Pathau mikva saong taong abih gauk! Tame bilan paik baoh, yaom pablei thanh long di tỉnh Bình Thuận lac biar. Gaok tuk, jien mek tame oh ginup bayar jien pah urang ngak. Baoh hu takik – urang blei ralo, ye yaom tagok glaong, daok meyah baoh hu ralo – urang blei takik, ye yaom lap,nan lac quy luật drak pasar, meyah urang pala caik hatai tui iek, thau hu hatai caong di gah nhập khẩu piah ramik veik thời vụ sản xuất lagaih meda paglaong yaom baoh thanh long Bình Thuận. Huỳnh Hiền, urang pambuak bruk saong rayo sap ndom Việt Nam daok di tỉnh Bình Thuận brei thau:

Meng kreih bilan 8/2016 tal urak ini, urang pala thanh long di tỉnh Bình Thuận bui sambai chreih chrai kayua dom cơ sở blei baoh thanh long yaom biak glaong. Xuất khẩu janih sa, meng meteh kg sa baoh tagok, yaom labaih 15 ribau đồng sa kg; janih dạt bein meng 10 tal 12 ribau đồng sa kg, tagok jang 5 mbang duk saong kreih vụ, samu atau glaong jang dom vụ sung bilan di thun dahlau. Ralo urang nôngpaik baoh thanh long di tukvak ini jeng hu kein laba, oh daok khat lahik yau dom mbang dahlau.

Ong Đặng Văn Năm - palei Ninh Thuận -  xã Hàm Chính - huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận chreih chrai lac:

 “Yaom thanh long dạt urak ini lac 5.000 đồng. Yaom xuất khẩu jeng labaih 10 ribau. Duk saong thun 2015 ye yaom thanh long dạt urak ini samu yaom xuất khẩu nan ye jeng mboh chreih chrai”.

Panuac tangi sua hu ba tabiak nan lac, yau habar yaom thanh long bhian khik tani tanat saong daok di tanut glaong jang sa bilan meteh tapa? Meda kayua baoh takik, gam saong ruak đốm nâu oh ka pacang cakak hu abih,  baoh oh ginup pablei nan ye yaom tagok glaong?. Njauk - min oh ka ginup, kayua hu tukvak baoh oh ralo min yaom pablei jeng biar. Dom cơ sở blei baoh thanh long ndom lac, yaom kaom trun tagok lac kayua darak pasar Trung Quốc, tuk gah pambuak bruk blei ralo saong hu yaom ye darak pasar thanh long di tỉnh Bình Thuận hu hadah hadai tagok, meyah cagar veik - yaom laik bier.  

Amuk Trần Thị Lan, urang blei thanh long huyện Hàm Thuận Bắc brei thau:

“Puac bilan 7 akaok bilan 8 meng bloh thanh long oh hu hadom min pablei oh hu nan ye yaom lap. Daok urak ini baoh thanh long jeng samu bilan dahlaau min yaom tagok ngak ka urang pala bein katuak drei, urang blei jeng katuak drei. Kayua gah daih urang blei ralo nan ye thanh long labik ini pablei hu yaom”.

Bilan paik baoh thanh long Bình Thuận lac  meng bilan 5 mbiah tal bilan 9 tui saka ia harei yaok thun. Labaih 24 ribau ha thanh long  paik baoh tuk nan biak ralo, kayua yau nan ye, bilan paik baoh yaom pablei oh glaong, lingiu di tuk drak pasar laik ralo oh ginup baoh piah pablei. Ong Trần Ngọc Hiệp- akaok Hiệp hội thanh long Bình Thuận, Giám đốc Công ty xuất khẩu thanh long Hoàng Hậu ndom lac, yaom kaom thanh long trun tagok lac kayua “cung – cầu” di drak pasar. Gah blei ralo baoh thanh long di VN jeng lac Trung Quốc, dalam tuk nan, di taneh ia ralo menuac abih dunya ini pala hu thanh long meng dom thun ini mai saong taneh pala oh sit, tukvak piak baoh gaok tuk mai njauk saong tuk paik baoh thanh long di Bình Thuận. Nan jeng lac makna yau habar tukvak meng bilan 6 tal bilan 8 yaom pablei thanh long di tỉnh Bình Thuận daok di tanut biar saong kan pablei. Ong Trần Ngọc Hiệp, akaok Hiệp hội thanh long Bình Thuận  brei thau:

 “Kol drei hu thau lac Trung Quốc pala ralo thanh long. Min TQ pala tabiak baoh oh siam, nan ye bilan 6, bilan 7, bilan 8 baoh bhian jhak. Kayua yau nan ye thei hu ilamu pala tabiak baoh siam, oh sanam saong hu jalan iek glang siam ye brei baoh tabiak tukvak nan”. 

Meyah urang pala bein thau hu bruk di darak pasar saong rami ramik hu jalan sản xuất lagaih meng bruk nyaik vụ saong rải vụ meda patrun, patakik dom khat lihik./.