Haniem phuan di dom yau diuk pasang urang Cam karei agama

Dalam xa hoi urang Cam meng kan, hatai sahaneng ka bruk khin gauk njauk agama hu brei thau biak cambaih dalam trường ca Chăm – Bani. Trường ca ini gam pok meyaom tình yeu chung thuy di yau likei kumei karei agama, gam lac sap hia anit ka sa bruk meyut meyau oh jeng njauk ruah jalan metai kayua dom hukum kan kandah di agama. Biak kan piah kuhria mboh hu hadom yau likei kumei Cam jeng nạn nhân di adat cambat ini. Bhian di nyu, dom urang nan tok hu dua pilih ruah tuk anit urang karei agama, nan lac klaak urang drei anit atau daok saong gauk min oh hu bruk thừa nhận di gauk gar, puk palei. Likhah caga gam agama lac nguyen tac co ban dalam che do hon nhan di urang Cam. Mbiah tal harei ini, bruk ini jeng daok saong takik rilo chi phối tal bruk likhah caga di bhapbini.

Adat cambat lac yau nan, min baoh hatai hu jalan sahneng karei di nyu. Oh njauk lac urang nao dahlau dalam bruk yam tapa adat camabt ini, min saai Văn Ngọc Sáng – sa urang likei dam Cam menek tabiak saong praong tagok di palei Bình Minh, xã Phan Hoà, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận jeng gaok bruk pacang cakak di sang tuk anit sa urang kumei bangsa Êđê. Saai khan lac : Dahlak angan Văn Ngọc Sáng. Rup dahlak tuk bac tamat laoh sang bac Đại học, amaik ame adei saai jeng ndom tal harei hadei di dahlak. Amaik ame halei jeng yau nan abih, di urang Cam, dom urang nan caong dahlak khing sa urang gam sa palei, gam adat cambat ilimo ( yaom lac njauk urang Cam saong gam agama) Dahlak tagok Dak Lak (Buôn Ma Thuột) duah urang dahlak anit tuk bac sang bac Dai Hoc. Nai kumei nan angan Buôn Krông Tuyết Nhung, bangsa Êđê.)

 Biak yau nan, meyah dahlau deih, dua agama aheir saong Awal hu maong yau dua baok kraong oh nduac tame gauk hu, yau ia harei saong ia bilan oh meda hadah gam sa tukvak, anek likei anek kumei di dua agama oh brei padang haniem phuan saong gauk, ye urak ini gam saong bruk paglaong akaok sahneng, ngak tui dom sarak ka tự do tín ngưỡng, ilimo di dom bhum hu dieu kien giao thoa, nan ye meta maong ka bruk khin likei khin kumei karei agama di urang Cam jeng hu mbuan jang duk saong dahlau. Ông Quãng Đại Hùng – sa urang Cam daok di palei Phước Đồng, xã Phước Hậu, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận brei thau : Hadei di tuk peih paha, bhapbini Cam oh daok yau dahlau deih tra, raidiuk nyu karei. Kayua rilo meng hu nao bac saong nao ngak bruk atah, nan ye dom adei saai jeng gaok gauk saong dak padang haniem phuan saong gauk, dalam nan karei agama hu saong karei bangsa jeng hu”

 Ta-eng xã Phan Hiệp, huyen Bac Binh, tinh Binh Thuan jeng hu rilo sang bo dua diuk pasang karei agama jeng daok saong gauk, yau diuk pasang saai Qua Thị Yến Oanh saong saai Dụng Tấn Anh, dua diuk pasang saai Đoàn Ai Cập, sa-ai Dụng Thị Minh Hằng…saai Oanh lac urang Cam aheir, pasang saai lac urang Cam awal, diuk pasang saai khin gauk saong njauk hatai gauk “ agama thei urang nan khik”. Maong raidiuk haniem phuan di dom urang nan urak ini, takik thei thau lac dom urang nan njauk tapa rilo cuang kandah piah jeng diuk, jeng pasang. Jeng ye diuk pasang saai Tấn Anh saong saai Oanh di  Bắc Bình, Bình Thuận, saai Hán Văn Chanh saong saai Thạch Thị Đô, saai Bá Công Tin saong saai Thập Thị Kim Luyến di palei Phú Nhuận, xã Phước Nhuận, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận jeng yam tapa oh thau hadom cuang kandah piah hu daok saong gauk. Diuk pasang saai Chanh  saong saai Đô urak ini hu 3 anek saong raidiuk biak haniem phuan. Saai Hán Văn Chanh khan lac : Tdahlak tui agama Aheir, diuk dahlak tui agama awal, tuk camereip kol dahlak mai saong gauk njauk gaok amaik ame dua gah phản đối khang, hu tuk hu dom panuac ndom pang oh jeng. Kayua anit gauk, kol dahlak njauk mai saong gauk. Min ameik ame dua gah jeng oh ciuk. Kol dahlak ieu karja, mat tran xã daong langyah suan njauk tui Hukum likhah caga ka amaik ame jeng ye dom halau janeng thau, meng di nan, amaik ame meng ciuk. Hadei nan, dahlak ngak adat “Katat” tui agama awal blaoh diuk pasang dahlak peh ngak ndam lakhah tui adat di agama awal. Urak ini, diuk pasang dahlak hu 3 urang anek saong diuk rai biak haniem phuan”

Daok saai Bá Công Tín brei thau : Ngan saong rai rah ranaih umo harei ini, bruk pakauk nan oh jeng, kayua meyah bruk pakauk nan dak harei dak khang jang meda rah tabiak rilo bruk oh siam. Yau nan ye, kol dahlak thuyet phuc saong langyah ka amaik ame thau piah brei ka kol dahlak hu anit gauk.

 Urak ini, di tinh Ninh Thuan saong Binh Thuan jeng ye di rilo labik hu bhapbini Cam daok, hu biak rilo diuk pasang karei agama daok saong gauk biak haniem phuan yau nan. Hadei di 40 thun peih paha, gam saong bruk paglaong akaok sahneng, ngak tui dom sarak tự do tín ngưỡng, ba mbuan lagaih ka ilamu di dom bhum hu giao thoa, dak harei dak hu rilo urang Cam hu akaok sahaneng barau, yam tapa định kiến hu meng dom rai ini mai piah jeng diuk jeng pasang, dak padang raidiuk. Dom urang nan duah hu haniem phuan meng hôn nhân tự do, tiến bộ./.