AHAR TAKE LIMO DALAM ADAT NGAK BAK BILAN DI URANG TÀY, NÙNG
Thứ bảy, 00:00, 02/12/2023 Urang lang: JASI Urang lang: JASI
VOV4.VOV.VN - Ahar “take limo” nan lac kaya mbang meng kan biak karei di urang Tày, Nùng. Tui sap Tày take limo hu makna nan lac janih ahar oh kurang hu dalam adat ngak bak thun di yaok adei sit. Kadha “Dom bangsa adei sa-ai” harei ini, da-a mikva saong taong abih gauk duah thau ka jalan ngak saong makna di janih har ini tapa kadha vak di Nông Diệp, urang vak di Rayo sap ndem Viet Nam.

Tui adat cambat tanarakun di urang Tày, Nùng, tuk anek kama manek tabiak hu sa bilan umo ye meda hu ngak adat “Khai bươn” (adat ngak bak bilan, atau adat ngak bak thun). Ini lac dat akaok meti dalam yaok rai anek manuac yau nan ye hu sap gap kuhria caga biak tani tanat. Harei akaok bilan di anek kamar, baoh sang meda nao daa gru iew yang mai ngak adat ngan haong dom janih pandap panda nan lac: ndiuk lime sambo màu, menuk tuk, alak mbong, ralo pabui saong abih di nyu lac oh kurang hu ahar take limo piah paling ka amuk Mụ saong likau amuk Mụ brei angan ka anek kamar nan. Vaktu ini, baoh sang jeng daa gauk gar, but pajaih, mikva dalam palei mai mbang huak saong tuk tabiak nao sang hu po sang alin brei ahar take limo ngak pandap. Amuk Hoàng Thị Liễu daok di xã Ngọc Đào, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng brei thau: Tuk ngak adat bak bilan njauk mong iek tui urang tuai drei daa piah tapok ka nyu ginup har, kayua lac kurang har piah ngak pandap meda njauk thất lễ haong gauk gar, tuai damuai.

Tal harei ngak adat bak bilan, urang Tày meda daa gauk gar, but pajaih mai mbang lisei bak bilan, yaok talam salao lisei njauk hu ahar take limo piah parabha patuah jamo ka tuai damuai. Di Cao Bằng talam salao 8 urang ye njauk hu 24 baoh har take limo, urang taha iew ini lac har ahar take limo “khai hảy” (pablei hia nao) piah ka anek kamar nyu khang kadang, takik hia.

Brah hu palih ruah piah ngak har take limo nan lac ndiuk pahe bingi, asal prong bok. Hala pandar piah tapok har jeng tui yaok bhum palei, labik tapok meng hala chít, hu labik papaok meng hala patei. Daok bruk kak nuol mong rah tapa ye mboh mbuan min gilac lac bruk ngak prong di abih, nyu pambak tal bruk bingi atau oh di baoh har. Meyah kak cadu ye tal ba tuk aia nyu nyaom tame ngak ka har nyu menjia min meyah kak catang rilo, har kan tasak kayua asal brah oh nerak hu, mbuan ngak har khar.

Tal harei ngak, hadei di tuk ngak adat cuh gilau kakuh ong akaok ong akei, kakuh ka amuk mbuai, amuk pajeng amaik anek kamar meda mek blah bak anek kamar meng khan bai angaok ka-ing, me-om padhar, ba tui katap tapuk siphau nao tabiak jalan yau ba nao bac saong oh var ba tui sa kadung har take limo piah "pablei" ka mikva dalam palei. Tui ong Hoàng Văn Páo, Akaok Kapul nyaom inem krung ilamo tỉnh Lạng Sơn ye ini lac mbang “pablei gila, blei tame patuah jamo” tui adat cambat tanarakun meng kan caik veik. Urang halei taduan mek hu har meda uan veik meng jien saong pok sap tadhau ayuh ka anek kamar hu khang tangin jap takai, gaok patuah jamo saong bac megru naih jioy.

“Tui adat cambat meng kan mai di urang Tày, Nùng dalam adat ngak bak bilan di anek kamar, yaom lac bilan halei urang Tày jeng ngak har take limo. Dom baoh har sit sot nan lac janih pandap blei patuah jamo pablei gila piah ka anek kamar nyu hu jak karak, mbang rilo, drah prong, khang kajap. Dalam harei angak adat bak bilan, tuk amuk pajeng amiak plah anek kamar nao tabiak jalan ye tuk halei jeng hu har take limo ba tui piah ngak pandap brei ka mikva dalam palei jeng yau lac caik ka anek kamar mbang tuk nao bac. Urak ini anek naih dalam palei prong paje hu rilo kaya mbang min jeng daok takre mbang har take limo kayua baoh har hu akaok haluk mbuan mbang, kayua yau nan ye meng ong taha khan gilac veik tuk ngak adat bak bilan ka anek kamar  ye njauk hu har take limo nan lac kayua nan”.

Harei ini, har take limo oh njauk lac tok hu ngak dalam adat tuk bak thun di anek kamar bo daok hu mikva urang Tày, urang Nùng ngak luac thun. Di dom puk palei, hadei di yaok mbang yuak kuak, paik baoh ye mikva gilac ngak har  take limo piah uan akaok padai bahrau, taphia di nan daok ngak pandap pok meyaom ka dom adei sit gheih ghang, pang tui amaik ame. Yaok sa baoh har nan lac bruk ralai pagam di hatung hatai mikva dalam palei, bruk caong maong dom kadha siam gheih abih di amaik ame brei ka anek bhik saong mboh hu kadha pahe bingi, bruk jaik taphia gauk hu mboh biak karei di urang  Tày, urang  Nùng./.

Urang lang: JASI

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)