drei jan dalam bilik, taphia ging pui khuah. Urang nan mblung khi CO, pandung 5% tanut 3. Urang kumei bahrau ndih tapui karei daok di huyện Bình Chánh, Ban raya HCM, hadei di tuk ndih tapui anek mbang ka 2 hu ndih ghang apui, mblung khí CO ba tal var drei jan, tangin iu laik tame ging pui, njauk brei mek talang 5 anek tangin tabiak.

Sang iek ruak Nhi đồng 2 (TP.HCM) dahlau daih jeng hu 1 anek kamar 14 harei daok di Bình Phước pandung trak, nhiễm trùng darah, barah laneh hadei di dom harei ndih ghang pui saong amaik.

Kayua habar njauk ndih ghang apui hadei di tuk menek? TS. BS. Phạm Diệp Thùy Dương brei thau, dahlau diah,  langik oh pandiak yau urak ini, langik biak la-ar; dom urang kumei birau ndih tapui anek abih rilo darah saong prein yawa, njauk mbang ein nan ye takik prein yawa, kuhrang darah saong la-ar. Kayua yau nan ye, urang brei ndih pui saong anek. Tuk nan oh ka hu hagiat piah ngak brei pandiak nan ye pandar pui meng dang. Min njauk ndem lac bruk nan takik mblung kayua sang danaok lahei, huan anak huan lakuk, yaom lac hu ndih ngaok pui min CO, C02 oh dang hu dalam bilik ngak brei mblung.

Daok urak ini, tui dom bác sĩ, bruk ndih ghang pui hadei di menek oh daok lagaih, kayua bruk cuh dang tabiak khí độc CO ini lac khí oh hu sambo màu, oh mbau hagait, dalam bilik sir mbuan ba tal var drei jan atau rah tabiak bala yau labuh tame pui, pandung trak. Langiu di nan, ghang pui meda ngak ruak phổi di anek kumar atau laka kalik kayua kalik anek kumar birau ndih tapui biak lapih.

Tui Tiến sĩ Hoàng Thị Diễm Tuyết, Yam ndoc Sang iek ruak  Hùng Vương, sahanneg lac hadei di ndih tapui brei ndih dalam bilik oh hu pandiak, oh hu hangin nan lac oh njauk. Urang ndih tapui njuak brei nao mai tha yam tha yam, trun tagok piah thang anek megei nao megei mai, trun takik kandong darah  ba tal nhiễm trùng hadei di ndih tapui. Salih ka bruk ghang apui, brei pambu di pandiak piah hu ginup vitamin D, gam saong mbang huak ginup dinh dưỡng, padeih padei piah prein yawa samar khang kajap. Tuk langik la-ar, amaik ame khik ấm ka kuman brei cuk ao am, tuak mot tamo, cuk harum takai. Juai ndih ghang apui  hadei di tuk menek kayua  bala rah tabiak ye caik veik dom laka biak trak damak./.

Urang lang: Aí Nghiêm - 14/1/2021