NAO DUAH URANG DAOK KHIK "GIẤC MƠ CHAPI"
Chủ nhật, 00:00, 20/08/2023 Urang lang: JASI Urang lang: JASI
VOV4.VOV.VN - Ong Chamaléa Âu, nghệ nhân daok di palei Do xã Ma Nới, huyện Ninh Sơn, tỉnh Ninh Thuận, lac urang thau ngak, thau ma-in Chapi. Chamalé Âu hu pagap yau gilang tapuk di ceik glai. Ong bac gheih vak joi sap Yuan, thau cambaih ilamo, adat cambat tanarakun di bangsa drei. 30 thun hadei di tuk kadha daoh "Giấc mơ Chapi" di rapaneh Trần Tiến tabiak rai, khaol dahlak nao tal bhum ceik hu tapol pabe mbong daok mbang hareik di angaok mbuan ceik, piah duah urang daok khik "Giấc mơ Chapi". Kadha vak di An Yên angaok VTC News.

Nao tapa mbuan cuah, tapa takai tasik hijao, aia jangaih, tapa dom baoh dốc, tapa pandiak yau apui di Ninh Thuận, khaol dahlak mai tal palei  Do, xã Ma Nới, huyện Ninh Sơn, Ninh Thuận.

Palei Do daok joa lange haong dom baoh sang daok bhong meriah ging apui yau iew manuac urang dalam sang mai pataom gauk dalam van huak biar harei. Manuac sia salut mbut, takik biai. Saong kadha biak karei lac, grauk mbuan caik prong nan lac dom tapol pabe mbong patih, bak dom thaot binguk anit ranam, gheih mekre giai lagu lai la-ar di kadha daoh "Giấc mơ Chapi".

Khaol dahlak nao tal sang ong Chamaléa Âu, nghệ nhân duy nhất di xã Ma Nới, urang thau ngak, saong me-in hu Chapi. Thau khaol dahlak caong duah thau ka Chapi, Chamaléa Âu bui sambai rilo, ong samar drah nduac nao duah mbaik Chapi.

Chamaléa Âu brei thau, meng kan dahlau, urang likei Raglai bo oh thau ngak Chapi, oh thau ma-in Chapi ye oh njauk lac anek likei. Urang kamei Raglai gam bak anek gam ma-in hu Chapi. Melam melam, tuk aia bilan tagok angaok dom tabung ceik lac tuk urang likei kumei dalam palei pagun gauk ndom glai nao mai. Sap Chapi paik tagok yava grauk ceik glai, ba tui ragu di hatung hatai anit ranam. Blaoh tui nan, Chapi nyu mbang dalam tame hatung hatian, dalam rialow darah di Chamaléa Âu. Sap yava di mbaik Chapi bo sang kathaot jeng hu ngak ka ong biak takre. Blaoh ong bac paik Chapi, megru ngak saong ngak ka drei sa mbaik Chapi.

Ong Chamaléa Âu brei thau, mbaik Chapi tok lac sa ndung kreim, dua akaok hu tuk pacang, atat jaik 40 cm, hu 8 talei, 4 phím vin taom dhar nding krem. Bruk ngak tabiak mbaik Chapi yaom lac oh kan min urang ngak brei hu hatai takre saong tari taring.

 Caong khin duah hu mbaik krem piah ngak Chapi, ong njauk cang jaik dua thun. Tuk duah hu mbu kreim njauk hatai, mbaik krem daok hijao, ong taong tatua caik nan. Cang tal labaih sa thun hadei, tuk kanduh kreim salih tapa sambo mầu kanjik katam, ong mek mara kaoh jeng tuk ba mai sang. Hadei di nan, tual tagok sang ghing dalam 3-4 bilan ka nding kreim nyu biak thu, biak nyuak, biak khang nan ka meng ba trun ngak Chapi.

Ngak Chapi, njauk pandar mbaik mera biak haluk piah cao tame mbaik kreim, mek apui cao haluh dua meta krem ngak brei sap yava ka rup Chapi. Hadei di tuk jeng thaik jeng binguk, nghệ nhân njauk ramik ka sap Chapi hu suan yava, daok veik miat dalam hatai manuac urang.

