Kadha vak di Thừa Xuân, urang vak di rayo sap ndom Viet Nam daok di bhum Tây Bắc brei thau ka bruk nan di Lục Yên, tỉnh Yên Bái.

“Tức khang” daok ieu lac taong quay, taong cù atau taong gụ, lac kadha me-in bhap bini hu me-in rilo dalam jaik abih dom bangsa takik di Việt Nam. Tuk bilan pala hu paik, yuak bloh, mikva nao duah dom janih phun khang, kajap yau lim, lý, drum, kruac bung… piah kaok, cakak, ngak jeng dom baoh pavil mekre meta, khang kadang, praong mbiah haong tangin pan di urang praong, glaong meng 5 tal 7 cm. Gam haong nan, lac talei pak meng tanyiak, merai kapah atau phun lanh atah samu dua gah tangin di urang praong yar tapak tabiak, tui nan mikva hu ka drei sa janih pandap me-in, meda ba tui rup nao grauk puk palei. Sa-ai Nông Thị Hương daok di palei Làng Giàu, xã Khánh Thiện, huyện Lục Yên brei thau: "Meng tuk bac tal 6, tal 7 hu me-in paje. Nao bac ye caik tame katap, hu tuk tual di ka-ing ba tui nao me-in, takre me-in tal amaik ame preo puac…Nyu bui sambai lo, takre lo, dak me-in dak takre".

Me-in "tức khang”, labik me-in lac labik taneh saoh, samu - tapak. Adei sa-ai mek talei lamin kak meng takai tagok tal jaik labik akaok di baoh pavil, hadei di nan khlum khang trun labik haluk hu tacei dahlau, bloh handaoh khang chip mai veik piah ngak jeng prein ka baoh pavil nyu vil mala mbaok haluk.

 Adat me-in jeng hu rilo janih, meda me-in tui yau tui gu, tui nyaom atau me-in ta-eng. Min mboh rilo di abih lac yaok gah 2 urang pakacah haong gauk.

Dahlau di tuk tame me-in, dua gah jeng ngak brei baoh pavil di drei vil mala mbaok haluk piah iek gah halei vil hu lavik jang lac janeh. Gah lah trun pavil dahlau piah ka gah janeh taong tame, meyah gah taong tame oh ngak brei baoh vil di gah lah padeih pavil atau taong tame oh njauk lac lah, saong trun pavil veik ka gah daih taong tame. Bruk nan hu ngak nao ngak mai mbiah tal tuk ginup dom mbang tui sanya di yaok mbang me-in, bloh pilih ruah tabiak gah janeh puac di abih. Phần thưởng di gah janeh jeng oh hu hagait praong, oh hu jien ndo pandap panda hagait, bhian lac dom panuac ndom, dom rup cih mangaok mbaok haluk.

Kadha me-in "tức khang” jeng caik ka urang me-in brei hu prein yava khang kadang, samar meta, samar tangin takai, kuhri kuhria samar, cambaih meng taong njauk baoh pavil gam daok vil gam daok nduac mangaok mbaok haluk. Bruk me-in kadha me-in ini gam gam jeng daong ka urang me-in pasram pahat rup pabhap saong bui sambai jang dalam raidiuk. Amuk Hoàng Thị Trường khan lac: "Meng kan mai, tal bilan 1 mikva urang  Tày ba gauk me-in “Tức khang”. Hu me-in yau ini drei mboh chreih chrai jang, melam ndih bingi lo."

Yaom lac kadha me-in bhap bini nan hu ndung bak bruk lai tame gauk di rilo bangsa karei di gauk, nyu daok ba tui dom dalikan.

Dalikan khan lac, meng kan mikva tok hu adat brei me-in meng harei 1 bingun Tết tal harei 15 bingun bilan 1, hadei di nan brei padeih me-in piah kuhria bruk ngak mbang di 1 thun bahrau. Yau nan min dom uranaih takre ma-in lo tal var harei melam, me-in tapa harei 16 bilan 1. Kayua oh pang tui panuac pato nan ye amaik ame ganaong lo, mek “khang” buh tame gaok tuk jru tagok brei ka dom uraniah mbang, blaoh uranaih patui gauk nduac tame glai, jeng kara, amaik ame nao duah, ieu miat min kol nyu oh mai veik tra.

Meng dalikan nan, dahlau daih mikva bangsa Tày oh me-in “tức khang” tapa harei 15 bilan 1. Di tuk puac thun, tuk paik, yuak blaoh bilan pala, mikva ngak “khang” bahrau piah me-in di dom harei akaok thun, tal biar harei 15 bilan 1 mikva klaak abih baoh pavil piah pataom tame ngak mbang, pala drak.

Harei ini, kadha me-in bhap bini ini hu me-in luac thun, abih di nyu lac tuk lahaiy, tuk lễ tết. Ong Lý Đạt Trầng, daok di xã Khánh Thiện, lac: "Me-in tức khang dui pachreih hu biak rilo menuac, tui gu, tui yau bo me-in, brei mboh bruk jum pataom gauk. Dom harei tết ini me-in tức khang biak bui sambai saong biak siam, kayua oh hu kadha me-in bhap bini ini, urang meda pataom gauk menyum alak tapai, bloh mebuk, blaoh mesao gauk, taong gauk, ndik radaih mbuan labuh ba tal bala… oh siam".

Sa thun bahrau mai tal, gam haong dom pandap mbang meng kan, dom ragu daoh bhap bini saong dom kadha me-in bhap bini karei karei, taong pavil “tức khang” hu jeng janih me-in oh kurang hu di bhap bini bangsa Tày, jeng yau dom bangsa takik daok di Lục Yên, Yên Bái. Dom kadha me-in ini, hu daong ka urang pabak bui sambai, chreih chrai, pabak prein khang piah ngak mbang, pala drak, patagok kinh tế dalam sa thun bahrau./.