Palei Cần Thay, xã Tân Mỹ, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long, labik hu labaih 90% bhap bini lac urang bangsa Khmer diukrai. Labik ini dahlau daih mikva nao mai atau pajeng ba pandap panda pablei salih meng ghe. Kayua bruk nao mai kan kandah, kaya nong di mikva ngak tabiak di labik ini jeng oh hu thei mai blei, saong meyeh hu mai blei ye blei yaom lap, yaom biar, raidiuk di bhap bini Khmer paka ini tuk halei jeng gaok rilo kan kandah. Hadei di tuk Rajaei hu sarak buh jien tame padang ngak jalan mbak di bhum urang bangsa takik, palei Cần Thay jeng hu buh jien tame peih praong jalan mbak. Thau lac puk drei hu danak buh jien tame peih praong jalan mbak nao mai, thei thei jeng bui sambai tut angan alin hadiah taneh piah kajar ngak jalan. Hadei di jaik 1 thun peih ngak, tal puac thun blaoh jalan mbak palei Cần Thay hu ngak salah baoh atah labaih 6km pambuak tỉnh lộ 907 di tỉnh Vĩnh Long, radaih 4 baoh nao mai hu mbuan lagaih. Bhap bini Khmer palei Cần Thay biak bui sambai. Muk Thạch Thị Viên thun ini umo labaih 80 thun mbang camereip mboh hu radaih 4 baoh peih nduac tapa sang drei, muk bui sambai brei thau:

“ Jalan mbak hu karja ngak blaoh biak siam, ngak jalan ka bhpa bini  nao mai hu mbuan lagaih, bui sambai, oh daok gluh boak, oh caik rah tabiak bala angaok jalan yau dahlau diah tuk oh ka hu ngak jalan.

 Danak dak patagok jalan mbak palei pala di palei Cần Thay di sarak buh jien patagok cơ sở hạ tầng di 334 palei dalam 95 xã kan kathaot hu rilo bhap bini bangsa Khmer daok dalam bhum taneran kraong Cuu Long. Hadei di tuk padang ngak rilo jalan mbak di dom xã kathaot ini tamuh tabiak bruk pambuak palei pala haong ban sit dalam bhum. Tuk Jalan mbak hu cakrok nyu ba mbuan lagiah ka dom bruk karei cak rok patagok tui.

Daok Gah sarak pato megru di Đảng saong Karja, meng rilo thun ini mai dom palei di bhum Tây Nam bộ jhul khang bruk patagok dom sang bac bangsa gam bac gam daok pakat huyện saong pakat tỉnh. Bac da-a di labik ini dom adei anek saih oh abih jien bac bo daok taduan hu jien bac yaok bilan ginup ka dom adei mbang bac luac thun. Tui Ủy Ban bangsa mbiah tal urak ini dalam bhum hu 34 sang bac bangsa gam bac gam daok, yaok thun hu labaih 10 ribau anek saih bangsa Khmer tame bac. Ini lac labik piah ka dom anek saih Khmer hu bac tagok galong jang. Adei Trần Thị Ngọc Nhung, sang bac bangsa gam bac gam daok Châu Thành, tỉnh Sóc Trăng khan lac:

“Bac pak ini adei biak bui mbai hu anai gru cei gru biak caik hatai sangka. Cei gru anai gru sangka meng bruk mbang huak, ndik daok tal bruk bac da-a di dom adei. Bac di labik ini dom adei daok hu brei tapuk siphau.”

 Langiu 2 sarak angok nan, dom tỉnh dalam bhum hu peih ngak sumu gauk saong siam lagaih dom sarak karei ngan saong bhum urang bangsa Khmer yau ye daong sang daok, taneh daok saong taneh pala drak ka urang bangsa Khmer kathaot. Dom baoh sang kathaot hu Karja blei BHYT piah mikva hu lagiah iek ruak. Daok điện saong ia hacih dom baoh sang Khmer kathaot dalam bhum jeng hu daong yaom jien yaok bilan. Meng ngak sumu gauk dom jalan tacei ba njauk di Ndang saong Karja ngan saong urang bangsa takik jeng ye urang bangsa Khmer, nan ye raidiuk bhap bini Khmer Nam bộ dak harei dak tagok, ngak brei bruk kathaot saong kaya meda hu katut panak jaik sumu guak. Anak bruk salih birau di bhum urang bangsa Khmer  Cần Thơ, Thượng tọa Lý Hùng, akaok Kapol jum pataom sư sãi ranam taneh ia  ban sit Cần Thơ lac:

“ Khol dahlak biak bui mba, jia tame bruk tacei ba di Ndang, Karja haong dom bộ ngành di Trung ương saong dom palei dalam dom thun tapa hu daong ka bhap bini bangsa tapa rilo sarak bangsa biak kein lagaih di abih piah raidiuk bhap bini bangsa Khmer dak harei dak cak rok patagok.”

 Tui Uy Ban bangsa, meng hu karaj dom palei peih ngak siam dom sarak bangsa nan ye rai diuk ilamu, jalan sahaneng di bhap bini Khmer Nam bộ oh padeih hu patagok. Thun 2005, dalam bhum hu jaik 30% dom baoh sang urang bangsa Khmer kathaot mbiah tal harei ini trun daok 16% tui tanut birau.

Meng dom bruk ngak hu yau nan, bhap ini Khmer Nam bộ tuk halei jeng jia tame bruk tacei ba di Đảng saong Karja, oh panang tui panuac pacuh pajarak di kol kanjika jhak; kham merat hu mbaok tame dom bruk pakacah gauk ani ranam taneh ia, pakacah gauk ngak mbang, tabiak truh kathaot yam tagok ngak kaya meda, rik daong dak padang palei negar Viet Nam dak harei dak siam mekre, kaya meda./.

