Kaya ngui khan ao di kumei bangsa Sán Chỉ hu: tapha, ao dalam, ao langiu, talei ka-ing dan haong tanyiak kuak mbuk. Dom janih brik bingu hala, sambo bar gam haong raidiuk hu pambuak lavik haong urang. Dom jalan mrai gheih ghang thaik thaot ndam gam bindi mayai ngak jeng khan ao urang kumei bangsa Sán Chỉ. Gam tui di nan daok hu kaong takuai, kaong tangin khan kuak mbuk dalam nan daok hu talei ka-ing brei mayim meng len atau meng pataih khan bai ralo bar sambo jhik peit haong marai pariak atau marai karei, pamakre brei ka khan ao di mukkei. Nai Trang Thị Dính urang daok di ở xã Yên Thổ, huyện Bảo Lâm, tỉnh Cao Bằng brei thau lac, khan ao mada hu ieu lac nyu biak bhian biasa, min brei hu jeng khan ao nyu bih ralo masa dan haong prein yava.
“Mayah baoh sa blah ao bih 1, 2 harei. Daok ralo janih lo. Ao ini njauk bih sa bilan.”
Masa ngak tabiak khan ao daok tui nyu kan atau mbuan di janih birik mrai di nyu. Yau nan ye, yaok khan ao oh tui sa janih ndap nda harei harei blaoh nyu daok ieu lac sa janih seni ilamu, brei mboh brei thau kham marat di kumei bangsa Sán Chỉ. Di dalam dom harei tết, harei lakhah caga di urang bangsa Sán Chỉ daok hu khan ma-om khan kuak mbuk, dom janih kaong takuai meng pariak talei ka-ing gheih ghang karei kati katang biak gheih ghang makre. Min dom thun barau ini janih ilamu khan ao bangsa tui mukkei dak harei dak mboh jua kurang dalam rai diuk harei harei jeng ye "adat" dom kumei dara urang bangsa Sán Chỉ njauk bac magru ngak khan ao tui mukkei dak harei dak mboh tukik. Sa-ai Đặng Thị Lịch (xa Yên Thổ, huyen Bảo Lâm, tinh Cao Bang) khan brei thau lac:
“Adei ye tuk nao bac adei oh daok di sang yau nan ye adeih oh bac hu janih cik ngak khan ao tui mukei. Tuk bac blaoh amaik ame ngak salah brei abih paje. Tuk tok pasang hu ka cuk sagait baloh.”
Kurang ilamu ngui cuk gheih ghang siam makre ini ieu lac brei mboh salih barau di dalam raidiuk jeng ye dalam bac magru ralo thun oh daok caik hatai pato pandar ngak khik dom janih ilamu meng kan dalau di anek kumei dalam sang danaok; Dom dam dara kumei dak harei mboh tukik caik hatai tal jhik ngak dom janih khan ao yau kan dalau, ralo janih khan ao hu urang taha caik hatai atau hu blei sagait di pasar oh daok cang taeng ngak ngui yau meng dalau. Min mai meng hu karja palei kham marat caik hatai, urang bangsa Sán Chỉ hu meng caik hatai tal bruk cik ngak khan ao tui ilamu bangsa kan dalau dak harei dak mboh hu ralo di dom harei pesta raya jeng ye dom harei main seni daoh tamia, ilamu bangsa hu daok khik caga ieik.
Dom janih khan ao mboh ngui cuk pandar di dom harei raya harei Tết dan dom mbang darak pasar urang bangsa Sán Chỉ di Bảo Lâm (Cao Bằng) hu pamadeih jang brei tal ka ilamu bangsa. Daok tui nai Trang Thị Dính (xã Yên Thổ, huyện Bảo Lâm, tỉnh Cao Bằng), khan ao mukkei daok brei ka gait duah hu jien mek tame sang brei ka bruk cik peit khan ao di urang bangsa Sán Chỉ piah pablei ka urang tuai damuai mai jirah rivang. Ini lac sa janih khik ramik ilamu bangsa brei ka dam dara ka rai adei.
“Urak ini daok hu ma-in daoh take ini jeng ye ngak ilamu raya hadiah mikva bhian ngui cuk khan ao tui urang bangsa ralo jang dalau diah. Urang cuk blaoh daok cuk ngui siam gheih jang. Ngui cuk tuk dalam raya jeng ye ngui cuk tuk masa nao ngak jeng ye ma-in daok hake. Drei mboh bui sambai dalam hatai kayua drei kumei, dan haong drei thau drei ngak dom janih gah piah drei pandar eng.”
Gam hu karja palei caik hatai dan haong bhian peih ngak di dalam, urang bangsa Sán Chỉ di xã Yên Thổ daok kham marat ngak ralo janih ilamu piah pabuh hu haong ayaih ilamu dalam bhap bini. Urang bangsa daok thau mbiah khan ao oh sa janih brei ka ngui cuk nyu daok ieu lac sa janih kaya kan praong glaong, hatai anit ranam dan haong rai rup urang bangsa. Jum pataom prein yava janih kadha di urang bangsa Sán Chỉ caong khin lac ilamu urang bangsa di drei miat daok khik rai khik ramik ka nyu diuk diuk miat miat dalam glao akaok urang bangsa mbiah tal rai hadei./.
Viết bình luận