Sa-ai H’Bhuốt Niê, ndih tapui thun 1972, palei daok di  Buôn Phơng, xã Ea Tul, huyện Cư Mgar mbiah tal harei ini jeng oh ka abih huac tuk sang sa-ai njauk kol brei mesre gah langiu mai tal sang ndok sre. Bruk rah tabiak meng balan 7 thun 2018 kayua gaok kan kandah, oh hu jien nan ye sa-ai ba harak taneh di sang nao padang di sa đại lý dalam palei piah mesre 10 trieu dong. Bilan 11 thun 2018, sa-ai khin mek veik harak taneh di drei nan ye nyim sa urang randap dalam palei tacei labik mesre gah langiu . Urang nan pandar sa-ai H’bhuốt nyim brei 30 triệu đồng  piah bayar ka gilang pariak. Hadei di nan, sa-ai hu ba nao ban Buôn Ma Thuột piah taom dom urang brei mesre jien. Jia panuac urang krein , sa-ai H’Bhuốt mbaok tangin tame harak mesre oh thau dalam nan cih vak hagait. Hadei di nan, jien nan hu jao abih ka urang krein dalam palei, daok sa-ai ye  dua plak tangin saoh mai sang. 3 bilan hadei, lac bilan 3 thun 2019, hu dua urang ba tui harak mbaok tangin mesre jien di sa-ai H’Bhuốt saong iew sa-ai bayar 30 trieu dong jien phun saong 15 trieu jien laba. Oh hu jien bayar, dom urang nan preo puac, ndok taong saong brei panuac lac, meyah 1 adit tra sa-ai oh hu jien bayar ye brei pablei sang, drap ar,  daok oh hu jien taong abih gauk dalam sang njauk pametai abih. Kayua biak huac, diuk pasang sa-ai H’bhuốt nduac klaak sang nao duah labik dauk, 3 urang anek sit brei padeih bac ba nao tui.

Sang muk Lại Mỹ Dung daok di palei buôn Niêng 3, xã Ea Nhuôl, huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk jeng laik tame bruk hu sang min oh daok hu. Muk Dung lac, akok thun 2018, kayua khin mesre jien chip piah iek ruak ka pasang drei, muk Dung hu H.Loan, urang daok dalam palei haong gauk, brei mesre 10 trieu dong, jien laba 500 ribau sa harei.   Hadei di labaih 1 thun, jien mesre di H’Loan tagok tal 80 trieu dong. Oh duah hu jien bayar sre, muk Dung njauk muk H’Loan brei menuac mai ndok pametai bloh meblah mek drap ar, pacap muk Dung mbaok tangin tame harak mesre 100 trieu dong. Kayua huac, amuk Dung njauk mbaok tangin tame harak sraiy, saong urak ini hu sang min oh daok hu kayua huac kol xa hoi den mai ndok sre:

“ Nyu ba radaih mai pajeng khan ao, tivi, akaok mac, hu hagait dalam sang nyu mek abih. Hadei di nan, nyu pacap diuk pasang dahlak vak harak mesre 100 treiu dong. Tuk nan diuk pasang dahlak having havang, vak tame ka nyu blaoh kuhria hadei.  

Oh lac sang sa-ai H’Bhuôt, muk Dung bo dalm dom thun jiak di ini hu biak rilo palei dalam tỉnh Dak Lak daok hu yaok rituk urang karei jeng lah pachot kol xa hoi den, njauk kol nyu kateik greik pacap bayar jien laba glaong sik takoi urang, pacap urang padang harak sang, harak taneh. Bruk nan pacah tabiak tuk kol xa hoi đen mai sang ndok sre. Sa-ai Phạm Thị Bích Thúy, Akok kapul urang kumei xã Hòa Phú, ban sit Buôn Ma Thuột brei thau:

“ Hu 5 urang kumei nduac klaak sang kayua tavak sre gah langiu. Tuk  dom baoh sang njauk kol brei mesre tame taong, kateik bayar sraiy drei meng thau dom baoh sang nan tavak sre gah langiu. Kol brei mesre nyu jak lô, amaik mesre ye pasang oh thau, anek mesre ye amaik ame oh thau tal tuk kol nyu tame ndok sraiy meng thau”

Thượng tá Nguyễn Văn Quý - Phó trưởng Phòng Cảnh sát hình sự - Công an tỉnh Đắk Lắk brei thau, meng bilan 8 thun 2018  mbaih tal ini, Công an tỉnh Dak Lak mboh hu 41 labik, 51 kapol ngan saong 214 urang pambuak tal bruk  brei mesr laba glaong. Langiu di menuac dalam tỉnh daok hu dom kapol nyaom meng rilo tỉnh, ban gah Barak tame Dak Lak pambauk saong kol hu tiền án, tiền sự ngak mbang saong gauk. Kol nyu bhian dang gah likuh doanh nghiep, c.ty jien padai, brei pah radaih oto, radaih patuh, padang pandap…piah yaih khan, phát tờ rơi, iew phone tapak ka urang khin mesre jien brei thau lac bruk mesraiy jien biak mbuan, oh padang drap –ar , tok hu chứng minh thư nhân dân, laik phone. Piah njaik adat hukum, dom urang nan oh brei thau jien laba camabic laic dalam harak pambuak bruk brei mesre; bhian salih labik daok, ngak kan kandah ka gah chức năng dalam bruk duah thau. Tui Thượng tá Nguyễn Văn Qúy, bruk brei mesre laba glaong tamuh tabiak rilo jaln ngak suan hukum karei yau ye chap khik urang oh njauk; palai pajua drap ar di urang, ngak sraw kadau puk palei, tệ nan xã hội…Tui Thượng tá Nguyễn Văn Quý, quy định di hukum langyah ka bruk brei mesre laba glaong di urak ini biak njol:

