Mban Salamat jalan mbak TP.HCM gam haong dom kapul Peih  nyaom biai patabiak bruk peih ngak Danak dak pathau khan pambuak gam haong bruk pasang iek, langyah dom bruk ngak suan di adat prein radaih nduac di TP.HCM thun 2023. Asal kadha di danak dak ini lac “njauk nduac tui adat” hu brei mboh tapa video truyền thông hu angan “Urang amaik”. Video brei mboh sa sruh radaih ô tô nduac biak samar saong ginuh khang tame dua anek amaik daok nduac radaih mac, brei mboh bruk pandik harao tuk anek lahik amaik di drei kayua bruk nduac biak samar di urang peih radaih  ô tô. Meng nan pachreih dom urang peih radaih caong maong nduac njauk adat ka prein radaih nduac tuk nao mai di jalan mbak dalam bhum hu rilo rahra, labik đô thị. Meng harei 1/7 – 31/8/2023, gah cảnh sát jalan mbak Ban raya saong dom quận, huyện meda peih bruk kateik greik. 

Urak ini, bruk kuhria caga ka danak dak binah 4 di danak dak jalan radaih cao tốc Châu Đốc – Cần Thơ – Sóc Trăng, mbang ka 1 nao tapa tỉnh Sóc Trăng hu blaoh blai ka harei peih bruk padang ngak di harei 17/6 tal. Danak dak jalan cao tốc labik nao tapa tỉnh Sóc Trăng atah 58km, yaom jien buh tame ngak abih tih labaih 11.960 tỷ đồng, gaok tapak tal 1.787 sang saong 8 kapul nyaom. Tỉnh Sóc Trăng caong lac, jalan cao tốc ni meda pambuak pagam dom pasak đô thị, kinh tế, pambuak pagam saong ngak jeng pabah lamnge ia dalam Trần Đề, peih tabiak jalan bahrau, khang di tỉnh Sóc Trăng, gah kinh tế, tani tanat, patagok ilamu xã hội saong khik kajap Quốc phòng an ninh.

Mban Khik ramik dom danak dak jalan ia taduan tui panuac likau di UBND tỉnh Tiền Giang, brei ramik veik paok jien biyar, daong saong tái định cư di Danak padang ngak pasiam veik jalan ribaong Chợ Gạo tukvak 2 meng  556 tỷ đồng tagok labaih 677 tỷ đồng, tagok jang 121 tỷ đồng dut saong kuhria dahlau di nan. Taong abih tih dom baoh sang rahra gaok tapak tal bruk nan, lac 633 sang, ngan haong 1001 harak gar, tagok 297 harak gar dut saong kuhria di tuk camriep. Tal urak ini, bhum palei hu brei tapa paok jien biyar, daong ba saong tái định cư 610 tỷ đồng. Tal urak ini, bruk peih ngak di Danak dak ngak hu labaih 80%.

Meng akaok thun tal ini, bhum ĐBSCL hu labaih 120 mbang glut jaleih, jaik samu dom mbang glut jaleih di thun blaoh. Bahrau di abih lac di xã Tân Thới, huyện Phong Điền, ban Cần Thơ glut jaleih labaih 25 mét, praong 7 mét. Daok di xã Mỹ Khánh, ban Long Xuyên, tỉnh An Giang glut jaleih 45m, gah takai kraong mbang dalam tame mbaok jalan nhựa, gah jaik sang bhap bini mboh hu ra-ai talah biak huac. Dom urang ilamu hu panuac lac, bhum ĐBSCL meda dang anak bruk ralai lahik di harei hadei, tapa bruk glut jaleih biak trak damak di takai kraong daok rah tabiak. Kayua yau nan ye, dom jalan pacang caga glut jaleih njauk ngak samar drah jang tuk halei karei.

Dalam dom harei tapa di huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai hu mboh tapon limen tame bein puh di rahra piah mbang njam patam, baoh kayau. Urak ini di Labik khik ramik langik tasik – ilamo Đồng Nai daok pambuak gauk, pala labaih 20.000 m2 glai ngan haong dom janih panat, chôm chôm glai, pa-aok glai, sấu piah ngak tabiak mbaok glai saong ngak pandap mbang ka limen. Dalam 3 bilan akaok thun ini, tapon limen rahtabiak 8 mbang di gah jalan pacang di bhum glai tamo, nao tapa di dom Labik khik ramik ngan haong Bein pakat negar Cát Tiên. Tui dom urang khik iek glai, urak ini labik glai raidiuk di limen daok patakik nao, pandap mbang kurang nan ye limen bhian tame puh pakak di rahra ngak tayah njam patam, phun mbang mbaok ngak ka bruk mesuh di manuac saong limen catang tagok.

Menuac sia Campuchia meda samar hu 20 triệu urang saong jeng taneh ia hu jien mek tame glaong di thun 2030. Nan lac panuac di Thủ tướng Campuchia Hun Sen ndom haong rahra di ban ine Phnôm Pênh harei 13/06. Thủ tướng Hun Sen brei thau: Hadei di saman diệt chủng Khmer Đỏ, menuac sia Campuchia daok 5 triệu menuac, min tal thun 2023 hu 17 triệu menuac. Campuchia meda tabiak truh bruk lac taneh ia takik patagok, suai di abih lac di thun 2027 saong meda jeng taneh ia hu jien mek tame glaong di thun 2030.

Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida hu khan brei thau sa paok dom jalan ngak piah ngak salih gilac veik bruk manek daok biak bier di taneh ia “Ia harei tagok”. Dalam nan meda brei ka rajaei biyar 3.500 tỷ yen sa thun dalam 3 thun anak tal ka bruk sangka uranaih saong daong ka dom urang padeih ngak piah sangka iek glang ka uranaih. Thủ tướng Kishida brei thau lac “bruk manek bier lac bruk praong, ngak suh sah ka rahra saong taong abih tih gah kinh te Nhật Bản nan ye oh klak tapa”. Tui kuhria, Rajaei meda pathau khan cambaih laih bruk tani tanat phun jien ka paok jalan ngak nan dalam thun ini.

Labik ravang me-in dane angan lac Phuket di gah meraong negar Thái Lan daok kham merat ba tabiak ngak dom jalan pacang caga jit aih craoh tamuh tabiak khang meng adit dahlau, hu 6.400 urang tame sang iek ruak hadei di mboh yau khin taglaoh ta-ok, aih craoh saong pandiak. Jabat  Y tế Công cộng tỉnh Phuket brei thau lac jaik 70% urang ruak njaom norovirus, lac sa janih virus ngak brei viêm jalan tung pruac saong mbuan njaom mbak samar. Gah y tế tỉnh daok dut iek dom jalan ia kayua medil lac virus njom mbak meng ia menyum saong ia patau, ia khal bo bhap bini daok pandar.