Di var tangi sua dom urang di Rajaei dalam danak dak Mbang nyaom ka 9 di UBTVQH biar harei kabroi 16/3, dom urang QH hu panuac caong Rajaei njauk brei hu jalan langyah catang dom labik urang buh jien tame ngak mbang gah taneh riya ba tabiak yaom taneh tagok biak glong blaoh klaak caik jien caik takai; njauk brei langyah tui hukum karja kayua ngak sraw kadau, hu hatai khin pachot pagat piah tagok yaom taneh. Akok Mentri Tài nguyên saong Môi trường Trần Hồng Hà mboh lac, bruk to yaom taneh rah tabiak oh lac “jhul yaom tagok” bo daok lac “kateik yaom” saong “ urang pablei saong blei taneh gah langiu haong dalam” ba tal darak taneh riya srau kadau, ngak khat lahik drap ar di karja. Kayua halei ba tal bruk nan, tui Akok Mentri Tài nguyên saong Môi trường Trần Hồng Hà lac daok dalam tuk ramik pasiam veik dom hukum karei di gauk yau: Hukum to yaom, Hukum Taneh riya saong dom paka ba tabiak pambuak tal jien ndo saong jien je. Kayua hu rilo hukum pambuak tal yau nan ye dom bruk ba tabiak oh ka cambaic laic, hu gam jalan peih ngak.

Bruk peih praong jang bhum cakrok kinh tế di TPHCM nao gah Pai lac bruk praong, suai lavik, meng nan ba mai jalan ngak mbang duah jien suai lavik ka bol bhap rahra, gam haong nan, lac cakrok jang sa đô thị siam mekre, khang kajap di Hóc Môn saong Củ Chi. Jalan ngak ini jeng lagaih haong jalan cakrok di Việt Nam. Ini lac panuac di akaok negar Nguyễn Xuân Phúc dalam mbang ngak bruk haong dom urang pan akaok TPHCM haong dom sở ngành, puk palei pambuak tal di mesup harei 16/3 piah pasang iek, taong yaom bruk kuhria caga ka Nyaom biai xúc tiến đầu tư tame huyện Hóc Môn saong Củ Chi thun 2022 (tui kuhria hu peih tabiak di akaok bilan 4-2022).  Akaok negar jeng hu ndom tal dom kadha ngak brei samu gauk di kinh tế - xã hội, môi trường lac dom kadha praong dalam tuk cakrok di 2 huyện ini, abih di nyu nan lac dom kadha kinh tế - xã hội, piah paglaong raidiuk bhap bini.

Mentri Pato megru brei thau, bruk tacei pato palih ruak anek saih thun 2022 hu khik tani tanat yau thun 2021, min hu ramik pasiam veik dom asar kadha gah kỹ thuật piah ba mbuan lagaih ralo abih ka anek saih saong dom labik pato megru. Dom asar kadha kuhria mboh dahlau brei ramik pasiam dut saong thun 2021 nan lac: Bruk tut angan tame pakacah tamat THPT saong palih ruah cao đẳng, đại học brei ngak di Cổng thông tin di Mentri atau Cổng dịch vụ công pakat negar. Anek saih tut angan palih ruah mbang ka 1, taong abih dom nguyện vọng brei palih ruah hu tut angan palih ruah online hadei di tuk tamat Mbang pakacah THPT, dom nguyện vọng hu dak meng ka 1 tal  abih. Taong abih dom nguyện vọng tut angan palih ruah di anek saih tame dom labik pato megru hu palih bruk tut angan ảo tapa hệ thống saong anek saih hu gam tame nguyện vọng glong abih tuk pabak hu bruk ba tabiak di labik pato megru.

  Tal urak ini, hu abih tih 52 lô pandap di 36 doanh nghiệp Việt Nam hu khan brei thau dahlau lac hu mboh virus SARS-CoV-2 angaok mbaok kadung pa-paok gah langiu, kadung pa-paok gah dalam, daning gah dalam container. Abih di nyu nan lac, mbang camereip abih virus SARS-CoV-2 hu mboh angaok mẫu pandap kaya ikan Việt Nam.

