Urak ini, ruak đột quỵ di urang ranaih umo dak harei dak tagok

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Minh Đức, Khoa Nội thần kinh, Sang iek ruak Đa khoa Tâm Anh brei thau, dom roh duah jaik di ini pak Việt Nam brei mboh, đột quỵ di urang ranaih umo tui kuhria daok tagok labaih 2% yaok thun, dalam nan, urang likei njauk ruak glaong jang urang kumei tal 4 mbang. Đột quỵ glo akaok di urang ranaih umo meng 18 thun tal 40 thun urak ini meblah labaih 10% abih tih dom urang ruak, dom urang ruak đột quỵ glo akaok di urang ruak ala 16 thun jeng hu. Kayua hatai saneng iek lap, oh caik hatai tal ruak kik, oh saneng lac urang ranaih umo meda njauk đột quỵ glo akaok ba tal rilo bruk urang ranaih đột quỵ tame sang iek ruak suai damuai.

Tuk mboh parin sa gah tangin, parin sa takai atau pandik akaok, sabil meda, kan ndem biai, urang praong thun meda saneng tal đột quỵ, daok urang ranaih bhian saneng tal sa makna karei yau ye ndih oh njauk atau kayua ngak bruk biak rilo, glaih glar… Rilo urang jeng klaak tapa dom bruk brei thau dahlau lac njauk đột quỵ bo oh nao ek ruak. Tuk mboh trak jang, metai mateh rup, var drei jan, urang ruak meng hu ba tame sang iek ruak ye tuk nan lac biak tê, biak suai. Tuk njauk đột quỵ mayah tame sang iek ruak di “tukvak ameh”, nan lac hadei di 4 tal 6 maong meng tuk đột quỵ ye ruak siam viek lac biak glaong. Kayua yau nan ye, bác sĩ Minh Đức kakei lac, tuk mboh dom bruk yau ye: tauak drei mboh vaiy cambuai, lamin tangin takai, sa gah meta maong mboh oh cambaih, pandik akaok, having akaok, kan ndem biai ye njauk ba chip tal sang iek ruak jaik di abih piah pasang iek.

Hu biak rilo makna ngak ka bruk đột quỵ di urang ranaih umo tagok dalam dom thun jaik di ini, yau ye dị dạng mạch darah glo akaok atau hu jalan diukrai oh siam. Kayua yau nan ye piah pacang caga ruak đột quỵ, bác sĩ Nguyễn Thị Minh Đức kakei dom urang ranaih umo lac:

Padieh chip bruk njuk pakao. Urang hít njauk thak pakao langiu di bruk mbuan ngak khut phổi nyu daok ngak tagok bruk labar darah, tagok bruk xơ vữa động mạch nan ye ngak tagok bruk mbuan njauk đột quỵ tal 6 mbang dut saong urang karei.

Mbang manyum siam lagaih: labaih 50-60% urang ruak nhồi máu não ranaih umo hu sarau kadhau dalam bruk chuyển hóa lamek haong darah. Dom sarau kadhau ini rahtabiak meng bruk bhian mbang manyum pandap mbang rilo manyek, mbang biak rilo pandap mbang samar, pandap chiên xào, tung pruac athur. Meng dom sarau kadhau di lamek drah ini meda jhul samar bruk xơ vữa động mạch saong tagok kilo, lamek labaih kilo jeng ngak patagok bruk mbuan njauk đột quỵ.

Mbang biak rilo pandap yamen saong bruk lamek labaih kilo jeng ngak brei mbuan njauk ruak ma-ik saradang di urang ranaih umo, dalam nan hu anek naih.

Takik manyum alak, mbia; plaih di stress, patagok bruk pahat rup. Urang ranaih njauk hu jalan diukrai siam makre, mbang rilo njam patam, baoh kraoh that, ngũ cốc...; yaok harei nao takai meng 30-50 minit, pahat rup piah patrun bruk lamek labaih kilo, pambuak haong bruk khik iek prein yava meng jalan nao iek ruak njauk tui định kỳ./.

Urang lang: Thu Thao – 23/12