Dalam sajarah, bhap bini Cam tui tacei pato di patao Po Klong Garai ngak hu siam bruk pacang pandiak bhang. Nan lac bruk kuac ribaong ba ia pruh pacang bhang tua riya. Dom binek Nha Trinh-Lâm Cấm saong dom ribaong harei ini di Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận (daok iew lac ribaong Cam) hu padang ngak meng samar patao Po Klong Garai, abap 11 -12. Meng binek Nha Trinh, jaik 900 thun tapa, ia la-ar bingi tui ribaong Cam nduac mai dom bhum taneh thu lagu di Paduraga yau ye Liên Sơn, Phước An, Phước Thiện, huyện Ninh Phước. Ribaong nduac vin vanh piah pacang ia nduac khang di bilan ia sua, daong ngak brei pasah taneh rilo jang di bilan bhang. Hadei ini ribaong Cam hu peih praong di puac palei Phước An, huyen Ninh Phuoc piah ba ia tame ka dom palei Cam: Baoh Bini – Hoài Trung, PaDra Như Bình, Hamu Kraok Bàu Trúc…
Dalam dom thun tua riya khang di tỉnh Ninh Thuan, eng bhum taneh huyen Ninh Phuoc, phun pala jeng daok that hijao meng hu ia di ribaong Cam nan. Tapa nan mboh lac, ribaong kraong lac jalan peih tabiak ka bruk ngak nong. Biak damen lac meng lavik mai, yaom lac karja tỉnh hu caik hatai sangka tal halau ia, min dom ribaong kraong jeng daok rilo cuang kandah, tavak tavaiy. Dom ribaong kraong di bhum taneh ini hu takik, nan ye, tok hu dom bhum taneh patuah hu ginup ia pala drak dalm bilan tua riya. Di dom labik thu lagu, rilo tuk, ia hu maong yau ameh. Diuk pasang sa-ai Châu Thị Đỉnh, urang Cam ngak nong daok di xã Nhơn Sơn, huyen Ninh Son, bhum glaong di tỉnh Ninh Thuan njauk buh jien blei mac jamraic mbom, nyuk ia meng ribaong jaik sang mai pruh ka njam patam pala di angaok taneh glaong. Sa-ai Đỉnh khan lac: " Hu ia ....mikva pala drak ngak mbang cak rok patagok"
Di dom bhum jhung ribaong ia oh ginup pruh, dom urang jakar nong nghiep tỉnh tacei pato mikva kuac ribaong ba ia; pruh ia patak pataom; takik ngak padai, salih tapa pala njam patam, phun katut harei yau ye: lange, ratak, tangei…abih takik ia pruh…
Ong Nguyễn Văn Sện daok di palei Cam Patoh Tuấn Tú, xã An Hải, huyen Ninh Phước min daok gah tasik nan ye oh hu mbang tui ia meng binek Nha Trinh. Ong hu dua mbang buh jien tabiak kuac bingun di labik taneh pala njam meng hu ia. Ong pruh patak pataom ia, tui nan pruh tathah hasit di gha phun, khik ginup ia ka phun pala. Bruk pruh ia patak pataom di sang ong Sện hu rik daong ka jaik 300 hecta padai di mikva Cam xã Phước Hải dalam tuk bhang thu. Meng tuk pruh ia patak pataom, mikva labik ini patak pataom hu rilo ia, gam padang labik pala njam hacih sa-at yau: măng tay, phun medar, njam, trong ndaiy…duah hu jien tame rilo.
Di dom xã Phước Thái, Phước Hậu mikva urang Cam hu ba tabiak bruk pruh ia luan phien, nan lac ba ia ka yaok bhum taneh tui tukvak, ba dahlau ka dom bhum ngak padai, patak pataom hu biak rilo jien blei pajaih padai, mek hu năng suất labaih 80 tạ sa hecta. Piah cang caga bhang tua riya, rilo sang urang Cam thau salih janih phun pala brei kein laba glaong, lagaih saong langik tasik taneh riya labik ini.
