Phan Thiết lac bhum ngak ia mesin meng kan hu angan di tỉnh Bình Thuận. Di thun 2007, Cục Sở hữu trí tuệ hu brei adat bảo hộ chỉ dẫn địa lý angan ieu xuất xứ “Phan Thiết” ka bhumm ngak ia mesin ini piah patagok kein laba. Min, tal urak ini, kayua ralo makna, ia mesin meng kan Phan Thiết urak ini jeng oh ka hu labik dang khang kajap di drak pasar. Kadha vak di Việt Quốc, urang vak di rayo sap ndom VN daok di ban raya HCM brei thau ka bruk ini:

Yaom lac palei hu angan ngak ia mesin meng lavik samar, min urak ini ia mesin công nghiệp di dom thương hiệu praong meng labik karei mai bak darak Phan Thiết. Angaok kệ thực phẩm – gia vị di dom cửa tiệm tạp hóa jeng yau dom darak, bhap bini puk palei ralo meng palih ruah blei dom janih ia mesin hu quảng cáo angaok truyền hình. Saai Nguyễn Thị Xuân Thời, sa urang nội trợ daok di phường Phú Tài, ban Phan Thiết, tinh Bình Thuận brei thau:

“Drei saneng quảng cáo lac siam ye, hu kiểm định bloh, urang meng ba tagok truyền hình hu. Daok meyah oh, thei bo brei ba tagok truyền hình ngak hagait. Drei maong tivi mboh janih halei siam, hu chất lượng… drei mboh jia ye blei janih nan”.

  Labik ngak ia mesin di ban Phan Thiết ralo meng mboh di phường Phú Hài. Di labik ini, Hiến Nguyên lac sa dalam dom labik ngak praong,  yaok thun ngak hu jaik 1 triệu lít. Min ia mesin ngak tabiak jeng hu pablei ka sa công ty chế biến ia mesin công nghiệp di ban raya HCM ngan saong yaom 11.500 đồng/lít. 

Ong Trương Văn Dũng, po cơ sở ia mesin Hồng Anh brei thau, yaok thun ong blei meng 400 tấn ikan nục piah ngak ia mesin. Hadei di 12 bilan , sa tấn ikan brei tabiak jaik 800 lít ia mesin 20 độ đạm. Dahlau daih,  sang ong pablei tapak ka darak padar. Min urak ini, sang tok di pablei meneng ka labik krein saong tuai DL, daok veik lac pablei ka dom công ty daok di ban raya HCM chế biến veik. Kayua yau nan ye, kein laba mek tame jeng oh glaong. Ong Trương Văn Dũng brei thau:

“Doanh nghiệp Hồng Anh di dahlak, ia mesin ngak tabiak pataom pablei ka dom công ty di Bei Gon, pablei ia mesin piah dom công ty caik klaok. Kayua dom công ty hu  labik ini labik daih, caik grap labik dom siêu thị atau dom bhum atah bayah…. Daok drei oh ngak hu yau nan”.

Urak ini, ralo labik ngak ia mesin meng kan oh pablei ia mesin tapak tal tangin urang blei mbang. Tok hu takik cơ sở yau: PT Fisaco, Toàn Hương, Bà Hai, Ngọc Định, Phan Thiết Mũi Né... hu ginup jien padai meng ngak hu bruk tame klaok, pablei tapak ia mesin di drei. Tui hiệp hội ia mesin Phan Thiết, dalam ban Phan Thiết hu jaik 100 cơ sở, min hu tal 80%  dom cơ sở nan njauk pablei ia mesin “xá” (lac ia mesin tamo, oh ka tapa chế biến) ka dom công ty  ia mesin công nghiệp. Hadei di tuk blei veik ia mesin nan, dom công ty ini lai tame hương liệu saong dom janih phụ gia karei, bloh tame klaok tauk angan, quảng cáo ralo, pablei tabiak drak pasar.

Ong Trương Quang Hiến, akaok Hiệp hội ia mesin Phan Thiết, po doanh nghiệp tư nhân ia mesin  Hiến Nguyên mboh lac tuk halei dom labik ngak ia mesin puk palei hu ginup pren đầu tư công nghệ tame klaok saong peih praong bruk pablei salih, ye ia mesin chính gốc Phan Thiết meng hu tal tangin ralo urang blei mbang. Ong Hiến lac:

 “Hiệp hội, dalam rilo mbang nyaom, kol dahlak jeng ndom saong urang hội, salih ka bruk drei ngak sa thun jiak 300 tấn, ye urak ini drei ngak meng 100-150 tấn. Ngak takik veik piah daok meteh phun jien nan drei tame klaok padang angan di drak pasar, piah ka urang blei hum bang ia mesin meng kan, saong piah khik hu angan chỉ dẫn địa lý ia mesin Phan Thiết”.    

Ia mesin meng kan Phan Thiết hu sambo kanyik yau pon (meyah ngak meng ikan cơm) saong sambo nâu nhạt (meyah ngak meng ikan nục), ia mesin nyu jangaih, pahe, yamen kayua đạm glaong. Yaom lac yau nan, ia mesin Phan Thiết urak ini jeng oh hu mbaok grauk darak pasar dalam taneh ia yau dahlau daih kayua takik hu pren merak gauk. Dalam tuk nan ia mesin di dom công ty ia mesin công nghiệp, hu tapa pha chế, hu độ đạm biar, bo daok hu mbaok bak darak pasar./.