Nao tal dom palei Chăm di Nam bộ, abih di nyu nan lac dalam dom harei: Ramưwan, Katê, Roya, urang mboh biak pachreih anak dom gheih mekre di khan aow urang kamei Chăm. Gheih di abih nan lac aow tah oh xẻ tà song dom talei jangaih kak gar bara atau kak gar ka-ing song blah khan pưt me-om angaok akaok… ngak brei mekre jang urang kamei Chăm siam binai. Tapa khan aow brei mboh tangin gheih dalam bruk menyim khan bai, bruk trang trí bingu ala ndung bak ilamu, agama, adat cambat di urang Chăm. Aí Nghiêm, urang vak di di rayo sap VN hu kadha vak “Bruk gheih mekre dalam khan ao ngui cuk meng kan mai di urang kamei Chăm Nam Bộ”:
Urang kamei Chăm bhain cuk ao tah song ngui khan. Tanyiak piah jhik aow tah hu biak rilo janih, yau voan, ren, nhung...Ao di urang kamei Chăm bhian hu sambo màu hadah yau sambo chàm, hajao, hồng...Aow tah Chăm hu jhik sre, oh xẻ tà, cuk tapa akaok. Takuai aow bhian gul atau hình trái tim. Aow tah meng kan di urang kamei Chăm lac “Ao Tah” song “Ao dua bong”. “Ao tah” brei ka urang naraih, atah tal akaok ta-uk atau tapa hasit, tangin aow tah tal kuk kieng, min oh papaok katin. Saai Ro-Phi-ah daok di Phường 1, Quận 8, ban raya HCM khan lac:
Urang kamei Cham ngui cuk khan aow biak siam
“Ao dua bong” hu pandar ka urang kamei hu pasang likei bloh song ka urang prong thun. Ao atah tal kandol laiy, papaok tame rup, tuh cuk pacang sre khan nan ye mboh biak mekre tuk yam takai kabak saong ndong rup pabhap tagok biak gheih Di 2 gah ka-ing hu dom jalan jhik eo song hu talei khuy bấm atau nút dính piah papaok eo. Bruk njauk biai di janih ao ni lac takuai aow tuk halei jeng lac takuai dreih yau boh hatai, kayua tui hatai sahaneng di urang Chăm, nan lac brei mboh hatai chung thủy. Ngan saong urang prong thun, aow tah lac aow cuk yaok harei, dok ngan saong urang kamei Chăm ranaih jang ye tui bruk bo cuk dom janih khan aow karei di gauk. Amuk Đặng Thị Phúc, thun ni umo 69 thun , daok di xã Phước Hậu, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận brei thau
Adat di urang Cham lac cuk ngiu biak siam dalam harei rija roya
Aow tah urang kamei Chăm cuk hong khan. Khan ni hu 2 janih. Janih khan quấn meng sa blah tanyiak oh jhik gam veik, tuk cuk jih khan hu lauk tame gah dalam piah khik eo ka-ing. Janih khan hu jhik veik jeng ống tròn. Khan sa sambo ieu lac “Ban”, meyah hu bingu la ieu lac Ban bingu atau lai tame hasit talei kim tuyến tuk menyim ieu lac Ban Talay Mưh.
Piah hu sa bộ khan aow urang kamei Chăm meng kan gheih siam brei hu ginup dom janih lac: aow tah, khan, talei kabak, talei ka-ing , khan me-om akaok, parik song talei takuai meng asar cườm hadah jangaih. Talei kak kaeing tuk halei lac điểm nhấn biak gheih oh kurang hu dalam bộ khan aow Chăm, sa talei hu kak gar tapa cada (talei kabak) song sa talei hu kak vil samu eo (talei ka-ing). Talei kak ka-ing hu trang trí rilo janih bingu la hadah, sambomàu hu pandar rilo lac bong song kanyik.
Piah ngak brei gheih mekre jang urang kamei Chăm bhian me-om khan angaok akaok. Dom tuk ia harei pandiak, khan meda pacang sre mbuk jhuk jangaih, tuk lingik liar khan hu pacang vil val takuai, piah gam khik ấm gam ngak ka urang kamei Chăm siam binai jang.
Dom bộ khan aow nan bhian mboh dalam rai duik yaok harei song dalam agama, adat cambat di urang kamei Chăm. Tui bruk bo pilih ruah sambo màu ao tah ka nyu lagaih, yau dalam sang megris, sambo patih lac bruk palih ruah duy nhất. Dok khan aow urang kamei Chăm dalam harei likhah caga hu sambo màu karei jang. Dalam harei likhah, urang kamei cuk aow tah , ngui khan, me-om khan angaok kaok. Khan me-om akaok lac khan sambo màu mbong di urang tui Balamôn, daok urang Islam ye khan bhian hu bingu la. . Urang kamei Chăm Bani ye khan me-om akaok hu p\barui merai sambo màu bhong, dok khan me-om akaok di urang kamei Chăm Balamôn lac sambo mbong, patih .
Urak ni, urang Chăm ngak ka aow tah nyu bahrau jang, mekre jang min jeng dok ndung bak ilamu bangsa. Bruk cuk aow tah jeng brei mboh ka đức tính di urang kamei Chăm dalam rai duik , ka labik dang di urang kamei . Muk Quảng Thị Tâm lac urang menyim jhik dahlak Chăm di palei Mỹ Nghiệp, ban sit Phước Dân, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận brei thau
Ngui cuk khan aow siam piah pok meyaom ka adat urang Cham di drei….
Tuk cuk aow tah, urang cuk ye 2 gah tangin tagok glong bloh ba akaok tame, oh lac cuk gài nút. Khan aow urang kamei Chăm lac bruk pambuak pagam siam di rilo janih, meng dom brui merai sambo màu bhong, dom asar cườm hadah jangaih hu saring jeng talei chuỗi ngak brei gheih mekre labik takuai tal dom talei kak kaeing hadah bingu la ngak ka thait thaot urang kamei dak gheih mekre jang. Dom blah khan aow meng kan di urang kamei Chăm ndung bak gheih mekre karei dalam dom janih khan aow ngui cuk dom bangsa Việt Nam./.
Viết bình luận