 “Tui quy định di Bộ luật hình sự urak ini ka bruk brei mesre laba trak dalam bruk giao dịch dân sự ye glaong di abih lac 3 thun guk. Ini lac njol, bo tui quy định di Bộ luật tố tụng hình sự urak ini ye jabat điều tra tok brei langyah pacang caga bruk suan trak tagok, daok njol ye khol dahlak khin chap mek kareik piah duah thau  ye Viện kiểm sát oh brei. Meyah tok brei mesre laba glaong ye oh chap kareik hu, bo khởi tố caik gah lingiu ye oh thei huac, kadua tra bhap bini mboh oh njauk hatai”

Bruk brei mesre laba glaong ba tal rilo kanjah jhak, sraw kadau dalam raidiuk. Sahaneng lac, gam saong bruk brei ramik pasiam veik dom quy định di hukum ka bruk taong phạt gah brei mesr laba glaong  ye sa dalm dom jalan langyah hu makna praong piah jhul kadun likuh bruk mesre laba glaong njauk langyah tal labik tal dhua  bruk kurang phun jien di bhap bini; palagaih ka bhap bini hu mesraiy phun jien nan lac 1 jalan ngak siam piah patrun bruk nao mesre jien laba glaong di gah langiu./.

Đắk Lắk: Tín dụng đen bủa vây thôn, buôn vùng dân tộc thiểu số

Nam Trang

Tình trạng tín dụng đen  len lỏi khắp các buôn làng trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đã gây ra  những hậu quả nghiêm trọng về an ninh trật tự, gây bức xúc trong xã hội. Với thủ đoạn đáp ứng cho vay tiền nhanh chóng, đơn giản nhiều người dân đã sập bẫy tín dụng đen. Họ phải sống trong hoang mang, lo sợ, phải bỏ trốn khỏi nhà  khi bị nhiều đối tượng đe dọa đòi nợ với khoản tiền lãi cắt cổ.

Chị H’Bhuốt Niê, sinh năm 1972, ở  Buôn Phơng, xã Ea Tul, huyện Cư Mgar đến nay vẫn chưa hết bàng hoàng khi gia đình chị bị nhóm xã hội đen đến nhà xiết nợ. Chuyện bắt đầu từ  tháng 7/2018 vì hoàn cảnh khó khăn, không có tiền nên chị đã mang giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của gia đình đến một đại lý trên địa bàn thế chấp vay 10 triệu đồng. Tháng 11/2018, chị muốn lấy lại sổ đỏ nên đã nhờ một người quen trong buôn giới thiệu chỗ vay nóng bên ngoài. Người  này nhờ chị H’bhuốt cho mượn chung sổ đỏ thêm 30 triệu đồng  để đáo hạn ngân hàng. Sau đó, chị được đưa lên thành phố Buôn Ma Thuột để gặp một nhóm người cho vay tiền. Tin lời người quen, chị H’bhuốt đã điểm chỉ vào tờ giấy vay nợ mà không hề biết bên trong ghi những nội dung gì. Sau khi hoàn thành thủ tục vay nợ, toàn bộ số tiền đều được giao cho người quen trong buôn, còn chị thì tay trắng đi về. 3 tháng sau, vào tháng 3/2019, có hai người lạ mặt cầm theo giấy vay tiền có điểm chỉ dấu tay của chị H'bhuốt và yêu cầu gia đình phải trả 30 triệu đồng nợ gốc cùng 15 triệu đồng tiền lãi. Không có tiền trả, các đối tượng đe dọa và yêu cầu, nếu sau 1 tuần chị không có tiền trả nợ thì phải bán nhà, tài sản nếu không cả nhà sẽ bị giết. Vì quá sợ hãi, vợ chồng chị H’bhuốt đã bỏ trốn khỏi nhà, 3 đứa con nhỏ cũng phải bỏ học đi theo.

