Ruak đốm nâu daok hu mboh di dom bein thanh long di tỉnh Bình Thuận saong dom puk palei karei. Yaom lac barau hu, min ruak pambak samal saong palai pajoa praong. Ruak ngak khut phun, dhar saong baoh thanh long. Kadha urang ngak hamu caong thau harei ini daong mikva thau bruk caga ruka đốm nâu palai thanh long. Daa mikva tui pang:

Caga ruak đốm nâu ngak jhak thanh long

-Tuk barau ruak đốm nâu, mikva mboh di dhar thanh long hu dom vết lõm sambo màu mbon. Hadai di nan vết ruak ndon tagok jeng dom tanut gul vil sambo màu nâu yau meta rieng. Tuk gaok lingik lagaih, ruak tamuh khang, dom vết ruak pambuak gauk ngak ka dhar thanh long nyu  sần sùi, bloh thu, bruk tui labik.

-Angaok baoh thanh long saong angaok phun, dhar, dom đốm nâu ngak brei kanduh baoh nyu sần sùi, bruk, thu tui labik. Ruak trak ngak brei rám baoh, trun khang yaom pablei di baoh thanh long.

-Piah caga ruak đốm nâu palai pjoa thanh long, mikva njauk ngak dom jalan khik iek yau ini:

-Ka sa, gah pala drak, mikva njauk ngak hacih hareik, kakak dhar ka bein lahey, hacih, oh caik ka bein rậm rạp rilo; gam gam tui iek bein, abih di nyu nan lac dom beir tabhia beir ruak saong beir um tùm, hijao siam atau di tukvak ẩm độ không khí glaong; mikva jhui pruh ia di bier harei kayua pruh tuk nan lagaih ka bào tử nấm ba ruak nyu tabiak mầm, palai pajoa. Oh pruh di tán phun; buh khak cân đối, plaih buh labaih khak đạm saong pandar rilo mbang jru pachreih cakrok tuk phun gaok ruak, parilo khak lân, kali saong khak hữu cơ hoai mục jeng ye pabak khak hu canxi, magiê, silíc piah paglaong pren pacang caga ruak ka phun.

-Ka dua lac gah pajaih, mikva njauk caik hatai njauk pandar pajaih hacih ruak: jhui mek pajaih, giâm chiết dhar meng dom libik gaok ruak atau oh thau cambaih asal di nyu; oh pajeng dhar, baoh gaok ruak meng libik hu ruak tapa libik karei.

-Ka klau, gah hóa học, mikva njauk proi cur tapung khử trùng di mbaok haluk meng 1 - 2 tấn sa ha.

-Tuk mboh ruak đốm nâu barau tamuh meda pandar jru khik caga phun pala piah caga ruak. Urak ini dalam dom angan jru khik caga phun pala hu brei adat pandar di Viet Nam oh ka hu jru tut angan caga ruak đốm nâu palai pajoa thanh long, yau nan ye anak meta njauk pandar dom janih jru gốc đồng (Cuprous Oxide, Copper Hydroxide, Copper Sulfate) atau gốc Mancozeb piah pruh caga ruak. Mikva pandar jru tui jalan 4 njauk saong khik tukvak padeih pruh jru tui panuac tacei di bao bì.

-Tuk phun thanh long gaok ruak đốm nâu, mikva njauk kakak klak dom dhar, baoh gaok ruak, pataom lam, prai cun tapung tiêu hủy, oh klak dhar ruak, baoh ruak trun jalan ia atau klak di bein. Njauk caik hatai ngak hacih beir, cuh klak nguồn ruak, ủ dhar meng chế phẩm sinh học BiO-ADB, meng cun tapung piah pametai bào tử nấm ruak…

Kadha „ urang ngak hamu caong thau“ harei ini tal ini likau abih. Kadha kayua rayo sap ndom Viet Nam pambuak bruk saong pasak pachreih nong negar peih ngak.