Hiệu quả từ  chính sách dân tộc của Đảng đối với đồng bào Khmer Nam bộ

Chanh Tuy

Ấp Cần Thay, xã Tân Mỹ, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long, nơi có  hơn 90% dân số là đồng bào dân tộc Khmer sinh sống. Nơi đây ngày xưa người dân đi lại hoặc giao thương hàng hóa chỉ bằng ghe, xuồng. Do giao thông đi lại khó khăn, hàng hóa nông sản bà con sản xuất được tại đây cũng không có người đến mua và nếu có mua các thương lái cũng mua với giá thấp, cuộc sống của đồng bào Khmer địa phương luôn gặp nhiều khó khăn. Sau khi Chính phủ có Chính sách đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng vùng đồng bào dân tộc thiểu số, ấp Cần Thay được đầu tư mở rộng đường giao thông. Hay tin ấp mình có dự án đầu tư mở rộng giao thông, người người, nhà nhà hồ hởi đăng ký hiến đất để Nhà nước làm đường. Sau gần 1 năm thực hiện, đến cuối năm ngoái giao thông ấp Cần Thay đã hoàn chỉnh dài khoảng 6km nối với tỉnh lộ 907 của tỉnh Vĩnh Long, xe 4 bánh đi lại được dễ dàng. Đồng bào Khmer ấp Cần Thay rất vui. Bà Thạch Thị Viên năm nay đã ngoài 80 lần đầu tiên thấy được xe 4 bánh chạy qua nhà mình vui vẻ cho biết:

“Đường nhà nước làm xong rất đẹp, làm đường cho nhân dân dễ đi, vui vẻ, không để sìn lầy, đừng để xảy ra tai nạn giao thông như trước đây chưa có làm đường”

Dự án phát triển giao thông nông thôn tại ấp Cần Thay thuộc Chính sách đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng tại 334 ấp của 95 xã nghèo có đông đồng bào dân tộc Khmer sinh sống trong toàn khu vực ĐBSCL. Sau thời gian thực hiện hàng loạt tuyến đường giao thông tại các xã nghèo này lần lượt mọc lên nối nông thôn với đô thị trong khu vực. Khi giao thông phát triển  đã kéo theo các tiêu chí khác cùng phát triển.

Về chính sách giáo dục của Đảng và Nhà nước, từ nhiều năm nay các địa phương trong khu vực Tây Nam bộ đẩy mạnh công tác phát triển hệ thống trường dân tộc nội trú cấp huyện và cấp tỉnh. Học tập tại đây các em học sinh không những không đóng học phí mà còn có học bổng hàng tháng đủ để các em trang trải chi phí trong suốt năm học. Theo Ủy Ban Dân tộc đến nay toàn khu vực có 34 trường dân tộc nội trú, hàng năm có khoảng 10 ngàn em học sinh Khmer đến học. Đây là cái nôi để các em học sinh Khmer chắp cánh bao cao và bay xa hơn. Em Trần Thị Ngọc Nhung, trường DTNT Châu Thành tỉnh Sóc Trăng nói:

“ Học tại trường em rất vui được thầy cô quan tâm đến các em. Thầy cô lo từ chuyện ăn giấc ngủ và việc ăn học của các em. Học tại đây các em được cấp sách miễn phí. Đầu năm vào các em còn được cấp tập học miễn phí nữa.”

Ngoài 2 chính sách kể trên, các tỉnh trong khu vực đã triển khai đồng bộ và có hiệu quả các chính sách khác đối với vùng đồng bào Khmer như hỗ trợ nhà ở, đất ở và đất sản xuất cho đồng bào Khmer nghèo. Các hộ nghèo được Nhà nước mua bảo hiểm y tế để bà con có điều kiện chăm sóc sức khỏe. Đối với điện và nước sạch những hộ Khmer nghèo trong khu vực đều có chính sách trợ giá hàng tháng. Nhờ thực hiện đồng bộ các chủ trương chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước đối với đồng bào dân tộc thiểu số nói chung, đồng bào dân tộc Khmer nói riêng nên đời sống của đồng  bào Khmer Nam bộ từng bước được nâng  lên rút ngắn khoảng cách giữa giàu và nghèo trong cộng đồng. Cảm nhận về sự đổi thay trong vùng đồng bào Khmer Cần Thơ, Thượng tọa Lý Hùng, Phó Hội trưởng Hội đoàn kết sư sãi yêu nước thành phố Cần Thơ nói:

“Chúng tôi cũng rất là vui mừng, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, Chính phủ và các bộ ngành ở Trung ương và các địa phương trong những năm qua giúp đồng bào dân tộc được nhiều chính sách dân tộc hữu hiệu nhất để đời sống đồng bào dân tộc Khmer ngày càng khấm khá hơn.”

Theo Ủy ban dân tộc, nhờ các địa phương thực hiện tốt các chính sách dân tộc nên đời sống kinh tế văn hóa tinh thần đồng bào Khmer Nam bộ không ngừng được nâng lên. Năm 2005 toàn vùng có gần 30% số hộ Khmer nghèo đến nay đã giảm xuống còn 16% theo tiêu chí mới.

    Từ những kết quả kể trên, đồng bào Khmer Nam bộ luôn tin vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, không nghe theo lời xúi giục của kẻ xấu; tích cực tham gia các phong trào thi đua yêu nước, thi đua lao động sản xuất, thoát nghèo làm  giàu chính đáng góp phần xây dựng quê hương Việt Nam ngày càng giàu đẹp./.