Jalan diukrai siam mekre di Wa pambak tal ong bhik, chức sắc agama bhapbini Khmer

         Bruk bac megru saong ngak tui jalan hadah krah siam mekre di Wa hu pambak praong tal abih bhapbini dalam tỉnh Trà Vinh. Abih di nyu nan lac dalam bhapbini Khmer, dak harei dak hu rilo ong bhik saong chức sắc, chức việc agama pachreih tui bruk jak ba saong jeng bruk praong di dom bruk dalam puk palei. Kadha vak di Sa Oanh – urang vak di rayo sap ndom Viet Nam daok di bhum taneran kraong CL.

      Meng livik mai, ông Thạch Em daok di xã Hòa Tân, huyen Cầu Kè biak takre puac saong duah pataom dom dalikan di Wa. Dom dalikan di Wa hu mbang tame dalam ong meng jalan sahaneng tal bruk ngak di ông. Bac tui Wa, ông sahaneng lac yaok harei nao tapa lac sa thử thách piah kham merat ngak rilo bruk siam saong daong dom urang kan kandah.

       Meng lac urang dalam mban khik ramik baha Chông Nô xã Hòa Tân saong lac urang nong ngak mbang naih joi pakat tỉnh, ông Thạch Em nao tal Viện roh duah phun hu menyek di ban raya Ho Chi Minh saong Sở khoa học – Công nghệ tỉnh piah megru bruk pasang iek, caga ruak ka kruac aik oh hu asal njauk ky thuat. Hadei di 3 thun pala, kruac aik brei baoh pablei hu jaik 100 trieu dong sa công, kaoh bloh phun jien buh tame ngak, daok laba hu labaih 60 trieu dong sa công. Yaom lac urang nao dahlau, krauc aik di ông hu yaom glaong, min ông jeng halan hatian klah rabha alamu saong daong phun piah dom sang karei ngak tui. Kayua ông sahaneng, tuk pala hu kein laba meda daong mikva paglaong jien mek tame, raidiuk siam jang. Ông lac “ Kadha megru di Wa meda pandar hu yaok tuk, yaok labik. Luac rai Wa tok sahaneng ngak habal ka abih bhapbini hu trei sir, haniem phuan. Meng di nan, dahlak sahaneng lac daong mikva drei thau pala drak siam, ngak mbang kein laba, raidiuk hu siam jang, xã hoi hu bui sambai jang”

      Jeng lac sa urang ngak bruk agama, ông Thạch Nụm daok di xã Phong Phú , huyen Cầu Kè brei thau, oh ka tuk halei bruk jak ba mikva phật tử siam lagaih yau tukvak jaik ini, nan lac meng hu bac megru di Wa. Wa Ho pato menuac sia kham merat ngak bruk siam, anit saong daong gauk, bruk gait siam ka bhapbini ye ngak abih drei, bruk hagait jhak ka bhapbini njauk plaih…daok dalam bruk ngak ye “ oh hu bruk hagait kan tok huac hatai oh khang”. Meng nan, ông Nụm tuk halei jeng nao dahlau dalam yaok bruk saong ba abih drei ka bhapbini. Meng thau hu dom kadha bac ini bo 4 thun tapa, ông hu jak ba mikva Khmer yaom lac raidiuk daok rilo kan kandah min rik daong hu labaih 300 trieu dong, yaok ribau harei ngak padang barau 23 mbaik tatua saong brei taneh ngak jalan palei atah 14 km. Bruk ngak ini hu daong ka mikva nao mai mbuan lagaih bo daok rik daong ka bruk ngak hu tieu chí jalan mbak dalam padang ngak palei pala barau di puk palei. “ urang ngak hu lac drei ngak hu, abih di nyu nan lac jalan nao, hu bruk ngak, hu jien tame. Yau nan ye, meng di nan ngak habal patagok hu bruk siam. Abih rai di Wa brei ka bhapbini, ka taneh ia, yau nan ye drei njauk buh pren yava ngak habal rik daong ka bhapbini

