Cang maong hagait bruk ia meng gah angaok thượng nguồn

daong bhum taneran kraong CL jhul mbak, trun pandiak bhang

Pathau mikva saong grauk yut ! harei 1-4,  ia duk hu di gah angaok kraong Tiền saong kraong Hậu di bhum Tân Châu saong Châu Đốc hu  1,65m, tagok jaik 16 cm duk saong dahlau nan. Rilo bilai duk karei jeng brei mboh ia tagok meng 15 - 20cm. Min, tui dom urang roh duah ilimo, ia yau ini oh ka ginup piah daong bhum taneran kraong Cuu Long jhul mbak. Kadha vak di Thanh Tùng, urang vak di rayo sap ndom VN daok di bhum taneran kraong CL.

Meng akaok thun tal ini hu 3 mbang tahuak ia meng gah angaok mai gah ala bhum tanetan kraong CL. Dalam bilan sa, bilan 2 saong bilan 3. Ta-eng bilan 3 meng blaoh,  harei 11/3 hu tathuak ia meng gah angaok oh cang tal harei 15/3 tuk VN hu panuac ka TQ tathuak ia. Thạc sĩ Kỷ Quang Vinh, Chánh Văn phòng Biến đổi khí hậu Cần Thơ langyah, urak ini, bruk tua riya daok rah tabiak di dom taneh ia tapen kraong Mekong, hu Thái Lan, Lào, Campuchia. Yau nan ye, tuk ia meng gah angaok nduac tapa dom taneh ia ini, oh pacang hu urang nong mek ia ba tame hamu piah pacang pandiak bhang. Yua nan ye, ia tuk mai tal bhum taneran kraong CL oh hu rilo :Urak ini, ia di Tân Châu duk hu labaih 400 mét khối/sa giây. Duk saong tukvak pandiak bình thường yaok thun ye lưu lượng ini oh sumu meteh. Yau nan ye, ndom lac ia di gah angaok tuh mai ginup ka dom puk palei jhul mbak lac njauk roh duah veik. 

-PGS-TS Lê Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Biến đổi khí hậu, Đại học Cần Thơ  brei thau, tapa dom langyah ka số liệu thủy văn di kraong  Mê Kong brei mboh bruk ia duk hu di Tân Châu saong Châu Đốc urak ini duk saong meng tuk tathuak ia di đập Cảnh Hồng ye hu  oh hadom. Tapa pasangt iek số liệu di trạm Chiang Sean – Thái Lan lac labik jaik  đập Cảnh Hồng – Trung Quốc mboh lac ia meng Cảnh Hồng tathuak tabiak oh hu hadom duk saong thun 2015. Nan ye bruk jhul mbak ka bhum taneran kraong CL oh lac praong .

Taphia di nan, sa bruk njauk caik hatai sangka lac hadei di harei 10/4 ye Trung Quốc daok tathuak ia ka bhum gah ala halei oh. Kayua Tui PGS-TS Lê Anh Tuấn, tuk hamit lac ia daok mai, rilo urang nong pala padai tapen tasik brei trun pajaih, tam drak piah cang ia meng gah angaok: Bruk ini kol drei njauk kakei bhapbini jhui pang mehit bloh ba gauk trun pajaih bilan hè thu. Kayua meng ini tal abih bilan 4 saong meda tapa kreh bilan 5 jeng daok pandiak bhang catang saong hajan oh ka mai. Meyah trun pajaih mạ mbuan metai. Anak meta hu mboh dom urang nong samar trun pajaih ngak ka padai metai. Yau nan ye, njauk gam gam tui maong số liệu đo đạc meng pasak thủy văn; taphia nan pang panuac kakei di urang ilamu .  

Tiến sĩ Đào Trọng Tứ, dahlau thiah ngak Phó tổng thư ký Ủy ban kraong  Mekong Việt Nam brei thau, bruk Trung Quốc tathuak ia meng đập Cảnh Hồng ngan saong lưu lượng 2.190 mét khối/sa giây meng harei 15/3 tal 10/4 jeng lahik 10-15 harei meng mai tal bhum taneran kraong CL. Yau nan ye, lượng ia ini mai tal bhum taneran kraong CL daok hu 20% hai oh jeng kan si ndom. Anak meta mboh lac, bhum taneran kraong CL meda tự chủ 5% lượng ia meng kraong Mê Kông, 95% lượng ia daok veik maong tame di dom taneh ia di gah angaok krong : Mintri Tài nguyên Môi trường harei 17-3 ndom lac ia mai tal gah ala hu jaik 20%. Yau nan dalam 2.190 mét khối/sa giây lac hu hadom. Hu sa tanyaot ia di bilan thu lac biak quý. Min jhui caong tame biak ralo. 

Ia meng gah angaok mai tal bhum taneran kraong CL daok hu hadom piah daong bhum gah ala jhul mbak, trun takik pandiak thu jeng daok lac sa bruk oh ka thau yau habar. Daok bruk njauk ngak urak ini lac dom urang khik ramik njauk khan brei ka bhapbini thau tukvak halei njauk mek ia piah pala drak. Kayua urak ini bhapbini bhum taneran kraong CL daok pandiak hatai caong pala drak bilan hè thu tuk yaom padai daok tagok glaong. Min, meyah oh thau cambaih ye khat lahik ka bruk pala drak meda praong jang biak rilo./.

Thúy Linh