"Taong abih 8 talei angaok mbaik Chapi lambaok ka sa baoh sang, dua talei amaik, dua talei ame, talei anek prong saong talei anek taluac. Tuk ma-in Chapi njauk paik tui thứ tự, akaok mereip lac talei amaik, tal talei ame, blaoh meng tal talei anek, yau thứ tự dalam baoh sang di bhap bani urang Raglai tui darah gah amaik...", Chamaléa Âu brei thau yau nan.

Xã Ma Nới hu taong abih menuac lac urang Ragrai, rai diuk pambuak pagam haong hamu, puh. Urang Raglai hu janih alat ragam biak karei nan lac Mã La (cồng chiêng). Yau nan min, piah ngak po hu sa bộ Mã La (7, 9 atau 12 baoh), brei salih meng rilo drei limo, kubao nan ye tok hu urang kaya meda meng hu. Urang Raglai rilo meng daok di bhum ceik glaong kurang hajan labaih pandiak, raong pabe pabo, ngak tabiak asar padai, asar tangeiy oh lac mbuan. Kayua yau nan ye, taneh ini takik hu urang kaya meda.

Meng tuk tabiak rai, Chapi tuk halei jeng hu mbaok dalam yaok bruk ngak ilamo di urang Raglai. Chapi hu dom ragam ngan haong angan iew biak mbuan mbiah yau: ragam anek kiuc, ragam van pandap, ragam Adei daok veik sa-ai nao sang, ragam Anek kumei padai, ragam Anek likei tangeiy, ragam mbuah kan...

Sap Chapi oh khang min nyu biak karei, pang oh dreh yau dom janih alat ragam di dom bangsa karei, labaih piah ma-in tuk manuac urang daok veik haong gauk, oh njauk lac ma-in di kreh labik prong yau cồng chiêng atau Chapi T'rưng. Nan lac makna kayua habar bo "pang Chapi oh daok mboh metui”, jeng yau “oh duh hatai, oh bui sambai".

Tangin paik Chapi, blaoh Chamaléa Âu daoh tagok panuac Raglai tui sap Chapi glaong biar. Gam daoh, meta di Chamaléa Âu maong nao gah ceik, mbuk saong balau kan atah patih mbong jeng megei megei tui yaok ragu daoh. Abih rup thaik di Chamale Âu yau lai tame sap Chapi, raoh raih yau craoh, tuk trun tuk tagok saong yava yau angin. Dalam meta di urang umo labaih 70 yau ong, dom hagait meng kan nyu gilac mai veik, biak thu uh thu uan...

Bhum taneh bak pandiak, angin di urang Raglai jeng daok ini dom baoh sang sit saong dom tapol pabe daok mbang hareik di dom mbuan caik tuk page mai. Min "hatai lipei" thun halei di rapaneh Trần Tiến jaik jeng kadha duh hatai, tuk dalam bhum tok daok sa Chamaléa Âu paik Chapi, dui khik "giấc mơ Chapi".

Chamaléa Âu khan lac, ong hu rilo biar harei ba Chapi tabiak paik di kreh palei haong hatai caong lac, thau halei hu anek anaih halei nan nyu takre saong khin tui megru. Urang nghệ nhân kham merat ngak bruk ini tapa rilo thun, min puac di abih, "apui jaik padam abih bo apui bahrau oh ka patuc tagok "!

Chamalé Âu hu 9 urang anek saong labaih 30 urang taco nội ngoại, min tok hu sa urang anek likei tui jalan takre di ame. Ong duah hu bui sambai haong urang anek nan tuk patoa veik ka sa-ai dom ilamu ngak Chapi, patoa veik ka sa-ai dom hagait bo ong hu haong Chapi.

Melam daok joa nao, sap Chapi paik lagu "palao ayut" di taha Chamaléa Âu laik tame dalam mbon ceik, paoh tame daning ceik. Melam joa lange tui sap suak yava atah gam haong hatai suh sah di taha nghệ nhân. Oh thau hadei ini, di bhum mbuan ceik glai ram, di bhum taneh pandiak bhang ini, meyah urang Raglai oh daok mbaik Chapi, oh daok paik Chapi... yau nan thei daok duah tal bhum taneh "tok hu bilan anit ranam" ini tra?./.

Urang lang: JASI

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)