      Thượng tọa Thạch Thảo trụ trì Baha Cành Đa, xã Hòa Ân, huyện Cầu Kè ndom lac: meng bac megru kreih camin di Wa bo baha pamedeih hu bruk bac megru dalam anek kamuan phật tử; chức sắc, chức việc; sangka rilo jang tal talei pambuak bruk saong karja, măt tran negar puk palei; ngak tui dom jalan ngak di Đảng, sarak, adat hukum di karja, abih di nyu nan lac dom sarak ka bangsa, agama. Meng di nan, pambuak bruk saong dom kapul nyaom pathau khan, brei ka chức sắc jeng ye bhapbini thau saong peih ngak ginup ka quyền saong nghĩa vụ di urang bhapbini. Daok rup ông lac trụ trì baha, dalam dom var thuyết pháp, pato đạo ông tuk halei jeng pablak tame dom dalikan ka jalan diukrai siam mekre di Wa Ho saong tacei tabiak dom bruk dreih gauk di Phật giáo ngan saong tư tưởng di Wa piah mikva mbuan thau saong ngak tui. Thượng tọa Thạch Thảo khan lac “ Jalan diukrai siam mekre di Wa oh hu hagiayt mâu thuẫn saong triết lý di phật, jeng pato pakai ka kol drei jeng menuac siam, menuac hu kein laba ka xã hội, ka sang, ka rup drei. Min, piah mikva bac megru, thau cambaih ka tư tưởng di Wa dalam dom var giảng, sư njauk ba tabiak dom kadha bac, dom bruk ngak cambaih laih piah mikva meda ba nao ngak tui dalam raidiuk di drei”

       Lac sa puk palei hu bhapbini Khmer meblah labaih 90%, dahlau thiah palei Đại Trường, xã Phú Cần Cần, huyện Tiều Cần tuk halei jeng lac libik pandiak ka bruk an ninh trat tu, xã hội. Piah daong ngak brei trun takik tệ nạn ini, Thượng tọa Thạch Thưa, trụ trì baha Arunransây Chắc-a-krôn - Đại Trường hu ba tabiak bruk padang kalup kapul pacang caga tội phạm kayua ông ngak chủ nhiệm ngan saong 7 urang lac dom urang dalam mbang khik ramik baha, lac dom urang hu angan je di puk palei. Bruk ngak di kalup kapul lac taom gaok, khik ramik, pato pakai cảm hóa dom urang bhian gây rối, hu tiền án, tiền sự klak ngak bruk jhak.

      Meng angan je di drei saong abih hatai daong dom urang nan dalam raidiuk, labaih 6 thun tapa, ông saong dom urang dalam kalup kapul hu pato pakai cảm hóa hu 42 urang jeng menuac siam. Abih di nyu nan lac, peih ngak siam bruk  bhapbini khik caga an ninh negar; patagok hatai sangka mesruh pacang kol jhak, kol pacuh pajarak neh rabha bruk jum pataom di dua bangsa Kinh – Khmer, ông pambuak bruk saong dom kapul nyaom, abih di nyu nan lac Mat tran negar jhul khang pathau khan, jak ba phật tử ngak siam jalan adat di Đảng, sarak, hukum di karja. Thượng tọa Thạch Thưa khan lac: bac megru ngak tui jalan hadah krah siam mekre di Wa Ho, dahlak sahaneng lac njauk kham merat ngak hu rilo bruk daong ka raidiuk, ka puk palei. Nan lac bruk haniem phuan praong abih di urang tu hành bo đức phật hu pato.

      Ngan saong bhapbini Khmer, jalan hadah krah siam mekre di Wa hu daong dui pagam urang tui saong oh tui agama, dui pagam bhapbini saong karja; ba mai bui sambai saong jhul khang bruk patagok di bhapbini. Bruk ini brei mboh lac : tuk bruk bac megru saong ngak tui jalan hadah krah siam mekre di Ho Chi Minh pambak tal halei lac ba mai bui sambai, patagok tal nan./.