Meng jalan Hồ Chí Minh labik nao tapa xã Thuận An, huyện Đắk Mil, tỉnh Đắk Nông nao radaih patuh tapa bon Sa Pa tal bon Bu Đắk angaok jalan menyek atah 5km min. Ini lac bhum taphia negar, urang M’Nông daok meng lavik rai paje. Taphia dom baoh sang kayau meng kan, hu dom baoh biệt thự gheih, mekre, dom baoh sang bahrau ngak praong, siam, daning paga phun hijao hu mbeik, hu cakak biak tani tanat.

Vaih tame ravang baoh sang bahrau ngak bloh, pô sang chreih chrai tabiak cap tangin taduan raok saong khan angan lac Y Dông. Ong brei thau, hadei di rilo thun kham merat ngak mbang, pandar cai kali kalih, gam raong anek mbang bac min sang ong patak pataom hu jien padang ngak baoh sang yaom labaih 400 triệu đồng piah tame daok tuk raok thun bahrau, thun sak pabui. Lingiu di bein praong 6 sào, sang ong daok hu 1 ha meteh cà phê pala pablak haong amriak kalu. Cà phê bahrau paik tuk dahlau Tết, ha labaih 4 tấn asar.“Dalam thun bloh bruk bui sambai praong abih di sang dahlak lac padang hu baoh sang praong yaom labaih 400 triệu đồng salih ka baoh sang kayau daok bruk, khut. Meng nan raidiuk hu tani tanat jang nan ye sahanang hatai ngak mbang. Dahlau daih mikva kol dahlak biak kan kandah, ngak hamu puh sit sot nan ye oh hu kein laba, jien duah hu takik. Meng hu karja tacei pato salih tapa pala cà phê, amriak kalu, hu pasram ilamu kỹ thuật, mikva yam tagok patruh eik, patrun kathaot, tani tanat raidiuk”.

Bon Bu Đắk, xã Thuận An, huyện Đắk Mil (tỉnh Đắk Nông) urak ini hu 313 sang ngan saong 1.200 menuac, dalam nan 99% lac urang M’nông. Mikva uan tabuan lac labik daok khik ramik hu ilamu meng kan. Kapul cồng chiêng di bon hu da-a nao taong me-in di dom lễ hội di huyện, duh ka dom bruk ilamu di xã saong parang me-in dalam melam giao thừa di bon. Abih di nyu nan lac, bruk menyim khan bai hu patoa veik tapa rilo rai di bon Bu Đắk. Nghệ nhân praong thun abih lac amuk U Druynh, thun ini umo jaik 80 thun. Rilo nek naih kumei M’Nông bahrau 12 - 15 thun jeng thau menyim khan bai. Kayua yau nan ye, hu biak rilo khan bai bahrau hu pandar tuk Tết nguyên đán, nan lac khan, ao, kadung bak, talei tual, kadung caik jien, khan lang angaok bàn…  “Bruk menyim khan bai dahlak hu amaik pato veik meng tuk daok sit. Piah ka bruk menyim oh lahik nao, dahlak hu pato veik ka 3 urang anek kumei saong dom urang dalam bon. Tuk lahaiy, dahlak bhian ieu dom anek kamuan menyim ao ka gauk gar. Dahlau daih mikva laok kanduh kayau mek merai piah menyim abih rilo tukvak. Hadei di ini hu merai di urang Prang ba tagok, mikva nao blei mai menyim khan ao biak siam”

Ba kol dahlak nao ravang bon dalam dom harei kaok thun bahrau, ong Y Bling Jing, Bí thư chi bộ bon Bu Đắk yaih khan rilo công trình bahrau, nan lac dom jalan nao mai hu tuh bê tông bloh, dom jalan điện bahrau hu pasiam veik. Gam saong nan, lac công trình “truac hadah jalan palei” yaom 65 triệu đồng kayua mikva rik jien tame ngak, Kapul dam dara padang ngak, hu 75 baoh gom, salah dahlau di Tết nguyên đán, ba bui smbi chreih chrai ka bon. Daok công trình thủy lợi  Bu Đắk dahlau daih kayua Công ty Cà phê Thuận An khik iek hu jao mai ka palei, bahrau hu pasiam veik, hu tuh bê tông takai ar. Công trình ini pabak ia pruh ka abih mblang taneh pala cà phê, amriak kalu di buôn dalam bilan pandiak saong peih praong ribaong pruh ia ka 13ha padai 2 vụ, mikva bahrau tam, drak bloh dahlau tết. Bí thư chi bộ bon Bu Đắk, ong Y Bling Jing brei thau, Tết ini mikva bui sambai lo kayua hu rilo janih bahrau. Tok kuhria dalam thun bloh, hu jaik 20 baoh biệt thự saong sang bahrau hu padang ngak, labaih 60% dom sang dalam bon lac sang kaya meda, tok daok 1 baoh sang kan kathaot. “Mikva dalam bon bui sambai lo tuk hu Đảng, Karja sangka ngak jalan nao mai dalam bon, caik gom hadah dom jalan. Rilo công trình thủy lợi hu pasiam veik piah ba ia pruh ka phun pala daong ka mikva cakrok patagok kinh tế. Dom sang kan kandah hu Karja daong khak drak, phun pala, athur raong nan ye raidiuk dak harei dak trei sir, bon palei dak harei dak salih bahrau”.

Sa thun bahrau hu mai tal angaok dom bein cà phê rak bingu mbong patih. Mblang hamu Bu Đắk jeng bak sambo hijao di phun padai bahrau tamuh. Angaok dom jalan hadah dok bhong patuk kanjik, melam mai hadah gom điện. Urang M’nông di bon Bu Đắk (xã Thuận An, huyện Đắk Mil, tỉnh Đắk Nông) yam tame thun bahrau thun sak pabui haong hatai jia ja yah./.