Dalam 2 harei, lac harei ini saong harei paguh (24/9) Di miuyim Dân tộc học Việt Nam hu peih danak dak Trung thu ngan haong asal kadha: Adei anit Trung thu – Adei ranam ilamo”. Tui pato tacei di dom nghệ nhân, urang ngak lavik thun, dom adei hu eng drei ngak dom pandap ma-in, dom janih gom meng kan yau ye gom kéo quân, gom patuk….,, salau 5 janih baoh kayau, mặt nạ biar bồi... ba mai ka dom adei sit dom bruk ma-in biak bui sambai. Gam haong dom bruk ngak pandap ma-in, dom adei daok hu mbaok tame dom kadha ma-in pahat rup yau ye chat kadung bao bố, glam lon, peik mata taong gar, chat talei, dui co, nao cà kheo, nao goòng. Sa bruk ngak bahrau tra di danak dak nan lac miuyim hu peih sa labik daoh takơr piah ka dom dam dara urang daok ranaih, brei mboh  sap ndem panuac puac di drei anak manuac sia.

Dalam bhum ĐBSCL hu labaih 3.900 danak dak pabak ia palei pala praong, dalam nan hu 2.450 danak dak ngak bruk khang kajap, meblah 62%, glaong jang duk haong kuhria rah tapa dalam taneh ia. Dom tỉnh yau: Trà Vinh, An Giang, Hậu Giang, Sóc Trăng, Bạc Liêu… hu dom danak dak khang kajap meng 70 tal 100%. Tui Cục Thủy lợi, biến đổi khí hậu saong bruk patagok pandar ia di dom taneh ia gah angaok daok ngak ka ia taba bhum ĐBSCL daok trun, mbuan kurang ia taba piah pandar dalam bilan pandiak, abih di nyu lac dom tỉnh tapen tasik. Dom tỉnh bhum ĐBSCL hu ba tabiak rilo panuac caong ngak jalan pabak ia praong, paglaong chất lượng ia hacih di palei pala dalam tukvak tal. 

Mban Bangsa tỉnh Đắk Lắk pambuak haong Học viện Bangsa bahrau peih tal pato ilamo bangsa mbang ka 2 thun 2023 ka urang bac mai meng dom xã di 15 huyen ban sit, bhum palei dalam tỉnh. Tal pato hu rik tame paglaong, pato ilamo bangsa, ilamo bangsa takik, sarak bangsa ka kapul urang jakar, công chức, viên chức ngak bruk bangsa; pato sap bangsa takik ka kapul urang jakar, công chức, viên chức bhum mikva bangsa takik saong bhum ceik; duah thau ka adat cambat di yaok bangsa, ba drei tame, bac ilamo ka bruk jak ba manuac sia, bruk pathau khan saong peih ngak dom sarak bangsa di dalam bhum mikva bangsa takik saong bhum ceik.

Tỉnh Gia Lai urak ini hu 335 HTX, 2 liên hiệp HTX, ba bruk ngak ka 1.872 urang ngak dalam palei. Bruk ngak di dom HTX rilo meng lac gah thủy lợi; pabak khak drak, jru khik caga phun pala, athur raong, pala saong iek glang phun amriak kalu, cà phê, sâm, dom janih phun mbang baoh... jaik abih dom HTX ngak bruk tani tanat, ba brei bruk ngak, paglaong jien mek tame ka dom urang dalam HTXH, rik daong padang ngak palei pala bahrau. Tui ong Nguyễn Hữu Quế, Phaok akaok UBND tỉnh Gia Lai, jalan ka patagok kinh tế kapul nyaom, HTX lac pachreih patagok kinh tế kapul nyaom dalam dom bruk ngak, gah hu prein khang di tỉnh; brei padang ngak dahlau dom HTX pambuak haong chuỗi giá trị, pambuak haong dom HTX saong dom gah ngak kinh tế karei.,... Daong patagok dom HTX ngak bruk hu kein laba, rilo menuac, jeng labik piah pambak praong. 