Langiu dom jalan ngak piah pacang caga tui ilamu ky thuat piah patak pataom ia pruh yau angaok nan di urang Cam, ye suai lavik brei hu jalan ngak siam di abih nan lac brei ngak binek padang ia, peih praong ribaong kraong di mblang hamu…Tui ong Nguyễn Văn Đam, sa urang ilamu gah thủy lợi – urang kak kajap haong danak dak thủy lợi Đông Củ Chi meng rilo thun ini mai, bhum taneh tua riya yau Ninh Thuận, Bình Thuận, langiu dom jalan pacang caga gah công trình ye brei hu jalan pacang caga công nghệ yau khik ia dalam haluk, palih ruah phun pala lagaih haong bhum taneh thu lagu. Hu yau nan, meng pasiam hu bruk kurang ia pruh yau urak ini. taphia di nan, langiu di bruk buh jien tame ngak dom ribaong binek di labik tua riya khang, dua tỉnh ini njauk roh duah pambuak bruk padang ngak jalan ba ia pruh meng dom tỉnh daok taphia mai dom binek padang ia caga, pakhang bruk pala glai piah khik ia dalam haluk, gam patrun patakik bruk bốc hơi ia. Bruk kein laba meng ribaong binek dalm nong nghiep thei jeng thau, min kan di abih nan lac phun jien. Yau danak dak thuy loi Tân Mỹ ngan saong phun jien 7 ribau tỷ đồng nyu langyah hu bruk “ mahu ia rilo rai ini mai” di gah barak tỉnh Ninh Thuận – labik thu trak abih dalam tỉnh ngan saong taneh praong 6.800 hecta. Min, rilo thun ini mai, binek ini birau ngak hu blaoh đập dâng. Daok tỉnh Bình Thuận, binek Ca Giây, lac sa binek praong abih dalam 21 binek padang ia dalam tỉnh ngan saong prein padang ia hu 36 trieu met khoi di huyen Bac Binh, Binh Thuan min tal bilan bhang ye ia thu abih.
Bruk langyah caga kurang ia pruh di bilan pandiak bhang lac bruk kan kandah ka gah nong nghiep di dua tỉnh Ninh Thuan – Binh Thuan. Njauk sahaneng kuhria atah dalam bruk padang ngak dom binek thuy loi di labik kurang ia rilo, ginup pren caga bhang thu di dua tỉnhpandiak bhang di abih dalam taneh ia. Ông Trần Quốc Nam - Phó Chủ tịch Ủy ban bhap bini tỉnh Ninh Thuận lac:
“Piah caga bhang tua riya ye khol dahlak mboh dahlau di abih njauk ngak thuy loi, hu binek ia, đập thủy lợi piah padang ia. Ini lac bruk njauk ngak dahlau. Kadua nan lac bruk pandar ia ka nyu lagaih.
“”Ribaong Cam – Ribaong Nhật, Ribaong Đông – Củ Chi TPHCM; ilamu pruh ia saong khik ia dalam haluk; pajaih phun pala diuk hu di bilan bhang…nan lac dom bruk ngak, dom ilamu biak hu yaom glaong piah langyah bruk kurang ia ka bruk ngak nong tuk oh ka hu rilo binek padang ia, saong dom ribaong di mblang hamu dalam tuk thu lagu yau di dua tỉnh Ninh Thuan saong Binh Thuan.
Bruk njauk iek praong nan lac dalm tuk daok cang dom danak dak thuy loi praong di dom gah chuc nang, karja palei, bhap bini Cam di Ninh Thuan, Bình Thuan kham merat ngak tui dom ilamu ky thuat dalam pandar ia pruh jeng yau sangka phun pala, athur raong piah tani tanat raidiuk. Bruk haduh hatai di urak ini nan lac njauk hu sa he thong ba ia pruh lagaih piah mikva Cam sahanang hatai pala drak, oh daok huac bruk kurang ia pruh, pala drak oh hu daok tui miat mikva meng rilo abap tapa./.
Viết bình luận