9 ANEK KANYAN, TALEI PAMBUAK ILAMU DI URANG TÀY - NÙNG
Thứ bảy, 06:25, 25/11/2023 Urang lang: Mousa Phương Urang lang: Mousa Phương
VOV4.VOV.VN - Baoh sang tual saong dom anek kanyan ndung bak rilo ilamu saong dom adat cambat tanarakun di urang Tày, Nùng. Raidiuk di yaok menuac meng tuk menek tabiak tal tuk metai, nao veik haong muk kei jeng kak kajap haong sang tual saong dom anek kanyan nan.

Tui dom urang ilamu: Sang tual di urang Tày, Nùng tabiak rai mai meng saman dahlau hu rilo athur glai biak jhak, ula dieng nan ye anek menuac brei ngak sang glaong piah plaih njauk dom janih athur glai mbang ralow, gam hu sang glaong, la-hơi. Sang tual bhian hu 3 ravan saong 2 chái, yaok ravan hu bruk karei di nyu. Dahlau daih, mala tôn sang tual bhian ngak labik raong menuk ada min urak ini, hu ngak jeng labik khik piah pandap ngak nong... Ndik kanyan tagok sang, ravan camereip lac labik taduan raok tuai, ravan kreh piah kakuh muk kei, patui di nan lac sang ging, daok dom ravan sit lac labik ndih... Ong Giá Văn Vụ daok di huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn brei thau, tuk ngak sang tual, urang Tày-Nùng sangka tal baoh kanyan, kayua baoh kanyan jeng lac talei pambuak dua lot dalam saong langiu baoh sang: “kanyan tagok sang di urang Tày, Nùng hu meng saman dahlau, sang tual lac brei hu kanyan, saong dom anek kanyan brei ngak rai 7 anek, 9 anek... oh ngak anek kanyan số chẵn. Dom ong muk taha khan lac anek kanyan chẵn lac "kanyan jin" nan ye urang Tày, Nùng ngak kanyan brei ngak rai.”

Labik caik kanyan daok di gah hanuak atau gah ieu di baoh sang. Langiu di bruk trun, tagok, dalam hatai sahneng di urang Tày - Nùng daok hu baoh kanyan raok "khoăn" atau daok ieu lac kanyan suan yava. Urang sahneng lac anek menuac hu rup saik saong suan yava ieu lac “khoăn”.  Ong Dương Sách, urang roh duah ilamu bhap bini khan lac: Dalam hatai sahneng di urang Tày - Nùng, 7 atau 9 anek kanyan lac bruk brei mboh hadom suan yava, jeng lac talei pambuak bruk diuk haong matai di anek menuac. “Ieu suan yava bhian brei da-a gru ieu yang, gru then, gru pựt atau gru tào mai ngak adat. Tuk ngak adat ieu yava, giải hạn bhian mek phun patei mai ngak kanyan tượng trưng lac kanyan piah ka quân binh mã di gru ngak yang tagok langik raok suan yava anek menuac mai sang. Angaok dom anek kanyan hu caik jien âm, rah tui dua gheng kanyan hu hình nhân saong hala dok meng ba-ar sambo...lac jien ka quân binh tagok lot daih khik iek kanyan suan yava.”

Meng raidiuk yaok harei tal hatai sahneng, baoh kanyan hu jeng ilamu meng kan di urang Tày, Nùng. Urang Tày, urang Nùng bhian ngak kanyan 9 anek kanyan, saong 9 anek kanyan lac labik urang amaik, urang diuk trun tagok rilo abih dalam sa harei, sa bilan, sa thun saong sa rai di anek menuac. Kayua yau nan ye, tuk nao atah hadar mai sang, urang Tày hadar tal urang amaik, urang diuk kak kajap haong 9 anek kanyan. Meda lac 9 anek kanyan nyu hu mboh bruk haniem phul, bruk kan kandah glaih glar di urang kumei. 9 anek kanyan jeng lac pandap pacang pandok, ba jalan saong lac bruk brei mboh takai yam di uranaih meng sit tal tuk praong. 

Raidiuk dak harei dak salih bahrau, urang Tày - Nùng oh padeih ngak pasiam, pabhrau baoh sang di drei habar ka nyu lagaih haong raidiuk, haong bruk ngak mbang min oh var khik ramik dom janih meng kan. Dom baoh sang tual, dom puk palei yava dane sap then sa-uh sa-uan… lac labik ka dom urang anek di bangsa Tày - Nùng mai duah veik dom gheih mekre hu meng dom saman ini mai di ong muk caik veik./.

Urang lang: Mousa Phương

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)