Bác sĩ Lâm Đức Hoàng, Trưởng Khoa Xạ 3, sang iek ruak Ung bướu ban raya HCM brei thau, ung thư  tarakon lac sa dalam 10 janih ung thư bhian gaok abih. Viet Nam lac sa dalam dom taneh ia daok dalam bhum jit ruak. Meyah samar thau lac ruak ye ruak meda iek abih hu. Di tukvak 1,2 meda iek abih ruak tal 90% dalam 5 thun. Kadha “ urang iek ruak” harei ini, kol dahlak hu kadha vak brei thau lac ruak saong jalan iek ruak:

-Jalan mbuan ba tal ruak lac njaom EBV, janih bhian mboh di virus herpes, oh khik hacih saat tarakon, mbang rilo pandap mbang hu rilo Nitrosamine yau ikan thu, ralo ta-ơ (xông khói).

Dấu hiệu brei thau ung thư tarakon

Tui bác sĩ Hoàng, dom dấu hiệu ruak yau: hing tanyi, pandik akaok, gar dung, hu tuk nduac darah dung bhian mboh di dom urang ruak lành tính di  khoa tanyi – dung –tarakon. Meyah hadei di dom adit iek ruak oh abih, dom dấu hiệu nan mboh nao mboh mai rilo mbang ye njauk nội soi tarakon atau iek ruak chuyên khoa ung bướu piah thau lac hu  ung thư tarakon halei oh.

"Dấu hiệu biak praong jang nan lac hu mboh khối hạch libik takoi, praong dom xang-ti-mét, oh pandik, bác sỹ Hoàng khan lac yau nan. Mboh hu yau nan, njauk samar nao iek ruak di chuyên khoa Tanyi –dung-tarakon atau Ung bướu piah bác sĩ meda duah mboh ruak drah samal. 

-Nội soi tarakon meda duah mboh khối u. Meyah hu tổn thương nghi ngờ meda hu sinh thiết chẩn đoán. Nội soi daok daong pasang iek hadei iek ruak ung thư vòm họng, duah mboh drah samal khối u tamuh veik. Njauk pambuak khám lâm sàng, chụp cắt lớp CT atau  MRI piah chẩn đoán cambaih tukvak ruak. Tapa nội soi bo hu dấu hiệu nghi ngờ, urang ruak njauk nao iek ruak định kỳ yaok 3 atau 6 bilan sa mbang.

Ruak bhian mboh di yaok umo thun, min rilo abih lac urang likei meng 40 tal 60 thun. Urang ruak pandik tarakon dui atah labaih sa adit saong menyum jru oh abih. Bhian  gar dung livik harei. Urang ruak mboh kan pang, kan ndom biai, tự nhiên nduac darah dung, kan suak yava saong ndon tagok dom hạch bất thường libik tarakon gam tui pandik meteh akaok.

-Kayua oh ka thau cambaih makna ba tal ruak yau nan ye kan si ba tabiak bruk caga plaih siam di abih. Min, dom urang ruak bhian menyum alak, nyuk pakao atau mbang dom pandap mbang tagok men. Kayua yau nan ye, piah caga ruak, urang likei jhui nyuk pakao hala, pakao lào, takik menyum alak, mbia saong pandap menyum hu cồn piah trun takik bruk ba tal ruak ung thư tarakon. Taphia nan, takik mbang dom janih pandap mbang tagok men yau : dưa muối, ikan thu, baoh trong tram sara …Pasram thể dục thể thao rilo piah pren yava khang kadang.

-Urang ruak njauk nao khám nội soi tanyi –dung-tarakon tuk mboh hu dom triệu chứng gar dung, hing tanyi, tagok hạch takoi sa gah piah hu duah mboh ruak drah samal. Abih di nyu nan lac dom sang hu amaik ame, adei saai sa hatain gaok ung thư njauk nao iek ruak định kỳ./.

Thúy Linh