Gia đình bà Lại Mỹ Dung, ở buôn Niêng 3, xã Ea Nhuôl, huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk cũng rơi vào hoàn cảnh có nhà mà không dám ở. Bà Dung kể, đầu năm 2018, do cần vay tiền gấp để đưa chồng đi chữa bệnh, bà Dung đã được đối tượng H’Loan, người cùng buôn, cho vay 10 triệu với lãi suất 500 nghìn/ ngày. Sau hơn một năm, lãi mẹ đẻ lãi con,  số tiền bà Dung nợ H’Loan đã lên 80 triệu đồng. Không xoay được tiền trả nợ, bà Dung bị bà H’Loan cho người đến đe dọa rồi chiếm đoạt hết tài sản và bắt bà Dung phải ký vào giấy vay nợ với số tiền 100 triệu đồng. Bất đắc dĩ bà Dung phải ký vào giấy vay, và hiện đang rơi vào cảnh có nhà mà không dám ở vị sợ bọn xã hội đen đến đòi nợ:

 “ Nó đem xe tới nó chở quần, chở áo, ti vi, đầu máy, nói chung trong nhà mình vật dụng gì nó lấy hết. Sau đó nó khống chế hai vợ chồng, nó bảo bây giờ phải viết giấy nợ cho nó là 100 triệu đồng. Nói thật lúc đó vợ chồng mình hoảng, nghĩ là thôi thì cứ viết cho nó, sau đó rồi tính sau.”

Không chỉ gia đình chị H’Bhuôt, bà Dung mà trong mấy năm gần đây ở rất nhiều buôn làng, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk còn hàng trăm  người khác cũng đã từng sập bẫy của các nhóm tín dụng đen, bị chúng dồn đến nợ nần với lãi suất cắt cổ rồi khủng bố tinh thần,  ép phải cầm cố giấy tờ nhà đất.  Vụ việc chỉ được phát hiện khi các đối tượng xã hội đen đến nhà đòi nợ. Chị Phạm Thị Bích Thúy, Chủ tịch hội phụ nữ xã Hòa Phú, thành phố Buôn Ma Thuột cho biết:

 “Trong phụ nữ hiện nay có 5 người trốn đi có dính líu tới tín dụng đen. Hiện giờ có mấy gia đình phát hiện đến khi tín dụng đen vô nhà đánh, dồn ép bắt trả mình mới phát hiện ra các gia đình đó dính đến tín dụng đen. Tín dụng đen nó kín lắm, mẹ vay thì chồng, con không biết, con vay thì cha mẹ không biết đến khi họ vô đòi mới biết vấn đề này xảy ra.”

Thượng tá Nguyễn Văn Quý - Phó trưởng Phòng Cảnh sát hình sự - Công an tỉnh Đắk Lắk cho biết, từ tháng 8/2018 đến nay, Công an tỉnh Đắk Lắk đã phát hiện 41 cơ sở, 51 nhóm với 214 đối tượng (trong đó có 29 đối tượng hoạt động đơn lẻ) liên quan đến hoạt động tín dụng đen. Ngoài đối tượng ở địa phương còn có các băng nhóm từ nhiều tỉnh, thành phía Bắc đến Đắk Lắk câu kết cùng những đối tượng có tiền án, tiền sự cùng hoạt động. Các đối tượng thường núp bóng doanh nghiệp, công ty tư vấn tài chính, cho thuê ô tô, xe máy, cầm đồ... để quảng cáo, phát tờ rơi, gọi điện trực tiếp cho người muốn vay tiền với lời chào mời về thủ tục vay đơn giản, không phải thế chấp mà chỉ cần chứng minh thư nhân dân, số điện thoại. Để lách luật, các đối tượng thường không thể hiện rõ lãi suất trong hợp đồng; thường xuyên thay đổi địa điểm, nơi cư trú, gây khó khăn cho lực lượng chức năng trong phát hiện, điều tra.Theo Thượng tá Nguyễn Văn Qúy, từ tín dụng đen đã nảy sinh nhiều hình thức vi phạm pháp luật khác như bắt giữ người trái pháp luật, hủy hoại tài sản, gây rối trật tự công cộng, tệ nạn xã hội…Theo Thượng tá Nguyễn Văn Quý: Quy định hiện hành của pháp luật hiện nay xử lý quá nhẹ về tôi cho vay nặng lãi

 “Theo quy định của Bộ luật hình sự hiện hành về tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự thì mức hình phạt cao nhất với hành vi này là 3 năm tù giam. Đây là tội phạm ít nghiêm trọng, mà theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự hiện nay thì cơ quan điều tra chỉ được áp dụng biện pháp ngăn chặn từ tội nghiêm trọng trở lên, chứ tội ít nghiêm trọng chúng tôi có đề nghị bắt tạm giam thì Viện kiểm sát cũng không phê chuẩn. Nếu chỉ cho vay lãi nặng thì không thể bắt giam được, mà khởi tố để ngoài thì sức răn đe kém, thứ hai là không tạo được sự đồng thuận của nhân dân.”

Hoạt động tín dụng đen đã gây ra nhiều hệ lụy xấu đối với đời sống xã hội. Thiết nghĩ, cùng với việc điều chỉnh các quy định của pháp luật về mức hình phạt trong lĩnh vực tín dụng đen thì một trong những giải pháp quan trọng để đẩy lùi nạn tín dụng đen là phải giải quyết tận gốc vấn đề “khát vốn” của người dân; tăng khả năng tiếp cận vốn của người dân là một cách hữu hiệu để giảm tín dụng đen./.