Pathau mikva saong taong abih gauk!

Tukvak jaik di ini, dom sự cố y khoa rah tabiak khang. Dom chuyên gia y tế ndom lac, dom bruk ini kayua lỗi hệ thống. Nan lac meyah oh rah tabiak di bhum ini ye jeng hu di bhum daih, meyah oh laik tame bác sĩ ini ye jeng laik tame bác sĩ daih. Bruk hagait daok rah tabiak gah likuk dom sự cố y khoa ini? Kadha vak hadei ini di Hiếu Hiền, urang vak di rayo sap ndom VN daok di ban raya HCM ndom ka makna di dom sự cố y khoa saong bruk chất lượng nguồn nhân lực di gah y tế urak ini. Daa mikva saong taong abih gauk tui pang:

Gam gam dalam bilan 3 thun 2016, dua bala dalam gah y ngak ka menuac sia mboh suh sah: nan lac bruk adei Lê Thị Hà Vi njauk kaoh takai hadei di tuk papaok bột di sang iek ruak huyện Cư Cuin, tỉnh Đắc Lắc saong dahlau di nan lac sa urang kamei metai hadei di tuk blac takai di sang iek ruak đa khoa Đà Nẵng. Dom bala y khoa rah tabiak ngak ka urang oh klah tangi sua lac: kayua habar hu dom tai biến y khoa bat al dom pandik harao yau nan? Tui meta maong di urang ngak gah y, dom bala ini lac lỗi hệ thống. Nan lac dom urang ngak gah y tế daok hu vấn đề gah chất lượng, mai meng sarak pato megru drah samar, sangka số lượng jang chất lượng. Ini lac jalan ba tal tukvak jaik di ini gam gam rah tabiak bala y khoa. Phaok giáo sư, Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Hoài Nam, akaok Hội Tĩnh mạch học ban raya Hồ Chí Minh langyah:

           “Di Thái Lan, hu 4 bác sĩ ka 10 ribau bhap bini. Dalam tuk nan VN hu 7 bác sỹ ka 10 ribau bhap bini. Min chất lượng y tế Thái Lan siam jang kol drei. Tal tuk kol drei brei iek veik”.

Sa  bruk daok rah tabiak urak ini lac bruk pato pakai gah y daok hu XH hóa biak khang. Oh lac hu dom sang bac đại học gah y dược bo dom cơ sở tư thục, dom hệ trung cấp, cao đẳng jeng likau peih tal patao y khoa. Taphia di nan, jeng daok hu dom hệ cử tuyển, tại chức gam saong pato pakai chính quy. Dom bác sĩ brei thau, bruk oh lac đầu vào yau habar bo lac chuẩn đầu ra. Dom labik pato pakai brei ngak catang chuẩn đầu ra ka gah y khoa meng khik hu chất lượng nguồn nhân lực. Bruk oh sangka chất lượng pato pakai menuac ka gah y tế meda ngak ka dom bruk pandik harao yau bruk adei Hà Vi daok rah tabiak tra. Bác sĩ Trương Hữu Khanh, akaok khoa Nhiễm – Thần kinh, sang iek ruak Nhi Đồng 1 ndom lac:

          “Gah y oh samar hu kayua pato pakai brei dui atah. Ka dua lac oh thei jeng bac hu, brei hu ilamu. Nan ye khin hu hadom bác sĩ dalam 10 ribau bhap bini ye brei hu jalan ngak. Oh lac kayua chỉ tiêu bo ngak oh siam.  Suai siam jang pato pakai rilo menuac bo oh ngak hagait hu”.

Dom bác sĩ langyah lac urak ini sa dalam dom bruk praong dalam pato pakai menuac ka gah y tế nan lac tukvak pato megru saong ilamu thực hành. Sa bác sĩ di VN hu bac megru 6 thun di sang bac đại học saong eng drei duah bruk ngak di sa sang iek ruak tuyến quận huyện jaik 18 bilan ye hu brei harak chứng nhận bruk ngak. Min di dom taneh ia phương tây yau Prang, Mỹ ye piah hu harak hành nghề , bác sĩ brei bac chuyên khoa. Abih tih tukvak piah hu hành nghề meng 12 tal 15 thun. Kayua yau nan ye, dom bác sĩ ini yaom lac ngak bruk di labik halei  jeng khik hu chất lượng. Dalam tuk nan, di VN, kayua kurang menuac nan ye dom bác sĩ hadei di tuk bac bloh meyah palih ruah mai bhum atah bayah ye oh patagok hu chuyên môn. Kayua yau nann ye, dalam hệ thống y tế negar, menuac ngak gah y tế di tuyến y tế cơ sở yau sang iek ruak quận, huyện saong blai y tế lac labik yếu kém di abih. Bác sĩ Tăng Hà Nam Anh, phaok akaok Hội y học thể thao saong nội soi talang Đông Nam Á brei thau:

          “Dom bác sĩ di y tế cơ sở urak ini oh hu pato megru tal labik tal dhua. Bác sĩ tok di bac 6 thun ye oh lac bác sĩ hu. Saai khin ngak bác sĩ brei hu chuyên khoa, gah bác sĩ gia đình atau chuyên khoa halei nan”.

Piah langyah bruk menuac ngak gam kurang gam yếu, abih di nyu nan lac di bhum atah bayah, mintri y tế daok peih ngak đề án 1816 brei panduan salih urang jakar. Min, đề án ini tok hu jak jeng meyah bác sĩ tuyến angaok abih hatai tacei pato ilamu brei kapul tuyến ala. Daok meyah bac sĩ tuyến angaok tok mai piah khám ye tuk tabiak nao jeng oh salih barau hu chất lượng menuac ngak. Piah jhik tạm lỗ hổng ka menuac ngak, dom bác sĩ ba tabiak jalan ngak lac: Njauk duah thau bruk caong iek ruak di dom puk palei, hadei di nan ba bác sĩ chuyên khoa mai y tế cơ sở, yau bác sĩ chuyên khoa chấn thương chỉnh hình, tim mạch, sản khoa atau nhi khoa, iek tui yaok puk palei. Bác sĩ Nguyễn Hoàn Nam, akaok kapul Tĩnh mạch học ban raya HCM ndom lac brei peih ngak nghĩa vụ y tế: bác sĩ hadei di tuk bac bloh brei mai ngak bruk 3 thun di bhum atah bayah ye meng brei bằng đại học. dom bác sĩ jeng ndom lac bruk pato pakai menuac gah y najuk sangka gah chất lượng, oh nduac tui số lượng yau dahlau./.