Ong Lê Huyền, Phó akaok UBND tỉnh Ninh Thuận bahrau mbaoh tangin tame harak ieu Sở Ngak nong saong patagok palei pala; Công an tỉnh saong UBND huyện Bác Ái samar drah pasang iek, langyah bruk “tuh jru mek” tame labaih 200 phun glai tamo di Tiểu khu 70, xã Phước Đại, huyện Bác Ái. Tui nan, jao ka Công an tỉnh pato tacei dom kapul pambuak tal samar drah pambuak haong Hạt Kiểm lâm huyện Bác Ái, mBan khik ramik glai pacang caga di akaok halau gha pak binek Sông Sắt - Sông Trâu peih bruk pasang iek, ngak cambaih dom urang mboh daok khoan phun, tuh janih jru hóa chất ngak jhak tal phun glai tamo di labik nan piah langyah catang tui adat di hukum. Jao ka Sở Ngak nong saong patagok palei pala, pato tacei samar drah padang ngak harak gar tuk camriep piah payua tagok jabat chức năng langyah tui njauk thẩm quyền. Gam tui di nan, patui veik khik tani tanat bilai iek glai piah pasang iek lưu động, pasang iek biak catang labik ini, peih dom jalan ngak daong ka phun glai njauk khoan, tuh jru hóa chất tame phun.

Mintri Nội vụ Ma-rốc bahrau brei thau cambaih ka bruk metai lahik dalam mbang megei baoh taneh khang di melam 8/9 pak bhum kreh negar ini. Tui nan, abih tih menuac metai saong njauk rambus lac jaik 20.000 urang, dalam nan jaik 3.000 urang metai saong labaih 16.000 urang njauk rambus. Yaok pluh rabau baoh sang, jalan dhuan… khut, tayah. Urak ini, bruk daong duah urang gaok bala jeng daok hu peih ngak saong hu mbaok di yaok rabau urang lin, cảnh sát, urang y tế, urang halan hatian saong chuyên gia cứu hộ mai meng dom taneh ia. Dom chuyên gia kuhria mboh lac bruk padang ngak veik hadei di mbang megei baoh taneh di Ma-rốc lac yaok tỷ USD saong dui atah dalam rilo thun. 

Yaom manjek di dunya jao jit di tanut bier dalam mbang harei 21/9 hadei di tuk tagok 1 USD kayua harak pakauk bruk pablei salih nhiên liệu di Nga. Min, dom sarak ka jien je hu jhul yaom “ameh jhuk” trun 1 USD dalam mbang. Rajaei Nga harei 21/9 pathau khan pakauk pablei tabiak negar langiu xăng saong manjek diesel piah tani tanat darak pasa nhiên liệu dalam taneh ia. Pathau khan ini meda pandar dom urang blei nhiên liệu di Nga njauk blei nhiên liệu di labik karei, ngak ka yaom manjek truac di harei hadei tagok jaik 5%. Bruk ini meda ngak trun bruk jhul patagok ka kinh te saong caong pandar nhiên liệu. Jien USD tagok tal tanut glaong abih meng di akaok bilan 3/2023, ngak ka manjek saong dom pandap panda karei chit jang ngan haong urang blei pandar dom janih jien karei.

Cục thống kê Hàn Quốc brei thau: ung thư saong ruak baoh hatai lac sa dalam dom makna praong ngak brei rahra Hàn Quốc metai di thun 2022. Abih tih dom menuac metai jeng lac glaong di abih, jaik 373 rabau urang, tagaok jaik 17% duk haong sa thun dahlau di nan. Dom menuac metai ini, lac glaong di abih kuhria dalam 40 thun tapa, kuhria meng di tuk jabat ini peih bruk yaok pataom yaok thun ka hadom menuac metai. Tui harak gar di Cục Thống kê Hàn Quốc, Ung thư lac makna praong ba tal metai menuac, labaih  83.000 urang, meblah labaih 22% dom menuac metai dalam thun. Patui di nan lac ruak baoh hatai saong jit COVID-19. Bruk njauk ndom tal lac menuac pametai rup eng jeng daok glaong, dang ka 6 dalam dom makna ba tal metai menuac di Hàn Quốc./.