TALEI BAOH NJUK DALAM RAI DIUK DI URANG K’HO
Thứ bảy, 06:30, 01/07/2023 Urang lang: Jasi Urang lang: Jasi
VOV4.VOV.VN - Tui urang K’Ho, baoh njuk lac pandap piah ngak gheih oh kurang hu dalam rai diuk. Langiu di bruk lac drap ar saong cuk ngak gheih, dom talei baoh njuk daok hu labik dang praong dalam rai diuk di urang K’Ho, abih di nyu lac dalam bruk meyut meyau saong lakhah caga.

Tui hatai saneng di urang K’Ho, talei baoh njuk lac pandap brei mboh quyền lực saong bruk ginup meda di baoh sang nan. Urang kaya meda ye hu bak yot baoh njuk, urang kathaot ye hu dom talei, gaok mai lac tok hu dom asar. Yaom lac takik atau rilo, meda lac sang halei jeng hu talei baoh njuk. Taha akaok palei Liêng Hót Ha Brưng daok di palei Đạ Đờn, xã Liên Hà, huyện Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng brei thau: Meng kan mai, talei baoh njuk oh njauk lac kayua urang Kho ngak tabiak, bo nyu hu blei veik meng di urang Cam. Urang Cam ba talei baoh njuk tagok bhum taneh cao nguyên piah salih pandap panda.“Talei baoh njuk meng kan hu ngak meng patau mã não. Talei baoh njuk ini njauk nao trun tal Phan Rang blei di urang Cam. Ye urang K’Ho oh ngak tabiak talei baoh njuk”.

Talei baoh njuk hu 5 sambo màu nan lac: patih mbong, juk, bhong, kanjik katam, hijao. Urang K’Ho hu hatai saneng ka sambo màu yau ini: juk brei mboh ka taneh; bhong brei mboh ka hatai caong khin, hatai yam tagok;  hijao lac sambo màu di langik tasik; kanjik katam lac sambo màu di pui hadah, lac bruk pambuak gauk di anek manuac saong langik tasik. Tapa bruk lai sambo màu angaok talei baoh njuk meda brei mboh labik dang dalam bol bhap rah ra di urang cuk.

Dom talei baoh njuk hu thaik thaok, prong sit karei di gauk. Janih asal prong thaik bầu dục, asal sit nyu gul,, sit. Talei baoh njuk lac janih pandap piah ngak gheih mekre hu urang kamei K’Ho cuk biak rilo. Dalam nan, talei baoh njuk cuk di takoi nan lac mboh rilo di abih ngan haong janih baoh njuk đại hàn. Janih talei baoh njuk ini po sang daok pandar piah alin brei ka tuai damuai mai sang ma-in, piah alin uan harei taom mbaok atau pandar tuk ngak lakhah. Hu sa kadha biak karei nan lac tuk alin hadiah ka urang tuai, po sang meda alin brei ka urang kamei lac talei baoh njuk Chài, daok alin brei ka urang likei lac talei baoh njuk Đại hàn. Ong Lơ Mu Ha Thanh, daok di palei 3, xã Tà Nùng, ban Đà Lạt, langyah ka bruk parabha ini: “Urang K’Ho tui darah gah amaik, nan ye urang saneng lac, urang kamei lac dang akaok pan bruk dalam sang, labik dang di urang kamei tuk halei jeng hu iak prong, daok urang likei lac blah phui piah metham tagok pabah yot, lac urang pacang khik baoh sang”.

Abih di nyu lac, talei baoh njuk hu labik dang biak prong dalam bruk ngak ndam lakhah di urang K’Ho. Nan lac brei mboh ka hatai anit ranam ranam, sanya daok haong gauk tal luac rai. Talei baoh njuk hu pandar piah salih ka panuac mayut mayau, lac pandap oh kurang hu dalam ndam puac. Kayua yau nan ye, talei baoh njuk oh njauk lac janih pandap brei mboh ka yaom drap ar bo nyu daok lac janih pandap ginreih, lac talei pambuak pagam dua urang, lac panuac sanya daok haong gauk mbiah abih rai. Taha akaok palei Liêng Hót Ha Brưng brei thau: “Tui adat cambat tanarkun urang K’Ho meng kan mai ye talei baoh njuk lac janih pandap brei hu dalam bruk ngak lakhah. Taphia di nan, talei baoh njuk daok pandar piah ngak pandap alin brei. Pagap yau anek taco tame rivang ong amuk ye ong amuk alin hadiah brei talei baoh njuk ka taco piah taco oh daok hia caok tuk kreh melam padam. Kamuan mai rivang cei, rivang wa jeng hu alin brei talei baoh njuk piah brei mboh hatung hatai anit ranam. Saong abih di nyu lac dalam bruk lakhah nan lac brei hu).

Baoh njuk hu labik dang biak prong dalam rai diuk di urang K’Ho. Talei  baoh njuk brei mboh bruk gheih mekre di anek menuac, abih di nyu lac urang kamei. Kayua yau nan ye, langiu di ngak gheih ngak mekre, talei baoh njuk daok pambuak pagam tal ilamo, rija roya, adat cambat tanarakun di urang K’Ho. Dalam adat ngak lakhah ye baoh njuk tuk halei jeng lac janih pandap salih gauk, lac panuac sanya, kanar hadhar yau brei mboh ka hatai jia, bruk thủy chung. Daok ngan haong bhol bhap rahra ye nan lac rak talei piah pakhang jang talei pambuak gauk di yaok manuac urang./.

Urang lang: Jasi

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)