Kraong Volga

Tui PGS.TS Trịnh Thị Kim Ngọc, sa baoh panuac biak danei angan saong biak ginreik dalam sap Nga lac “dusha”, makna lac “suan yava - tâm hồn”. Ini lac panuac dang kreh dalam ndom puac daok dang yaok harei di urang Nga saong brei mboh ilamu biak karei di urang Nga.

Suan yawa Nga ndung bak gheih mekre kandauk dalam, sa suan yawa peih praong oh hu labik pacang yau bhum taneh palei negar Nga. Takik hu bangsa halei di dunya hu suan yava siam mekre salut mbut, bui sambai, bak hatai anit song ranam ka urang, thau klak rabha yau urang Nga. Urang Nga bak hatai anit kandauk dalam. Urang iek bruk anit ranam kandauk dalam nan lac pandap alaini di Po langik brei ka urang Nga, yau prein khang piah jayah bruk kanjah jhak. 

  Urang Nga siam hatung, tapak hatai, tapak meng hatai sahneng, panuac ndom tal bruk ngak. Hatai siam nan lac sa kandauk dalam di suan yava Nga. Urang cuah ariya Trần Đăng Khoa lac urang hu rilo thun bac megru, daok di negar Nga khan lac: “…cambuai klao di dom gru Xô-viết lac cambuai klao di amaik atau cambuai klao di taneh ia suraga, lac cambaui klao di palei hadah jangaih, oh dauh halei hu cambuai klao nan di baoh taneh dunya rilo dhur mun.”

Anek manuac Nga bak hatai anit ranam taneh ia. Dalam sajarah urang Nga anh dũng dang tagok mesruh metak saong jayak kol meblak taneh ia lac Napoleon khang abih di dunya tuk nan  (lac thun 1812);  ngak jeng Cách mạng Bilan 10 tayun megei baoh taneh (thun 1917); dang tagok mesruh saong lahik labaih 20 trieu urang lin saong rahra piah daong ka anek menuac tabiak truh  kol phátxít dalam kalin kan dunya meng thun 1941 tal thun 1945.

Anit ka taneh ia saong kham mesruh khik palei negar lac bruk njauk iek praong di urang Nga. Ônga Bécgôn, urang kumei cuak ariya, urang kumei oh huac metai lahik nao tal Rayo papar sap saong peih dom khaw tin pachreih bruk anit ranam taneh ia dalam 900 harei melam Lêningrát njauk phátxít Đức pacang taom dar. Jeng mai meng hatai anit ranam taneh ia, labaih 1000 urang di Hội Nhà văn Liên Xô bo ralo meng lac nhà văn Nga tabiak mblang mesruh, dalam nan hu meteh dom urang hu alin brei Huân chương saong Huy chương, 270 nhà văn ndih trun ka taneh ia.

Suan yava Nga ndung bak dom druat druai, lai la-ar, meda lac dahlau di abih kayua taneh ia Nga praong ralo, gheih mekre, sa gheih mekre ndung bak druat druai kandauk dalam, kayua bilan brak di negar Nga dui atah hu rilo tuyết saong glai ram, kayua bilan thu negar Nga sambo katam kanyik, kayua langik lingik tasik kayau patau Nga hijao, kayua negar Nga taneh praong menuac takik…? “Nỗi buồn Nga” meda lac nyu mai meng hatai ralo anit ranam, druat druai, meng baoh hatai pandik harao haong dom pandik harao di anek manuac palei Bạch Dương? Tok thau lac dom “Nỗi buồn Nga” nan nyu daong veih anek menuac, ngak jangaih veik suan yava anek manuac. Nyu ndung bak bruk anit ka urang karei biak ralo.

Thun 1991, Liên bang XôViết tayah tabiak, Karja XôViết oh daok. Min yaom lac sajarah rilo labik tavak tavaiy, yaom lac tukvak hu rilo bruk praong rah tabiak, ngan saong dom ribuk khang kan kandah din dang, min dom yaom glaong Nga jeng daok tamo  tui tapa thun bilan. Suan yawa Nga jeng daok tamo dom gheih mekre oh lahik nao, tuk halei jeng ngak brei megei hatai saong njom dalam tame baoh hatai urang Viet Nam. Dom urang anit ranam taneh ia Nga tuk halei jeng mboh anit ranam saong takre dom gheih mekre di suan yava Nga. Nan lac bruk gheih mekre daok miat miat oh ralai pacah tui bruk di dunya. Mbiah tal harei ini, dom gheih mekre nan jeng daok hadah tanjak yau nan./.

Urang lang: Aí Nghiêm-07/11