Hadei di tukvak cakrok patagok khang, bruk ngak padai – raong hadang di Cà Mau brei mboh hu kein laba saong bruk ngak ini hu taong yaom lac khang kajap. Dalam tuk biến đổi khí hậu daok rah tabiak, ia mbak njom tame, nan ye dom gah chức năng daok ba tabiak jalan salih ngak ka nyu njauk, kayua lac piah patagok bruk ngak nan hu yau hatai caong di bhap bini, jeng daok kurang rilo janih.

Bruk ngak padai – hadang hu bhap bini Cà Mau cakrok eng di huyện Đầm Dơi dahlau di thun 2.000,  tuk karja oh ka tabiak bruk salih ngak, hadei di nan nyu pambak tapa dom huyện jaik nan yau Cái Nước, Thới Bình. Sang ong Phan Văn Bằng lac sa dalam dom sang camereip di abih ba ia mbak tame hamu padai raong hadang di xã Hồ Thị Kỷ, huyện Thới Bình. Tui panuac khan di ong Bằng, tukvak daok ngak dua vụ padai, yaok thun “dang di pandiak - riak di hajan” bo oh tagok hu. Thun 1997, mboh mikva labik karei raong hadang njauk khang, ong khang hatai ba ia mbak tame ngak mô hình padai – hadang angaok taneh praong jaik 3 ha. Ngak tui jalan ini ba mai kein laba glaong, daong ka ong padang hu sang praong saong hu rilo drap ar. Meng ilamu 20 thun dalam bruk ngak, ong Phan Văn Bằng khan lac: Tam padai dalam danao raong hadang tuk halei jeng hu kein laba jang, hadang hu miat. Ngak hamu urak ini oh ginup jien mbang cai, bo glaih glar lô. Hadang urak ini hu yaom. Hu jien tame yaok harei.

Daok sang ong Phạm Thanh Hiểu, (di xã Khánh An, huyện U Minh) dahlau daih ngak sa janih padai dalam bhum đệm glai U Minh hạ. Kayua taneh njom likhun trak, bruk pala drak mbang tui ia lingik, nan ye padai tuk hu, tuk oh. Thun 2.000, karja brei salih janih phun pala, ong Phạm Văn Hiểu hu ba 1,5 ha taneh di drei tapa raong hadang. Hadei di jaik pluh thun raong hadang, labik raong daok jhak nao, tui panuac di ayut sahabat, ong khang hatai salih tapa ngak 1 vụ padai saong 2 vụ hadang. Meng bruk pambuak gauk di phun padai saong drei hadang, nyu peih tabiak jalan ka sang ong patagok kinh tế khang kajap: Raong hadang livik harei atau hadei di sa vụ hadang  bhian hu khak hadang, nyu nerak danao rong. Nan ye pala phun padai nyu njuk mek abih dom nerak di danao, raong hadang hu siam jang. Padai pala 2 vụ hu dom triệu min, daok raong hadang ye 1 thun duah hu lime, nam pluh trieu

Meng kein laba mboh di anak meta di bruk pala padai – raong hadang, nan ye nyu samar pambak praong di Cà Mau. Dahlau thun 2010, taneh ngak padai – raong hadang di Cà Mau tagok tal 70.000 ha. Mboh rilo di dom huyện U Minh, Thới Bình, Cái Nước. Ong Nguyễn Văn Tranh, Phó Giám đốc Sở ngak nong saong patagok palei pala  Cà Mau brei thau: Bruk  ngak ini mboh hu kein laba, jien mek tame rilo jang dua, klau mbang duk saong pala sa janih phun padai. Abih di nyu nan lac, dalam tuk biến đổi khí hậu urak ini, bhum ngak padai di tỉnh dak harei dak njauk ia mbak njom tame nan ye bruk ngak padai pambuak raong hadang hu peih tabiak jalan ngak mbang khang kajap jang: Lingik tasik di drei hu dua bilan pandiak haong hajan biak cambaih laih. Bilan pandiak drei raong hadang, bilan hajan ye ngak padai. Drei padeih raong hadang piah pala padai, tuk padai nyu njuk abih nerak, drei raong hadang veik, tuk nan nyu trun hu ruak kik. Nan lac jalan ngak mbang khang kajap. Lingiu di bruk raong hadang takik hu jit ruak, ye padai daok ba jien tame oh takik kayua pala padai di taneh raong hadang abih takik phun jien. Padai pala di angaok taneh raong hadang lac padai siam, hacih.

Min jeng tui panuac di ong Tranh, tavak tavaiy praong abih di bruk pala padai pablak haong raong hadang nan lac pagam pambak tame lingik tasik. Pala padai angaok taneh raong hadang caong hu ia hajan piah rao mbak, thun halei hajan takik ye bhap bini oh pala padai hu. Meyah raong hadang gam gam dalam sa tukvak suai livik, pala padai veik biak kan, tuk nan njauk salih tapa raong sa janih hadang. Kayua yau nan ye, taneh pala padai pablak haong raong hadang dak harei dak takik, urak ini daok jaik 50.000 ha. Anak meta mboh lac, di huyện Đầm Dơi, labik camereip di abih tamuh tabiak bruk ini, urak ini bhap bini oh daok pala padai hu. Di huyện Cái Nước meng 4.000 ha dahlau daih, thun 2016 daok jaik 1.000 ha vsaong thun ini trun daok 500 ha.

Lingiu dom tavak tavaiy nan, sa kan kandah karei di bruk raong hadang ini, lac thủy lợi oh ka pabak hu. Ong Lê Văn Sử, Phó akaok UB bhap bini tỉnh Cà Mau brei thau: Dom labik kurang ia mbak oh ngak hu, kurang ia taba jeng oh ngak hu. Dom labik oh hu ribaong piah rao mbak tuk ngak padai jeng oh ngak hu. Anak meta mboh lac jalan ngak ini di cà Mau daok takik nao tui thun bilan. Kayua kol drei oh hu hạ tầng thủy lợi, oh rao hu mbak, yau nan yaok thun njom mbak hasit, livik livik harei njom mbak rilo bloh oh pala padai hu. Oh pala hu vụ padai, tapa nan bruk ngak ini oh daok khang kajap tra.

Kein laba di bruk pala padai pablak haong raong hadang daok hu mboh. Urak ini, hu dom labik dalam Cà Mau mikva daok eng drei salih tapa jalan ngak ini, pamaong tal kein laba rilo jang. Caong khin di bhap bini lac njauk, min quy hoạch thủy lợi jeng oh ka pabak hu bruk ba tabiak. Dalam tuk nguồn lực di tỉnh daok takik, daok kurang, oh ka ngak samu gauk hu, bhap bini njauk caik hatai sangka tuk patagok bruk “drei hadang kua phun padai” dalam tuk cơ sở hạ tầng oh ka pabak hu ka bruk raong, pala yau urak ini./.