Jamaoh bhian daok dalam dom labik kieng sup dalam sang, khan ao, kamo, talei tambak khan ao saong dom janih pandar dalam sang. Jamaok pambak ruak pandiak tabiak darah oh mebaoh di danao ia, jalan tathuak ia nerak mbau bruk. Jamaoh cak rok khang di bilan hajan, tuk nhiệt độ yam tapa 20 độ C.

Jamaoh vằn caik mebaoh, ralo di dom pandap padang ia hacih dalam sang saong vin taom dar sang yau jeik pheng padang ia, bingun, phun kayau…dom pandap atau dom janih pandap klak hu ia yau klok bingu, panyin ia, lốp baoh radaih, kanduh baoh li-u…

Hu dom labik bhap bini oh sahaneng tal lac labik di lăng quăng; jamoh menek di labik kandong ia di thung cuah padam apui khuah; dalam klaok binguk padang ia tapa 2 harei tagok… atau ia kandong di pa-op padang pandap mbang dom ayut klak langiu …saong dalam ống ia tathuak meng mac điều hòa. Langiu di nan, pandap hagait klak tabiak hu kandong ia yau kalaok binguk, lốp baoh radaih khut caik langiu jalan…lac labik mebaoh caik menek di jamoh.

 Dom thung padang ia angaok glaong di dom boah sang, tuk hangin ngak peih tuh ye lac mbuan ka jamaoh tame caik menek. Yau nan ye, yaok urang bhap bini, baoh sang njauk brei gam sir taong abih dom pandap padang ia kah jamaoh tame mebaoh.

Yaok adit brei ramik hacih pametai lang quang meng bruk palao ikan tame kuang padang ia praong; thon sit, praong padang ia brei rao hacih, pakhuah dom pandap oh padang ia; salih ia klaok bingu; buh sara atau menyek tame panyin ia caik ala tu ging; ramik klak dom pandap nerak, dom kaluk ia oh brei jamaoh caik menek yau klaok, kanduh li-u, baoh radaih…

Dom urang ilamu kuhria mboh dahlau lac jit ruak pandiak tabiak darah dalam tukvak anak tal daok meda rah tabiak rilo, mbuan hu rilo urang njauk ruak di dom palei. Kayua lac langik tasik tuk ini tuk pandiak tuk hajan, hajan praong dui atah ba tal jamaoh caik menek samar. Meyah bhap bini sahaneng mboh, caik hatai iek vin taom dar sang dom pandap mbuan kandong ia piah ramik hacih, caga jamaoh mebaoh, oh lăng quăng, piah oh daok ruak pandiak tabiak darah./.

   Biện pháp ngăn chặn sốt xuất huyết bùng phát

           Trong 7 tháng đầu năm, cả nước đã ghi nhận 124.751 ca sốt xuất huyết (SXH), 15 người tử vong. Số bệnh nhân hiện tăng 3,3 lần so với cùng kỳ năm 2018. Trong khi đó, để phòng căn bệnh nguy hiểm này chỉ cần ngăn chặn và loại bỏ nguồn sinh sôi, phát triển của loài muỗi này. TM TTCB hôm nay, chúng ta cùng tìm hiểu biện pháp ngăn chặn SXH cơ bản nhất  là ngăn muỗi đẻ trứng, bọ gậy:

Muỗi vằn thường trú đậu ở các góc, xó tối trong nhà, trên quần áo, chăn màn, dây phơi và các đồ dùng trong nhà. Loại muỗi gây bệnh SXH không đẻ ở ao tù, cống rãnh có nước hôi thối. Muỗi vằn phát triển mạnh vào mùa mưa, khi nhiệt độ trung bình vượt trên 20ºC.

Muỗi vằn đẻ trứng, sinh sản chủ yếu ở dụng cụ chứa nước sạch ở trong và xung quanh nhà như bể nước, chum, vại, lu, giếng nước, hốc cây... các đồ vật hoặc đồ phế thải có chứa nước như lọ hoa, bát nước kê chạn, lốp xe, vỏ dừa ...

Có những vị trí người dân không ngờ tới lại là “ổ” lăng quăng; muỗi đẻ trứng trên vũng nước đọng của thùng cát cứu hỏa; trong lọ hoa lưu cữu nước 2 ngày trở lên… hay ngay trong một chút nước đọng ở vỏ hộp đồ ăn con bạn vừa vứt ra vườn…và cả trong đường ống nước thải của máy điều hòa. Ngoài ra, bất cứ  đồ vật, đồ phế thải nào có chứa nước như lọ hoa,  nước đọng trong lốp xe hỏng xếp ngoài đường, vỏ dừa…đều là những nơi đẻ trứng ưu thích của muỗi.

Ngay cả bình nước trữ trên tầng cao của các hộ gia đình, khi gió bật nắp thì đây sẽ là môi trường lý tưởng cho muỗi đẻ trứng. Vì thế, mỗi người dân, gia đình cần đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng.

Hàng tuần thực hiện các biện pháp diệt lăng quăng/bọ gậy bằng cách thả cá vào dụng cụ chứa nước lớn; thau rửa dụng cụ chứa nước vừa và nhỏ, lật úp các dụng cụ không chứa nước; thay nước bình hoa/bình bông; bỏ muối hoặc dầu vào bát nước kê chân tủ bếp; Loại bỏ các vật liệu phế thải, các hốc nước tự nhiên không cho muỗi đẻ trứng như chai, lọ, mảnh chai, vỏ dừa, mảnh lu vỡ, lốp/vỏ xe cũ, hốc tre, bẹ lá ...

Các chuyên gia dự báo dịch bệnh SXH trong thời gian tới vẫn còn có thể diễn biến phức tạp, có nguy cơ gia tăng số mắc bệnh tại nhiều địa phương. Nguyên nhân là do diễn biến bất lợi của thời tiết, xen kẽ các đợt nắng nóng kéo dài và các đợt mưa lớn làm cho muỗi truyền bệnh phát sinh và phát triển mạnh. Nếu người dân có ý thức, để ý quanh nhà, trong nhà những vật dụng có nguy cơ chứa nước đọng để dọn sạch sẽ, ngăn không cho muỗi có nơi đẻ trứng, không có lăng quăng, bọ gậy sẽ không còn SXH./.