Thúy Linh
-Loãng xương urak ini daok lac sa dalam dom baoh ruak bhian gaok di urang praong thun, abih di nyu nan lac urang kumei di umo thun mãn kinh. Urak ini di Việt Nam, tui kuhria mboh hu 2 triệu 500 urang gaok loãng xương saong labaih 150.000 urang jaoh talang kayua loãng xương. Bruk iek ruak loãng xương kan kandah saong lihik jien yau nan ye kol drei njauk pacang caga meng bruk padang jalan mbang menyum siam piah khik ka talang khang kajap. Jaik tal harei urang kumei Việt Nam 20-10 paje, kol drei gam pang kadha vak di BS. Thu Lan ka bruk mbang menyum siam khik ka talang khang kajap piah thau jalan pasang iek ka dom urang kumei anit ranam dalam sang di drei nyeh:
-Canxi: Canxi brei hu ka hatai, cơ bắp, saong thần kinh piah ngak bruk bình thường saong daong darah khal veik. Kurang canxi lac makna praong ba tal loãng xương. Rilo roh duah brei mboh, bruk mbang huak takik canxi hu pambuak tal khối talang bair saong tỷ lệ jaoh talang glaong. Kayua Yau nan ye njauk ngak dom var mbang rilo canxi. Pandap mbang rilo canxi hu: ia tasau saong dom pandap ngak meng ia tasau, hadang, reng, tép (abih di nyu nan lac hadang, reng hamu), bao, lòng bhong baoh, njam dền, njam đay, njam lang, njam ngót, đậu nành, lange,... Lingiu di nan, njauk caik hatai lac protein (chất đạm) dalam khẩu phần njauk gap si mbang, kayua mbang rilo đạm ngak tagok bruk tathuak canxi tui ia me-ik.
-Meyah oh mbang ginup canxi dalam mbang huak, njauk pabak canxi. Dom canxi pabak pambak tame daok tui bruk canxi njom tame hu meng pandap mbang. Taong Abih dom dạng canxi jeng hu njom tame yau gauk tuk pandar saong pandap mbang meyah urang oh gaok ruak jalan tiêu hóa. Jru pabak canxi hu njom tame siam jang di liều sit (<=500mg) rilo mbang dalam harei.
-Vitamin D: Rup pabhap brei hu vitamin D piah hấp thu canxi. Kurang vitamin D oh meda ngak hu ginup hormone calcitriol (dạng vitamin D hu hoạt tính), ba tal oh hấp thu ginup canxi meng pandap mbang. Meyah yau nan, rup pabhap meda mek canxi meng libik khik piah lac talang, ngak ka talang nyu limin nao saong pacang cakak bruk ngak tabiak talang barau.
-Hu 3 jalan pataom mek vitamin D: tapa kalik, meng pandap mbang saong meng jru. Vitamin D hu tamuh meng tự nhiên kayua rup pabhap hadei di tuk pambu pandiak. Pambu pandiak tapak 15 minit rilo mbang dalam adit lac ginup piah ngak jeng vitamin D cần thiết. Dom chuyên gia y tế kakei pandar yaok harei meng 400 - 600 đơn vị vitamin D, meng jru atau pandap mbang rilo vitamin D ye: lòng bhong baoh, ikan tasik, gan saong ia tasau pabak vitamin D.
-Njauk mbang rilo njam saong baoh traoh, dom pandap mbang hu rilo oestrogen thực vật ye: mraok, đậu nành, bắp cải, traong nde, tamun, tỏi... jeng ngak takik lihik talang saong ngak paglaong chất khoáng dalam talang.
-Urang kumei hadei di tuk mãn kinh, tuk lượng oestrogen trun takik loãng xương meda hu pacang caga siam abih meng liệu pháp hormon salih (meyah hu chỉ định saong điều kiện) pambuak pagam saong bruk mbang menyum daok dang, pasram thể dục ginup saong njauk./
Viết bình luận