Ngan haong kadha “paglaong prein dalam, ngak tabiak prein khang ka bruk patagok saong cak rok khang kajap”, Mbang ginum biai Kinh tế - Xã hội Việt Nam thun 2023 hu mbaok di labaih 400 urang lambaok, meda hu peih tabiak di harei ini di Pasak ginum biai negar, pak Hà Nội. Dalam tuk kinh tế - xã hội daok gaok kan kandah yau urak ini, Mbang ginum biai hu caong lac meda patagok ilamo, hatung hatai, bruk ngak di yaok ratuh urang roh duah ilamo, doanh nghiep dalam saong langiu taneh ia haong urang Quốc hội..."ba jalan" dom jalan ngak ka sarak piah paglaong năng lượng dalam taneh ia, ba prein khang ka bruk paglaong saong cak rok patagok khang kajap. Mbang ginum biai daok hu pambuak online haong dom labik di dom học viện, sang bac đại học, diễn giả, urang roh duah ilamo dalam taneh ia saong dunya.

Dalam taneh ia urak ini hu 95% dom urang amaik hu iek glang dahlau di tuk ndih tapui saong ndih tapui hu amuk mbuai hu bac megru. Yaom lac yau nan, min bruk ndih tapui di sang di dom bangsa daok glaong saong daok hu bruk glaong biar di gauk di dom bangsa, meng 20% - 90%. Di bhum ceik, bruk iek glang prein yava urang amaik saong uranaih oh ka hu caga siam, bruk bayar jien, bruk nao jaik saong taduan ngak ngan saong urang bangsa takik oh ka lagaih. Piah pasiam bruk ini, brei hu bruk pambuak gauk di dom pakat karja di bhum atah bayah. Rajaei hu buh jien ngak rilo jalan mbak piah pasiam bruk nao mai, labik ngak bruk, pandap panda jamriak pabak ka bruk y tế jeng hu buh jien blei biak siam.

Peih ngak Danak dak bruk ngak negar ka cak rok patagok kinh tế - xã hội bhum bangsa takik saong bhum ceik, meng thun 2021 tal urak ini, tỉnh Gia Lai hu peih 114 tal pato bruk ngak ka bhum bangsa takik ngan haong labaih 4 ribau urang bac. Di dalam tỉnh Gia Lai urak ini hu 20 labik pato bruk ngak, dalam nan hu 2 sang bac cao đẳng, 12 pasak pato bruk ngak – pato magru thường xuyên pakat huyện saong 2 doanh nghiệp hu mbaok tame ngak bruk pato bruk ngak. Bruk pato bruk ngak ka urang ngak di bhum bangsa takik hu rik daong ka yaok ribau urang ngak, abih di nyu nan lac dom urang sang sarak kanja, urang kan kathaot, jaik kathaot,.. hu ba brei ilamo kỹ thuật, ilamo ngak bruk.

​Tui bruk taneh ia pacang caga sup meta, Sang iek ruak Meta Kon Tum pambuak bruk haong Kapul urang praong thun dom xã, phường, ban sit hu peih ngak danak dak "Ba hadah ka urang sup meta kan kathaot", bhap bini DTTS kan kandah dalam tỉnh. Dalam danak dak, dom urang ruak jeng hu tapa 2 mbang pasang iek, halang duah dom bruk ka meta dahlau di tuk blac raih. Dalam nan, sang iek ruak daong taong abih yaom jien blac raih meta. Tui kuhria, tal jhung thun ini, Sang iek ruak mata Kon Tum hu iek ruak saong taong ruak gah mata ka 200 urang ruak lac urang praong thun sang kan kandah, urang DTTS oh ka hu thẻ Bảo hiểm y tế, sang sarak karja… di dalam tỉnh. Tapa nan, daong patrun biak rilo dom menuac sup meta. 

Tỉnh Sóc Trăng hu 8 inem krung ilamo oh maong mboh, dalam nan hu 5 inem krung ilamo di bhap bini Khmer lac Harei pataom pacacah ghe Ngo, daoh Dù Kê, tamia Rom Vong, phleing Ngũ âm, daoh tamia Rô Băm. Tukvak tapa, Sóc Trăng hu ngak siam bruk khik ramik saong peih ngak dom harei rija roya praong yau ye Harei rija Chrôi Rum Chếk (ieu yang tasik Vĩnh Châu), adat Thắk Côn (ieu yang li-u), Adat Nghinh Ông, Harei Lôi Protip (palao gom ia), Harei roya ieu yang ia bilan… abih di nyu nan lac harei Oóc om bóc – Pacacah ghe ngo saong buh jien tame padang ngak dom labik ilamo, dom danak dak sang danaok pabak ka bruk peih ngak dom harei roya yau ye khán đài, ar jalan pacacah ghe ngo.

Hãng thông tấn negar Triều Tiên KCNA brei thau, Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Un tamat mbang ravang Nga saong mai veik taneh ia meng radaih pui di harei kabroi. Mbang ravang taneh ia langiu biak takik mboh, hu dui atah dalam 1 adit di urang pan akaok Triều Tiên hu bruk ginum biai haong Tổng thống Nga Vla-đi-mia Pu-tin ka bruk pambuak gauk gah quân sự saong dom gah karei karei, ravang dom labik quân sự, kinh tế, ilamu, pato pakai praong di bhum Viễn Đông. Tui KCNA, mbang ravang hu ngak brei dalam jang talei ayut sahabat saong talei rohim di dua urang pan akaok, peih tabiak sa blah bahrau dalam bruk cakrok talei pambuak bruk di Triều Tiên haong Nga. Urang pan akaok Triều Tiên caong lac mbang ravang hu daong ka talei pambuak bruk di dua taneh ia tagok jeng pambuak bruk praong khang oh palai tayah hu.

Bruk tabiak mbaok di iPhone 15 di Apple, lac janih phone bahrau abih hu maong lac sa dalam dom bruk njauk caik hatai abih di gah công nghệ di adit blaoh. Sa khau tin hu caik hatai, nan lac Apple brei klaak cổng sạc Lightning di hãng, piah salih tapa pandar cổng sạc tanut chuan USB janih C hu rilo hãng yau ye Samsung atau Xiaomi pandar. Ini oh lac sa bruk ngak taeng di Apple bo daok dalam jalan jhul patagok dom asal kadha lagaih haong alam môi trường, dom hãng công nghệ yau ye “madar mbaih” hu meng dom thun jaik di ini, tuk dom urang jakar ngak praong di dunya ngak catang jang dom adat ka bruk khik caga alam môi trường, jang yau patak pataom pandap ngak.

Mesup ini 19/9, sa mbang megei baoh taneh khang tuk camereip lac 5,5 ngak megei sa labik praong di gah Đông Bắc Nhật Bản. Min oh ba tal sóng thần. Tui gah Khí tượng Nhật Bản, bruk megei baoh taneh nan di mon 4 meteh tui mon pak nan, pasak di mbang megei dalam 60 km di bhum tasik  tỉnh Miyagi. Ini lac mbang megei baoh taneh ka 2 dalam 2 harei tapa di Nhật Bản. Dahlau di nan, sa mbang megei baoh taneh khang 6,3 rah tabiak di labik atah di ban Hirara, tỉnh Okinawa di Nhật Bản, jaik 180 km nao gah Brak./.