Bahrau 32 thun, min sa-ai Rơ Mah H’ Klam daok di palei Ia Bia, xã Ia Le, huyện Chư Pưh, tỉnh Gia Lai hu tal 4 urang anek. Menek tabiak dalam baoh sang hu ralo adei sa-ai, nan ye umo 15 thun Rơ Mah H’ Klam khin likei blaoh. Dreih yau dom diuk pasang ranaih karei di palei Ia Bia, taneh pala drak oh ginup jien padai piah raong tapol anek, diuk pasang H’Klam nao jah glai, peih taneh  apuh. Yau nan min, glai urak ini daok biak atah, labik jaik ranh haong tỉnh Đắk Lắk, nan ye baoh sang hu 6 urang mbang jeng daok kurang anak, kurang likuk. H’Klam bhian ruak kik, daok 4 urang anek urang halei jeng lavang lavaih. Mbang angui yaok harei jeng lac bruk sahneng kuhria di dua diuk pasang, nan ye hadei di 17 thun jeng diuk jeng pasang, saai jeng oh ka ngak hu harak  đăng ký kết hôn: "Dua diuk pasang oh ngak harak kết hôn, tok anit gauk bloh khin gauk. Thun 2017, ndih tapui anek ka 4, drei caong ka anek tame hộ khẩu, xã lac nyauk hu harak kết hôn, nan ye drei nao ngak harak kết hôn nan ka meng ba hu anek tame. Daok 3 urang anek dahlau daok cang ngak hộ khẩu blaoh ba tame.”

Jeng daok di palei Ia Bia, amuk Rơ Băm H’ Tul (ndih tapui thun 1964) tok pasang  meng thun 14, urak ini hu 10 urang anek saong 15 tacaow. Amuk H’Tul brei thau, khin likei, caih menek avar, ngak bruk glaih glar luac thun, nan ye pren yava di amuk oh siam, njauk ralo janih ruak. Yaom lac yau nan, min amuk H’ Tul jeng brei 6 urang anek kamei di drei tok pasang meng umo 15, 16 thun. Amuk ndom lac, tok pasang, khin likei nan lac bruk di dom anek, amuk oh ndom tabiak ndom tame hagait: "Dom urang anek nyu gaok bloh nyu anit, nyu khin gauk, yaom lac oh ka tal umo min brei ka nyu khin. Kadha ini meng anek, drei oh ndom hagait hu.”

Anak meta mboh lac, urak ini di bhum urang bangsa takik pak Gia Lai, adat tảo hôn jeng daok hu ralo. Yau di xã Ia Le, huyện Chư Pưh, labik hu tal 10/15 palei bhap bani bangsa takik, yaok thun hu labaih 10 yau (gu) diuk pasang tảo hôn. Kadha ini, gam haong adat ralo anek, ralo taco, daok ngak ka menuac sia pak ini tagok samar, ngak jeng sa dalam dom makna ba tal bruk kurang taneh pala darak, kan si patrun baoh sang kathaot. Yaom lac thun 2014, UB bhap bani tỉnh Gia Lai hu salih 114 ha taneh glai blei ka 98 baoh sang, min tal harei ini, kinh tế dom baoh sang ini jeng doak ralo kan kandah. Dom kham merat trun takik bruk tảo hôn di puk palei daok gaok ralo cuang kandah. Sa-ai Nguyễn Thị Huệ, urang jakar Tư pháp xã Ia le, brei thau: “Dalam mbang nyaom 50 urang, tok hu 25 tal 30 urang thau min. Xã hu ralo bangsa, hu Jrai, hu Nùng, Tày, Dao. Dom bangsa ini daok di bhum atah bayah. Pagap yau palei Ia Joy, Ia Ble, urang pak ini oh thau. Urang jakar tư pháp xã tok hu 2 urang min, bo lac urang Yuan nan ye pathau khan oh ka lagaih.”

Urak ini, Gia Lai lac tỉnh hu bruk tảo hôn dang akaok negar. Tui mBan Bangsa tỉnh Gia Lai, thun 2016, dalam tỉnh hu 826 yau tảo hôn, min tapa thun 2017, tagok tal 1339 yau. Bruk tảo hôn nan ralo meng mboh di dom huyện hu ralo bhap bani bangsa takik yau Chư Sê, Chư Pưh, Chư Prông, Krông Pa, Phú Thiện. Dalam nan, ta-eng  Krông Pa hu jaik 200 yau tảo hôn yaok thun. Tui ong Ksor Y Ngông, Akaok jabat Bangsa, UB bhap bani huyện Chư Pưh, piah ka Đề án Patrun bruk tảo hôn saong hôn nhân cận huyết thống dalam bhum urang bangsa takik, tukvak 2015-2025 hu siam tagok, dom puk palei njauk ngak catang jang.

Ong Ksor Y Ngông ndom lac: “Taong abih hệ thống chính trị, meng angaok trun ala pathau khan ka bhap bani urang bangsa takik, bhum atah bayah, bhum biak kan kandah thau hu ilamu bahrau. Jabat bangsa pambuak haong jabat Tư pháp, rayo papar sap, papar binguk puk palei peih ngak ndam lakhah, ba tame nền văn hóa chung di urang Yuan. Diuk pasang halei khin gauk tuk oh ka tal thun umo, jao ka karja taong phạt. Karja puk palei oh mong tal ye jeng njauk kiểm điểm.”./.