  Biar harei 16/3, kapal haok pajeng dom urang tuai negar langiu akok meti hu mai tal Viet Nam, hadei di tuk Rajaei brei adat peih pabah mbang veik darak dulich dunya  meng harei 15/3, par trun mblang kapal haok Tân Sơn Nhất hu siam mekre. Kapal haok pajeng labaih 100 tuai, dalam nan hu 20 tuai lac urang negar langiu. Jeng dalam harei 16/3, sa sruh kapal haok karei di Vietnam Airlines meng Ban raya HCM par tal Singapore ini lac mbang par ankaok meti pajeng tuai Viet Nam tal taneh ia kaoh pulao sư tử tui danak dak “ Jalan dulich brei ka urang hu klauk jru vaccine”  di Singapore (Vaccinated Travel Lane). Ini lac danak dak brei adat ka tuai damuai meda tame Singapore bo oh njauk brei daok karei.

Dalam mbang họp báo rah tabiak di jabat Gah Y tế Dunya di Giơ-ne-vơ, Thụy Sỹ harei kabroi (16/3), Tổng Yam ndok Gah Y tế dunya, ong Ghê-brê-yê-sút (Tedros Ghebreyesus) ndom lac, jit praong Covid-19 jeng oh ka tapa. Gam haong nan, ong hu panuac ieu dom taneh ia brei patui bruk peih ngak dom jalan pacang jit yau ye cuk pataih pacang mbaok, khử khuẩn. Tui Gah Y tế dunya, makna ngak brei tagok dom urang njaom mbak angaok dunya urak ini, lac kayua dunya daok hu Ô-mi-crôn, sa janih biến chủng ngak brei njaom mbak glaong. Taphia nan, bruk rilo taneh ia angaok dunya daok brei klaak cuk pataih pacang mbaok saong dom jalan pa-atah di gauk jeng ba tal bruk vi-rút pambak praong. 

Tukvak 11 tuk 36 minit melam 16/3( tui mon pak nan) sa mbang megei baoh taneh khang 7,4 độ rích-te, pasak di mbang megei daok di langiu tasik tỉnh Phư-cư-shi-ma (Fukushima), dalam trun di pasak lac 60km ngak megei bhum taneh Đông Bắc negar Nhật Bản. Tui yaok pataom rah tapa di NHK hu dua urang metai saong takik di abih lac 92 urang njauk rambuac. Mbang megei baoh taneh ngak lahik điện di gah Đông, Đông bắc negar Nhật Bản, ngak kan kandah ka abih tih labaih 2,2 trieu baoh sang, min jaik abih hu pasiam gilac hadei di nan. Langiu di nan, Jabat khik iek hạt nhân  di taneh ia ini brei thau, tapa dữ liệu mboh oh hu hagiat karei rah tabiak ngan saong lò phản ứng saong dom labik pandap panda di Sang mac điện hạt nhân Fukushima ka 1. Rajaei Nhật Bản brei padang chip jabat ngak bruk di phủ thủ tướng piah pacang caga bruk bala sraw kadau.

Brei panuac dalam mbang họp báo di Brussels hadei di mbang nyaom di dom Akaok Mintri Quốc phòng NATO harei 16/3, Tổng thư ký NATO, Jens Stoltenberg brei thau, taong abih dom taneh ia di NATO sa mbang tra njauk gauk ka bruk oh brei padang sa bhum pakauk par angaok bhum langik di Ukraina, yaom lac gam gam hu dom panuac ieu meng Tổng thống Ukraina. Tui Tổng thư ký NATO, yaom lac bruk mesruh urak ini di Ukraina daok biak jhak biak khang, min nyu meda trak damak jang meyah NATO hu bruk ngak quân sự yau ye payua lin tame mesruh atau brei padang bhum pakauk par di Ukraina, kayua lac bruk ngak nan meda ba tal 1 bruk mesruh metak abih gah di NATO haong Nga, meda ba tal bruk metai lahik di abih menuac sia dunya./.

Urang lang: M.Phuong & Ai Nghiem – 17/3/2022